Alman Genelkurmayı

Alman Genelkurmayı
Großer Generalstab (Almanca)
1900 yılında Berlin’de Königsplatz’daki Alman Genelkurmay binası
Etkin	1806–1945
Ülke	Prusya Krallığı Alman İmparatorluğu Weimar Cumhuriyeti Alman Reich
Bağlılık	Prusya Kraliyet Ordusu Alman İmparatorluk Ordusu Reichswehr Alman Ordusu
Sınıfı	Aktif Görev
Tipi	Kurmay
Parçası	Prusya Harp Bakanlığı Reichswehr Bakanlığı Oberkommando der Wehrmacht
Karargâh	Berlin
Komutanlar
Ünlü komutanları	Helmuth von Moltke (yaşlı) Alfred von Schlieffen Helmuth von Moltke (genç) Erich von Falkenhayn Paul von Hindenburg Franz Halder Heinz Guderian

Alman Genelkurmayı, ilk olarak Prusya Genelkurmayı, resmî unvanıyla ise Büyük Genelkurmay (Almanca: Großer Generalstab), başlangıçta Prusya Ordusunun, daha sonra da Alman İmparatorluk Ordusunun başında yer alan, sürekli mesai ile çalışan bir yüksek kurmay heyeti idi. Bu müessese, harp ilminin bütün yüzünü daima tetkik ile meşgul olur; seferberlik yahut muharebe planlarının hazırlanması ve yeniden gözden geçirilmesi vazifesini deruhte ederdi. Gayr-ı resmî surette 1806'dan itibaren mevcut olan bu kurum, 1814 tarihinde bir kanunla resmen ihdas olunmuştur.

Prusya Genelkurmayı, çağdaşı diğer kurmay heyetlerine nazaran siyasî otoriteden daha geniş bir serbestiyetle hareket etmiş, bu muhtariyet ise 1871'de Almanya’nın birleşmesi ve Alman İmparatorluğunun teşekkülü esnasında kanunla tespit olunmuştur. Bu müessese, bilhassa I. Dünya Harbinin akabinde Alman militarizminin menbaı addedilmiş; İtilaf Devletleri zaferden sonra bu kurumu ilga etmeye gayret göstermişlerdir. Bununla beraber, kurum varlığını muhafaza ederek Almanya’nın yeniden silahlanması sürecinde ve nihayet II. Dünya Harbinde evvelki vazifesini deruhte etmeye devam etmiştir.

Daha geniş mânâda, '''Prusya Genelkurmayı''' zümresi, kurmay vazifelerini ifa edebilme liyakatine sahip subaylardan müteşekkil idi ve bu suretle nev'-i şahsına münhasır bir askerî kardeşlik teşkil ediyordu. Bu zümrenin gördüğü şümullü tahsil ve talim, yalnızca iradesi zayıf yahut ehliyeti noksan olanları ayıklamak için değil, aynı zamanda müşterek usûl ve zihniyete sahip, mesleklerinde ihtisas kesbetmiş bir kurmay heyeti yetiştirmek maksadına matuf idi. Kurmay liyakati kazanmış subaylar, hizmetleri müddetince muhtelif zamanlarda cephe (hat) ve karargâh vazifeleri arasında gidip gelirler; fakat her daim bu hususî kurumun ömür boyu birer mensubu addedilirlerdi.

Alman İmparatorluğunun sonuna kadar, askerî ve siyasî teamül gereğince, ordu yahut kolorduların başına ekseriyetle asîl yahut hanedan ailelerine mensup kimseler getirilirdi; ancak harekâtın sevk ve idaresine dair hakikî mesuliyet, daima kurmay subayların uhdesinde bulunurdu. Meslekî surette yetiştirilmiş böyle bir kurmay heyetinden mahrum kalan diğer Avrupalı ordular için aynı teamül ekseriya felâketin başlangıcı olmuştur. Nitekim İkinci Fransız İmparatorluğu, kumandanlarının kahramanlık ve meydandaki muvaffakiyetleri neticesinde yüksek rütbelere eriştikleri farzolunsa dahi, 1870–1871'deki Fransa-Prusya Harbi esnasında Prusya ve sair Alman orduları karşısında perişan edilmiştir. Bu netice, Fransız ordusunun zayıf idaresini, nâkıs plânlamasını ve meslekî tahsilden mahrumiyetini bütün açıklığıyla gözler önüne sermiştir.

Sahada bulunan bir Prusya kıtasının kurmay başkanı, birlik kumandanının plan yahut emirlerine yazılı olarak muhalefet etme ve meseleyi daha yüksek bir merciiye —ki bu nihayetinde kral yahut imparator olabilir, o da Büyük Genelkurmay reisinin telkinleriyle hareket ederdi— arz etme salahiyetine sahipti. Bu usûl, hem liyakatsizliğe karşı bir denetim vazifesi görür, hem de muhalif olan zabitin hatalı bir plânla resmen alâkasını kesmesine imkân bahşederdi. Ancak en inatçı kumandanlar, böyle bir tehdit karşısında geri adım atmamakta ısrar ederlerdi.

İşte bu sebeplerle, Prusya ve Alman ordularının kazandığı zaferler, ekseriya resmî surette ordunun nâmî kumandanına değil, doğrudan doğruya kurmay başkanına izafe olunmuştur. Çoğu kere bir ordunun kumandanı bizzat Genelkurmay zümresinin bir mensubu olmakla beraber, artık müessesevî olarak da kabul edilmişti ki yalnızca kumanda kudreti değil, harp öncesi plânlamada ve muharebe esnasındaki harekâtın sevkinde tesirli bir kurmay çalışması da başarının mühim anahtarlarından biridir.

Tarihçe

Erken dönem

19. yüzyıldan önce, savaş alanındaki başarı büyük ölçüde hükümdarın askerî yetkinliğine bağlıydı. Brandenburg Elektörü I. Friedrich Wilhelm, 1640 yılında Brandenburg-Prusya ordusu için Generalstabsdienst (Genelkurmay Hizmeti) terimini kullandı. Büyük Friedrich döneminde Prusya ordusu büyük başarılar kazandıysa da, onun halefleri aynı yeteneğe sahip değildi. Bu nedenle, ordudaki komuta niteliği zayıfladı; oysaki Büyük Friedrich, kurmay subaylardan ve mühendislerden oluşan bir “Kurmay Genel Harbiye” birimi oluşturmuştu. Ordudaki yenilikçi subaylar, Friedrich'in etrafında topladığı askerî yeteneğin korunması ve kurumsallaştırılması gerektiğini yazmaya ve dersler vermeye başladılar. Onlara göre, dikkatle seçilmiş bir kurmay subaylar kadrosu, barış zamanında da savaş zamanında da lojistik planlama yapabilir, orduyu eğitebilirdi. 18. yüzyılın son yıllarında, özellikle görece genç ama yetenekli subaylar olan Gerhard von Scharnhorst ve August von Gneisenau’nun girişimleriyle, Prusya ordusunda generallere yardımcı olacak askerî uzmanların görevlendirilmesi uygulaması yaygınlaştı. Ancak bu önlemler bile yetersiz kaldı; zira ordu, neredeyse yarım yüzyıl önce Büyük Friedrich’in seferlerine katılmış yaşlı gazilerin komutası altındaydı.

1806 yılında Jena-Auerstedt Muharebesinde, Napoleon’un Birinci Fransız İmparatorluğu mareşalleri tarafından sevk ve idare olunan Fransız orduları karşısında Prusya Ordusu perişan bir hezimete uğradı. Bu facianın ardından, yalnız ordu değil, Prusya Devleti’nin kendisi de büyük ölçüde inhitat gösterdi. Tarihçiler bu hâdiseyi “tarih boyunca bir ordunun böylesine süratle ve kat’iyetle âciz bırakıldığı pek nâdir görülmüştür” sözleriyle tasvir etmişlerdir. 1807'de akdedilen Tilsit Sulhundan sonra Kral III. Friedrich Wilhelm, Scharnhorst, Gneisenau, Başvekil Baron vom Stein ve bazı kabiliyetli genç subayları Askerî Yeniden Teşkilât Komisyonu'na tayin etti. Bu komisyon, bir nevî genelkurmay vazifesi görerek Prusya Ordusu'nun yeniden inşası için plânlar tertip ve tatbik etti. Komisyon, Fransız kumandanlarının liyakatle yükseldiği gerçeğini nazara alarak, her Prusya ordusu, kolordusu ve tümeni kumandanının maiyetine mutlaka kurmay tahsili görmüş bir yaver subayın tayin edilmesini krala kabul ettirdi. Scharnhorst'un maksadı, “ehliyetsiz kumandanlara dahi yardım ederek, liderler arasında eksik kalabilecek kabiliyetleri telâfi etmek” idi. Bu sistemin en bariz tezahürü, çalkantılı mizacına rağmen halk arasında pek sevilen Mareşal Blücher’in başkumandan, Korgeneral Gneisenau’nun ise onun kurmay başkanı olarak birlikte çalıştıkları vakitte görüldü. Blücher, Prusya ordusunun Harz dağları üzerinden müşkil bir ricat sırasında manevrasını başarıyla tertip etmesinden ötürü Gneisenau’yu açıkça medh ü senâ etmiştir.

Gneisenau, ilk “büyük Kurmay Başkanı” olarak tanınmaktadır. O, kumandanın müşavirine, karar alıncaya kadar kumanda ve sevk ü idarede söz sahibi olma hakkını müesseseleştirmiştir. Gneisenau aynı zamanda Auftragstaktik (görev taktiği) diye meşhur olan usûlün de banisidir. Bu usûlde kumandan, bir harekâtın hedefini ve kullanılacak kuvvetleri tayin eder; lakin hedefin nasıl tahakkuk ettirileceğini, bizzat muharebe sahasında bulunan tâbi subay serbestçe kararlaştırır.

1816 yılında ıslahatçı Karl von Grolman, Kurmay Teşkilâtı'nı şark (Rusya), cenup (Avusturya) ve garp (Fransa ve sair Alman devletleri) olmak üzere üç kısma ayırdı. On altı kurmay subayı Prusya Harbiye Nezareti'nde, altı kurmay subayı da başlıca sefaretlerde vazifelendirildi. Her bir kolordunun bir kurmay başkanı ve iki kurmay subayı bulunmaktaydı. 1821'de “Kurmay Umum Kâtibliği” ismi “Genelkurmay” olarak tebdil edildi ve bu subaylar, al kırmızı pantolon şeridi gibi hususî üniforma işaretleriyle tanındılar. Kurmay vazifeleri, nesep ve sülâleye bağlı olmayıp, bizzat liyakat esasına müstenid idi. Nitekim 1829'dan 1848'e kadar Genelkurmay Başkanlığı yapmış General von Krauseneck, Brandenburg'da bir orgçunun oğlu olup erlikten terfi etmişti. 1848'den 1857'ye kadar Prusya Genelkurmayı'nın başında bulunan General von Rheyer ise gençliğinde çobanlık etmiş bir zattı.

Genelkurmay, muhtemel yahut pek muhtemel olmayan bütün ihtimaller için daima plânlar tertip ederdi. 1843 yılında, Avrupa neredeyse otuz seneden beri sulh içinde bulunurken ve büyük devletlerin ekserisinin harp için herhangi bir niyeti yokken, müşahede edenler Prusya Harbiye Nezareti'nde tomarlar dolusu emirnâmelerin zaten hazırlanmış olduğunu, yalnızca bir imza ve tarih mührüyle derhal tatbik mevkiine konulabilecek vaziyette bulunduğunu kaydetmişlerdir.

Kurmay subaylarının seçimi ve tahsili

Askerî Yeniden Teşkilât Komisyonu, Königsberg ve Breslau'da askerî mektepler açtı. 15 Ekim 1810 tarihinde Scharnhorst, Berlin Üniversitesinin açıldığı aynı günde, Prusya Kurmay Koleji (Allgemeine Kriegsschule)ni faaliyete geçirdi. Bu mektepte intihap edilmiş subaylar üç sene müddetle tahsil gördüler. İlk müdürlerinden biri, 1830 yılına kadar görev yapan Carl von Clausewitz idi. Onun vefatından sonra neşredilen şaheseri Savaş Üzerine (Vom Kriege), Napoléon Harbleri esnasındaki tetkikat ve tecrübelerine istinaden kaleme aldığı ders programıyla birlikte, Genelkurmay'ın temel doktrini haline geldi.

Bu doktrinleşme —Antoine-Henri Jomini’nin çizdiği gibi dar ve kat’î kaideler vazetmekten ziyade, harbin esasındaki felsefeyi kavramaya matuf bir teşebbüs olması hasebiyle— Prusya Genelkurmayı’nın ayırıcı hususiyetlerinden biri addedilmiştir.

Her bir Genelkurmay subayı, herhangi bir vakitte bir diğerinin vazifesini deruhte edebilecek ve aynı temel fikirler manzumesini, aynı harekât ve taktik düşünce prensiplerini tatbik edebilecek kabiliyette bulunmak mecburiyetindeydi.

1 Ekim 1859'da Genel Harp Mektebi’nin adı “Harp Akademisi” (Kriegsakademie) olarak tebdil olundu ve Askerî Tedrisat Başmüfettişi'nin nezaretine verildi. Akademi talebeleri haftada yaklaşık yirmi saat ders takririne iştirak ediyorlardı. Dersler, Berlin Üniversitesi'nden gelen müderrisler ile Büyük Genelkurmay'da vazifeli subaylar tarafından okutuluyor, bu vesileyle onlar da kendi tahsillerini inkişaf ettiriyorlardı.

1872 yılında Harp Akademisi, Askerî Tedrisat Müfettişi'nin selâhiyetinden alınarak Genelkurmay Başkanı'nın idaresine tevdi edildi. Akademinin ruhunu, Kurmay Başkanı Helmuth von Moltke şu sözlerle ifade etmiştir: “Muallim ile talebe arasında fikrî bir alışverişin canlı surette cereyan etmesi ve bu yolla talebelerin bizzat birer mesai arkadaşı hâline gelmeleri zarurîdir.”

Akademiye kabul son derece seçici idi. En az beş sene hizmet görmüş ve Genelkurmay subayı olmak arzusunda bulunan zabitler, giriş imtihanına hazırlanırlardı. Bu imtihan; taktik, harita alımı (ölçüm), coğrafya, riyâziye ve Fransızca derslerinden ibaret olup, ezberden ziyade kavrayış kudretini yoklamak maksadını taşırdı. İmtihan kâğıtlarını tashih edenler, adayların isimlerini yahut alaylarını bilmezlerdi. Yüzlerce müracaatçı arasından her sene takriben yüz kişi birinci sınıfa kabul olunurdu. Bunlardan muvaffakiyetle temâyüz edenler ikinci, oradan da üçüncü sınıfa terfi ettirilirdi.

Birinci yılda haftada on dört saatlik dersler askerî konulara, özellikle askerî tarihe ayrılmıştı; on yedi saatlik dersler ise askerî olmayan alanlardan olup genel tarih, matematik, fen bilimleri ve Fransızca yahut Rusça derslerinden oluşuyordu. Son iki yılda da aşağı yukarı aynı ders dağılımı uygulanmaktaydı. Dersler; tahkimatlara, silah fabrikalarına yapılan geziler ve demiryolu alayının tatbikatlarıyla destekleniyordu. Yaz tatillerinde (üç ay) öğrenciler manevralara katılır, sahada düzenlenen taktik tatbikatlarda hayali birliklerin komutasını üstlenirlerdi.

Eğitimin sonunda ikinci sınav yapılırdı. Bu son derece zor imtihanı yalnızca otuz kadar öğrenci geçebilirdi. Başarılı olanlar, alay bağlarını koruyarak Büyük Genelkurmay'a görevlendirilir (kommandiert) idi. İki yılın ardından üçüncü ve son sınava girerlerdi; bu sınavdan sonra ise yalnızca beş ila sekiz subay, boş kadroları doldurmak üzere Genelkurmay'a kalıcı olarak atanırdı. Bu, yüzlerce aday arasından seçilen çok küçük bir zümre demekti. Nadir de olsa, olağanüstü yetenekli bazı subaylar bu eğitimi almadan da atanabiliyordu. Örneğin, topçu eğitimi görmüş olan Max Bauer, ordunun “en zeki adamı” olarak tanınan ve Büyük Genelkurmay'da önemli bir yer edinen böyle bir istisnaydı.

Bazı mezunlar, eğitimlerinin ilk yılından pek memnun değillerdi. Örneğin Paul von Hindenburg, eski çağ muharebeleri tarihine ayrılan derslerin azaltılıp modern dönem konularına daha fazla zaman ayrılması gerektiğini düşünüyordu; ayrıca trigonometriyi yalnızca haritacı olacak subaylar için faydalı bulmuştu. Ancak son iki yıl, onun beklentilerini karşıladı. Akademide bulunduğu sırada, Prusya Prensi Alexander'ın sosyal çevresine dâhil edildi; burada hem bilim insanlarıyla hem de devlet ve saray hizmetinde bulunan kişilerle temas kurma imkânı buldu.

1866'da Prusya'ya karşı uğradığı yenilginin ardından Bavyera, kendi Harp Akademisi'ni kurdu ve 1870'te Alman İmparatorluğu'nun kuruluşundan sonra da kendi kurmay subaylarını yetiştirmeyi sürdürdü.

Kurmayın büyüklüğü

O dönemin Genelkurmayı, sayısı elli subayı bulan ve nadiren yüz subayı aşan, küçük fakat seçkin bir topluluktu. Yalnızca bir ya da iki subay daimi olarak Genelkurmay'a atanırdı; bunlar resmî kayıtlarda des Generalstabs (“Genelkurmay’a ait”) şeklinde belirtilirdi. Çoğu subay ise birkaç yıl süreyle bağlı bulundukları alaylarla ilişkilerini koruyarak Genelkurmay'a geçici olarak görevlendirilirdi ve im Generalstab (“Genelkurmay’da görevli”) ifadesiyle kaydedilirdi.

Genelkurmay, büyük seferlerde sahaya çıkmak zorunda kaldığında da küçük fakat etkili bir yapı olarak kaldı. Nitekim Fransa-Prusya Savaşı sırasında, başkomutan sıfatıyla Kral'ın karargâhına eşlik eden ve toplam 850.000 kişilik orduların sevk ve idaresinden sorumlu olan Genelkurmay heyeti; bir kurmay başkanı, bir levazım subayı (quartermaster-general) ve doğrudan askerî harekâtla ilgili olmayan işlerden sorumlu bir intendant-general, üç daire başkanı, on bir subay, on çizer, yedi kâtip ve elli dokuz er (emir eri, ulak vb.)’den ibaretti.

Genelkurmay görevlerini üstlenebilecek geniş bir subay havuzu hiçbir zaman mevcut olmadı. 1871 yılında, Fransa-Prusya Savaşı sırasında yapılan olağanüstü genişlemeye rağmen, Genelkurmay’da tam yetkinlikle görev yapabilecek yalnızca 375 subay bulunuyordu. 1914 yılına gelindiğinde ise, 1871’den beri neredeyse iki katına çıkmış ordular için ancak 625 kurmay subay yetişmişti.

Yaşlı Moltke

Genelkurmay Başkanı Helmuth von Moltke, 1857–1888

1857 yılında, geniş seyahat tecrübelerine sahip ve Kral I. Wilhelm’in yakın güvendiği subaylardan biri olan Helmuth von Moltke Genelkurmay Başkanlığı’na atandı. Onun idaresinde mevcut kurmay sistemi hem genişletildi hem de sağlam bir şekilde pekiştirildi.

Her yıl Moltke, Kriegsakademie mezunları arasından en iyi on iki kişiyi seçerek onları bizzat Genelkurmay subaylığı için yetiştirirdi. Bu subaylar, Moltke’nin doğrudan nezaretinde teorik derslere, yıllık manevralara, sahada birlik kullanılmadan yapılan taktik tatbikatlara (“harp gezileri”) ve Kriegsspiele adıyla bilinen harp oyunlarına ve harita üzerindeki uygulamalara katılırlardı. Bu subaylar sonrasında alay görevleriyle kurmay görevleri arasında dönüşümlü olarak çalışsalar da, büyük birliklerin kurmay başkanlığına geldiklerinde Moltke’nin kendilerine öğrettiği şekilde düşünmeleri ve hareket etmeleri beklenebilirdi. Moltke onları “Prusya Ordusu’nun sinir sistemi” olarak nitelendirmişti. Prusya Ordusu'nun Avusturya İmparatorluğu ve Fransa karşısında kazandığı zaferlerde Moltke'nin yapması gereken, ana birliklere niyetini kısaca belirten talimatlar vermekten ibaretti. Ayrıntıları ise, onun belirlediği doktrin ve yöntemlere uygun olarak ast karargâhlardaki kurmay heyetleri uygulardı. Buna karşılık, muarızlarının başkomutanlıkları, tüm orduyu tek bir aşırı yüklenmiş merkezden idare etmeye çalıştıkları için kâğıt yığınları ve ayrıntılar içinde boğulup kalıyorlardı.

Moltke'nin geniş tecrübesi, Genelkurmay'ı salt askerî alanların ötesinde farklı inceleme sahalarını da dikkate almaya ve bunları hızla askerî amaçlara uyarlamaya sevk etti. Göreve gelir gelmez, Prusya içindeki demiryolu ağlarının gelişimini inceleyen ve bunları seferberlik planlarına dâhil eden bir Abteilung (bölüm) kurdu. Bunun yanında, telgraf ile ilgili ve diğer bilimsel-teknik araştırmalar yapan kısımları da Genelkurmay bünyesine kattı. Ayrıca, geçmiş ve güncel çatışmaları inceleyen, bunların raporlarını yayımlayan ve elde edilen dersleri derleyen bir Tarih Şubesi de teşkil etti.

Moltke tarafından yeniden düzenlenen Genelkurmay, Avrupa'daki en etkili kurum hâline geldi; yalnızca savaşın etkin biçimde yürütülmesine adanmış, özerk bir kurum idi. Diğer ülkelerdeki kurmay heyetlerinin çoğu, saray mensupları, parlamentolar ve devlet görevlilerinin müdahaleleriyle kısıtlanırken, Prusya'daki —ve daha sonra Almanya'daki— Genelkurmay tam tersine siyasete güçlü bir etki icra etti.

İkinci Schleswig-Holstein Savaşı

Siyasi sebebi Danimarka’nın Schleswig–Holstein sorunu üzerine Prusya ve Avusturya ile girdiği ihtilafta yatan bir çatışma idi. Bu savaş, Moltke’nin harekât anlayışını doğrulamış ve Prusya Ordusu’nun komuta düzeninde köklü bir değişime yol açmıştır. Moltke, Prusya Donanması’nın aşamayacağı su engellerinin gerisine çekilmelerini önlemek için Danimarka kuvvetlerine karşı hızlı bir taarruz öngörmüştü.

Ancak katı kıdem sistemi, geniş ölçüde artık ihtiyarlık döneminde olduğu kabul edilen Friedrich Graf von Wrangel’i başkumandanlığa getirdi. Wrangel, hem Moltke’nin emirlerini hem de kendi kurmay heyetinin tavsiyelerini dikkate almadı; Danimarka Ordusu’nun kendi temposunda geri çekilmesine izin vererek savaşın birkaç ay uzamasına sebep oldu. Bu başarısızlık üzerine yapılan değerlendirme, komutanların atanmasında daha iyi —her ne kadar kusursuz olmasa da— bir sistemin benimsenmesini sağladı.

Avusturya-Prusya Savaşı

Savaş, Danimarka ile çatışmaların sona ermesinden sonra neredeyse kaçınılmaz hâle gelmişti. Pek çok Prusyalı bu savaşı üzücü ama zorunlu bir gereklilik olarak görüyordu. Moltke, Harbiye Nâzırı Albrecht von Roon’a güven nedenlerini açıklarken şunları söylemişti: “285.000 kişilik Saha Ordumuzu beş demiryolu hattı üzerinden sevk edebilmek ve onları yirmi beş gün içinde fiilen bir araya toplayabilmek gibi paha biçilmez bir avantaja sahibiz… Avusturya’nın ise yalnızca bir demiryolu hattı var ve 200.000 kişiyi toplaması kırk beş günü bulacaktır.”

Savaş alanında kaçınılmaz hatalar ve karışıklıklar yaşansa da, Moltke'nin harp öncesi hesapları doğrulandı; Avusturya ordusu Königgrätz Muharebesi’nde yakalanarak ağır bir yenilgiye uğratıldı.

Prusya kurmayının aksine, Avusturya kurmay subayları görevlerini ya Avusturya soyluluğuna mensup olmalarına ve sıkıcı alay hizmetlerinden kaçmak istemelerine ya da yetersiz ve ilham vermeyen bir eğitimden geçerek kuralcı, ağırkanlı memurlara dönüşmelerine borçluydular. Hazırlık, planlama ve uygulamanın her safhasında, Avusturya’nın dağınık çabaları Prusya’nın sistemli çalışmalarıyla kıyaslandığında son derece yetersiz kalıyordu.

Prusya kurmay analizi ve ordu ıslahatları

Prusya’nın Avusturyalılara karşı eksikliklerini inceleyen Genelkurmay, Kral’ın ordusunun stratejik ve taktik yeterliliğini artırmak için bir dizi yenilik gerçekleştirdi. Süvari, artık yalnızca ihtiyat kuvveti olarak tutulmayacak; ordunun hareketlerini her kademede örtmek, düşmanla ilk teması sağlamak ve sürekli olarak karşı tarafın faaliyetlerini gözetlemek için etkin biçimde kullanılacaktı. Yeni geliştirilen yivli topçu birlikleri artık piyadenin gerisinde değil; öncü kolun ya da diğer büyük unsurların önünde yer alacak, geri kalan kısımlar ise ordunun ana gövdesinin ön safında ilerleyecek ve böylelikle hem öncü kolu hem de savaş alanına yayılan ana kuvvetleri derhâl ateş desteğiyle koruyacaktı. Ayrıca, ast ve üst komutanlıklarla sürekli temasın korunmasına özel önem verildi; böylece komutanlar muharebe sahasında birliklerinin konumlarından her zaman haberdar olacak, bu da “savaş sisini” büyük ölçüde azaltacaktı. Nihayet, sürgülü piyade tüfeğinin kullanıma girmesi, silah etkisinde adeta bir devrim yarattı. Moltke, 1865 yılında bu gelişmeleri şu sözlerle değerlendirdi:

Bir mevziye hücum, savunmaya göre dikkate değer biçimde daha güç hâle gelmektedir. Muharebenin ilk safhasında savunma, kesin bir üstünlük sunar. Usta bir taarruzun görevi, düşmanı bizim seçtiğimiz mevziye saldırmaya zorlamak olmalıdır; ancak kayıplar, moral bozukluğu ve yorgunlukla kuvveti tükenen hasım karşısında biz taktik taarruza girişebiliriz… Stratejimiz taarruzcu, taktiklerimiz savunmacı olmalıdır.

Fransa-Prusya Savaşı

III. Napoléon’un hükümeti, kuşkusuz Prusya’nın Avusturya karşısındaki zaferiyle sarsıldı ve artık kaçınılmaz görünen Prusya ile çatışmaya hazırlık için ordularını aceleyle ıslah etmeye girişti. Ancak Fransız ordusunun üst kademeleri, Prusya Genelkurmayı’nın yöntemlerini kavramakta tamamen yetersiz kaldılar. Fransız Ordusu Genelkurmay Başkanı, Maréchal de France Edmond Le Bœuf, 1870’te ordunun savaşa hazır olduğunu iddia ederek, abartılı bir şekilde “son tozluk düğmesine kadar” ifadesini kullandı. Oysa savaşın başında, 462.000 Alman askeri kusursuz bir şekilde Fransız sınırına yığılmışken, Fransızlar ancak 270.000 kişiyi cepheye sevk edebildiler. Daha ilk mermi atılmadan önce, kötü plânlama ve idare yüzünden 100.000 Fransız askeri kaybolmuştu; çoğu, birliğine katılmadan önce aceleyle sınıra gönderilen yedeklerden oluşuyordu.

Savaş sırasında elbette “savaş sisi”nden doğan hatalar yaşandı, fakat Alman birlikleri öyle bir hız ve kesinlikle hareket ediyordu ki, yalnızca tabur büyüklüğünde disiplin seferleri yürütmeye alışkın Fransız kurmay subayları bu tempoya yetişemedi. O dönemin Fransız ordusunda, iyi yetişmiş ve zeki kurmay subaylar yerine cesur ama hayal gücünden yoksun alay subaylarını tercih eden bir anti-entelektüel önyargı hâkimdi. Fransız ordusu, bu zihniyetin bedelini 1870 ve 1871’de ağır biçimde ödedi. Moltke’nin stratejik hazırlıkları (ve Şansölye Otto von Bismarck’ın diplomatik manevraları) sonucunda, Prusya kesin bir zafer kazandı. Zaferin ardından Almanya’nın birleşmesi gerçekleşti ve Prusya Kralı I. Wilhelm 18 Ocak 1871’de “Alman İmparatoru” ilan edildi. Bu sonuç, dünyadaki birçok askerî çevreyi şaşkınlığa uğrattı. Çünkü Fransa, dönemin en büyük askerî gücü kabul edilirken, Prusya 1813–1815'te Napoléon'a karşı ve daha yakın zamanda 1866'daki Yedi Hafta Savaşı'nda elde ettiği zaferlere rağmen hâlâ ikincil bir güç olarak görülüyordu. Pek çok devlet, Prusya'nın kurmay yöntemlerini ve yapısını benimsemeye çalıştı; fakat sonuçlar farklılık gösterdi.

Moltke, görev süresi boyunca, Prusya ordusunun diğer milletlere karşı taktik üstünlüğünü koruyabilmesi için her komuta kademesinde sürekli yeniden değerlendirme ve kendini geliştirme çabasını zorunlu kıldı. O, görev tipi taktikler kavramını resmîleştirdi; bu yaklaşım, en alt seviyedeki birlik dâhil olmak üzere her kademede inisiyatifin önemini vurguluyordu. Fransa-Prusya Savaşı'ndan sonra yayımlanan her Prusya taktik talimnamesi şu ifadeyi içeriyordu:

Elverişli bir durum, eğer komutanlar emir beklerse asla değerlendirilemez. En yüksek komutandan en genç askere kadar herkes, yanlış bir yönteme başvurmanın bile hiçbir şey yapmamaktan ve pasif kalmaktan daha iyi olduğunun bilincinde olmalıdır.

Almanya’nın birleşmesinden I. Dünya Savaşı’na

II. Wilhelm generalleriyle birlikte

Almanya'nın birleşmesiyle birlikte Prusya Genelkurmayı, Saksonya, Württemberg ve Bavyera'dan görevlendirilmiş kurmay subaylarının da katılımıyla “Alman İmparatorluk Genelkurmayı”na dönüştü ve Alman İmparatorluğu'nun askerî planlamasından sorumlu oldu. Genelkurmay, Fransa'nın intikam alma ve Almanya tarafından ilhak edilmiş bölgeleri geri kazanma niyetini görerek, yeni bir savaş ihtimaline hazırlanıyordu. Bismarck'ın diplomatik mahareti, Almanya'ya karşı düşmanca bir Avrupa ittifakının kurulmasını engellemişti; ancak genç Kayzer II. Wilhelm 1890'da Bismarck'ı görevden aldı ve Rusya ile dostane ilişkilerden uzaklaşıp Avusturya-Macaristan'la ittifaka yöneldi. Çok geçmeden Fransa ile Rusya ittifak kurdu.

Böylece, iki cephede birden savaş ihtimaliyle çevrelenmiş bir Almanya ortaya çıktı. 1888'de emekliye ayrılmadan önce Moltke'nin böyle bir savaş için öngördüğü plan, Fransa karşısında savunmada kalmak ve asıl kuvvetleri Rusya'ya yöneltmekti. Ancak yüzyıl dönümünde değişen jeopolitik koşullar —geniş sömürge imparatorluklarının kurulması ve özellikle Birleşik Krallık ile Fransa’nın yakınlaşması— Alman Genelkurmayı'nı bu stratejiyi yeniden değerlendirmeye zorladı. Moltke ve halefi Alfred von Waldersee, nispeten mütevazı bir Alman garnizonunun batı cephesini süresiz savunabileceğine inanmışlardı; fakat Alfred von Schlieffen'in Genelkurmay'ı, gelecekte Britanya'nın tarafsızlığının garanti edilemeyeceği kanaatine vardı. Böylece Almanya, uzun sürecek bir savaşta Britanya, Fransa ve onların geniş sömürge imparatorluklarının birleşik gücüyle batıda karşı karşıya kalabilirdi.

Bu tehdidi karşılamak üzere Schlieffen ve halefi Helmuth von Moltke (Genç) ünlü Schlieffen Planını hazırladı ve sürekli olarak geliştirdi. Plana göre Almanya, Rusya henüz seferberliğini tamamlamadan önce Fransa'ya erken bir taarruz düzenleyecek ve bunun için tarafsız Belçika’nın işgali gerekecekti. Bu durum, Britanya’nın tarafsızlığının korunması ihtimalini fiilen ortadan kaldırıyordu. Bismarck’ın anayasasında, ordu doğrudan Kayzer’in emrindeydi; şansölye ve kabine üyelerini de Kayzer atıyordu ve bunların ordu üzerinde bir yetkisi yoktu. Reichstag yalnızca bütçeleri onaylıyordu, bunun dışında hükümetin icraatına müdahale edemiyordu. Bu durum, askerî planlamanın siyasî denetime tabi olmaması nedeniyle, I. Dünya Savaşı’na giden süreçte yıkıcı sonuçlar doğurdu. Nitekim Schlieffen Planı, Belçika’nın tarafsızlığını ihlal etmesine rağmen herhangi bir siyasî tartışma yapılmadan benimsendi. Alman Donanması’nın üst komutanlığı dahi plan hakkında bilgilendirilmedi. Plan, lojistik sorunları ve demiryolu hatlarından uzak birliklerin yalnızca hayvan çekişli araçlarla ikmal edilebilmesinin zorluklarını yeterince hesaba katmamıştı. Planın aşırı katı olmakla eleştirilmesinin nedeni de buydu. Filozof Manuel de Landa, Prusya ordusunun artık Antoine-Henri Jomini’nin orduyu ve onun özerkliğini öne çıkaran teorisini benimsediğini; Clausewitz’in savunduğu sivil denetimi ise ikinci plana ittiğini ileri sürmüştür.

Genelkurmay, 19. yüzyılın sonundaki zaferleri getiren yöntemleri mükemmelleştirmeye adeta takıntılı hâle gelmişti. Soğuk ve resmî tavrına rağmen Yaşlı Moltke birçok alanda esnek ve yenilikçi bir düşünürdü. Schlieffen ise tek yönlü, fakat parlak bir askerî uzmandı.

Öte yandan Genelkurmay, savaş öncesinde, Osmanlı İmparatorluğu gibi potansiyel müttefiklerin ya da Fransız, İngiliz ve Rus imparatorlukları içindeki muhalif unsurların müttefiklerin savaş çabasını saptırmak yahut zayıflatmak için kullanılmasını hiç gündeme almadı. “Başlıca ordulara karşı başlıca cephede kazanılacak hızlı bir zafer, Alman Genelkurmayı’nın tüm dış sorunlara tek çözüm olarak gördüğü yoldu; bu yaklaşım onları savaşın daha geniş boyutlarını düşünmekten alıkoydu.”

Genelkurmay ayrıca, Çin'in Birinci Çin-Japon Savaşı’nı kazanacağını öngörerek ciddi bir hata yaptı.

Organizasyon

Genelkurmay, Berlin’deki merkez Großer Generalstab ile kolordu ve tümen karargâhlarının genelkurmayları arasında bölünmüştü. Großer Generalstabın başındaki “Genelkurmay Başkanı”, aynı zamanda tüm kurmay subaylarının teknik amiri konumundaydı. Genelkurmay Başkanı'nın başyardımcısı “Generalquartiermeister” unvanını taşırdı. Onun altında ise, Genelkurmay dairelerinin başkanlarını denetleyen beş Oberquartiermeister bulunuyordu. En çok subayın görev yaptığı birim Demiryolu Dairesi iken, en önemli birim ise 2. Daire idi.

Genelkurmay Başkanı

• Merkez Dairesi
• 6. Daire: Yıllık Manevra
• Askerî Tarih Dairesi II: Eski savaşlar

Oberquartiermeister I

• 2. Daire: Harekât
• Demiryolu Dairesi
• 4. Daire: Yabancı Tahkimatlar

Oberquartiermeister II

• 3. Daire: Fransa ve Büyük Britanya
• 9. Daire: Hollanda, Belçika, İsviçre, İspanya, İtalya, Alman Sömürgeleri

Oberquartiermeister III

• 5. Daire: Harekât Etütleri
• 8. Daire: Harp Akademisi (Kriegsakademie)

Oberquartiermeister IV

• 1. Daire: İskandinavya, Rusya, Türkiye
• 10. Daire: Avusturya-Macaristan ve Balkanlar

Oberquartiermeister V

• Askerî Tarih Dairesi I: Yakın dönem savaşları
• Arşiv ve Kütüphane

I. Dünya Savaşı

Ayrıca bakınız: Alman Yüksek Ordu Komutanlığı

Kassel’de Alman Genelkurmayı, Kasım 1918

Ağustos 1914'te, savaş öncesi seferberlik planına uygun olarak, Oberquartiermeisterler dâhil olmak üzere Genelkurmay'ın büyük bölümü, ordu ve kolordu karargâhlarına yeniden atandı. Geriye kalan çekirdek kadro ise “Saha Ordusu Genelkurmayı” adını aldı ve Oberste Heeresleitungun (OHL, Yüksek Ordu Komutanlığı) bir parçası hâline geldi. Genelkurmay bu dönemde sadeleştirilerek yalnızca üç daireye ayrıldı: Harekât, İstihbarat ve Siyasal İşler.

Sistemin gerekliliği, en başta hemen ortaya çıktı. Başkomutan Kayzer II. Wilhelm, ağırlığın Fransa yerine Rusya'ya verilmesini önerdiğinde, Genelkurmay Başkanı Helmuth von Moltke (Genç) ile Generalquartiermeister Hermann von Stein, bunun imkânsız olduğunu kendisine kabul ettirdiler. Zira binlerce emir kısa sürede yeniden düzenlenemezdi ve hızlı seferberlik ile gelişmiş demiryolu ağına sahip Fransızlar, Ruslardan çok önce Alman sınırına güçlü bir taarruz başlatabilecekti.

Sekiz Alman ordusundan biri, Prusya Veliaht Prensi Wilhelm’in komutasına verilmiş, yanına da kıdemli bir kurmay subay olan Konstantin Schmidt von Knobelsdorf görevlendirilmişti. Kayzer, otuz iki yaşındaki oğluna şu talimatı vermişti: “O sana neyi tavsiye ederse, onu yapmalısın.”

Sistem, aynı zamanda, iyi yetişmiş askerler olmalarına rağmen ordu kumandanları Bavyera Veliaht Prensi Rupprecht ve Württemberg Dükü Albrecht'in yetkinliği konusundaki belirsizlikleri de ortadan kaldırıyordu. Diğer ordular ise son derece tecrübeli kurmay subayların emrine verilmişti. Örneğin, Paul von Hindenburg Doğu Prusya’ya giren Ruslara karşı mevzilenmiş tek Alman birliği olan 8. Ordu'nun komutasına getirilmiş, kurmay başkanlığına ise Erich Ludendorff tayin edilmişti.

Komutan ile kurmay başkanı arasındaki ilişkileri, her iki rolü de başarıyla yerine getirmiş olan Hans von Seeckt şu sözlerle açıklamıştır:

“Karar özel olarak alınır ve iki kişi dışarı çıktığında artık tek bir karar vardır. Onu birlikte şekillendirmişlerdir; birbirlerinin zihniyle tek bir akıl gibi hareket ederler. Fikirler farklı olsa bile, bu mutlu günün akşamında askerî bir evlilikte olduğu gibi artık kimlerin geri adım attığını kendileri dahi bilmez. Dış dünya ve askerî tarih, bu iç çekişmeden haberdar olmayacaktır. Komuta ve kontrol yetkinliği, iki kişiliğin bu kaynaşmasına dayanır. Emir komutanın imzasını taşısa da, yahut eski geleneğimiz uyarınca Kurmay Başkanı tarafından ‘Komutan adına’ imzalanmış olsa da fark etmez. Komutan her zaman emirlerini Kurmay Başkanı aracılığıyla verir; en kıdemli ast komutan bile bu emirlere itirazsız uymak zorundadır. Çünkü bu emirler daima en yüksek komutanın adına verilmiş olacaktır.”

Schlieffen Planı, sarsılmış olan Moltke'nin I. Marne Muharebesi sırasında Alman sağ kanadına geri çekilme emrini vermesiyle akim kaldı. Kısa süre sonra Moltke görevden alındı ve yerine aynı zamanda Prusya Harp Nazırı olan Erich von Falkenhayn getirildi. Flanders'ta İtilaf kuvvetlerini yerinden etmeyi başaramayınca Batı Cephesi'ni müdafaaya çekti. 1915'in başlarında Harbiye Nezareti'nden de ayrıldı; 1916'da ise Hindenburg ile Ludendorff, başkumandana müşavir olarak göreve geldiler. Bunlar, OHLyi (Yüksek Ordu Kumandanlığı) Alman siyasî ve iktisadî hayatına müdahalede ileri derecede faal kıldılar; Almanya'nın hudutlarını müdafaadan, fetih ve genişleme siyasetini takip etmeye yöneldiler.

Harp yıpranmasının bir neticesi olarak, Kriegsakademie talebeleri henüz ikinci senelik derslerini ikmal etmeden ordu ve kolordu genelkurmaylarına erkenden sevk olundular. Daha sonra Kriegsakademienin kapanması üzerine, Genelkurmay'a tayin ölçüleri değiştirildi; imtihan vermiş subayların kurmay stajyeri olarak hizmet etmesine müsaade olundu. Bu ise, yeni yetişen Genelkurmay subaylarının, yerlerini aldıkları selefleri derecesinde ne imtihan edilmiş ne de terbiye olunmuş oldukları endişesini doğurdu.

Cihan Harbi boyunca, tümen, kolordu ve ordu mertebelerinde Almanların üstün kurmay mesaisi, muvaffakiyet silsilesinin mühim âmillerinden oldu. 1918'in iptidasında — Rusların mağlûbiyeti akabinde — Hindenburg ile Ludendorff, zaferi Garb cephesinde kazanmağa azmettiler. Taktik bakımından kurmay faaliyetleri gayet parlaktı. Verdun'da netice vermemiş silâhları kullanmakla beraber, düşman siper tahkimatını yarmaya matuf uzun ve mufassal bir tedbirât listesi tertiplediler; bunlar, taarruz kıt'alarının bütün efrâdına tedris olundu.

Alman ordusu Bahar Taarruzu esnasında taktik muvaffakiyetler elde ettiyse de, İtilâf devletleri stratejik noktaları muhafaza ettiler. Almanlar, birbiri ardınca kazanılacak gediklerin düşmanın azmini kıracağına kani oldular; hâlbuki her muvaffakiyet Alman kudretini zayıflatıyor, düşman ise Amerikan Seferî Kuvvetlerinin Fransa'ya akışıyla daima takviye olunuyordu. Neticede Almanlar Yüz Gün Taarruzu esnasında ezildiler ve nihayet, 11 Teşrinisani 1918'de İtilâf Devletleriyle 11 Kasım 1918'de ateşkes akdine razı oldular.

Mütareke Devri

Gâlip devletlerin endîşesi, Versay Barış Antlaşması’nda şu fıkra ile hulâsa olunmuş idi: “Büyük Alman Genelkurmayı ve emsâli kurum feshedilecek, hiçbir sûretle yeniden teşkil olunamayacaktır.” Alman ordusu, ancak 4.000 zabit ile tahdîd kılındı. Weimar Cumhuriyeti’nin silâhlı kuvvetleri, yani Reichswehr, Hans von Seeckt’in riyâsetinde idi. Seeckt, Genelkurmayı kamufle ederek “Truppenamt” (“Ordu Dâiresi”) namıyla ihyâ etti ve mevcut kadroları, eski kurmay zabitleriyle doldurdu.

Harb Akademisi (Kriegsakademie) lavgedilmişse de, kurmay zabitlerin tahsili yine devam ettirildi; talim, Wehrkreise (Askerî Mıntıka) karargâhlarına tevzî olundu, lakin Truppenamt hocalarının nezâreti altında sürdürüldü. Kurmay zabitler memleket işlerinde yine mühim roller oynamaya devam ettiler; bunun en bâriz misali, eski Genelkurmay Reisi Paul von Hindenburg’un 1925’te Reisicumhur intihab olunmasıdır.

1933’te Adolf Hitler’in iktidara gelmesiyle birlikte, Versailles Antlaşması’nın sınırlamalarının artık dikkate alınmaması gerektiğini Genelkurmay’a bildirdi. Kısa sürede Kara Ordusu, Donanma ve yeni kurulan Hava Kuvvetleri’nden oluşan genişletilmiş bir Wehrmacht yaratılacaktı. 1935’te Harp Akademisi (Kriegsakademie) yeniden açıldı.

Ancak Genelkurmay, ordunun tam anlamıyla modernleşebilmesi için 1944–1945 yıllarına kadar zamana ihtiyaç olduğunu açıkça belirtmişti. Buna rağmen Hitler, 1939’da savaşa girdiğinde tank birliklerinin arkasından hâlâ at arabalarıyla çekilen toplar ilerliyordu. Savaş boyunca Alman sanayisi küçük silah üretiminde yetersiz kaldı. Bu nedenle ordu, eski model silahlara, ele geçirilen ülkelerden devşirilen ganimetlere ve işgal edilen topraklarda üretilen uyarlamalara bağımlı hale geldi. Sonuçta Alman ordusunun cephaneliği, birbirine uyumsuz ve karmaşık bir silah çeşitliliğiyle doldu. Buna karşılık, Müttefikler daha sınırlı ve standart küçük silah tipleriyle savaşı sürdürdüler.

Başlangıçta Alman Ordusu’nun önde gelen komutanları, Almanya’nın savunuculuğunda kendi rollerinin, Nazi Partisi’nin siyasî milis gücü olan SA tarafından gölgelenmesinden endişe duydular. Ancak Hitler, 1934’teki “Uzun Bıçaklar Gecesi” ile SA’yı bastırdığında ordu sessiz kaldı ve aralarında bazı subayların da bulunduğu kişilerin yargısız infazına fiilen göz yummuş oldu.

Genelkurmay, Hitler’in ordunun genişletilmesine dair politikalarını desteklemekle birlikte, onun aşırı ve tehlikeli girişimlerine karşı genellikle ihtiyat tavsiye ediyordu. Ne var ki Hitler’in erken dönemde attığı adımlar —Ren bölgesinin askerîleştirilmesi, Avusturya’nın Almanya’ya katılması (Anschluss) ve Çekoslovakya’dan Sudetler’in işgali— Generalkurmay’ın tüm uyarılarına rağmen başarıyla sonuçlandı. Bu gelişmeler, Hitler’i kendi “sezgisel dehasının” Genelkurmay'ın akılcı analizlerinden üstün olduğuna daha çok inandırdı.

Hindenburg'un ölümünün ardından, Alman Ordusu'nun bağlılık yemini anayasadan alınarak doğrudan Führer Adolf Hitler'e yöneltildi. Bu gelişmeyle birlikte Hitler, ordunun geleneksel bağımsızlığını sınırlandırma fırsatını buldu. Kısa süre sonra, Silahlı Kuvvetler Başkomutanı Werner von Blomberg'in bir skandal nedeniyle itibarsızlaştırılması ve Kara Kuvvetleri Komutanı Werner von Fritsch'e eşcinsellik suçlaması yöneltilmesiyle ordu üst kademesi ağır bir darbe aldı. Bu iki olay “Blomberg–Fritsch vakası” olarak tarihe geçti.

1938'de Hitler, silahlı kuvvetlerin komuta yapısını değiştirerek, Kara Kuvvetleri Komutanlığı (Oberkommando des Heeres – OKH) ve diğer kuvvet komutanlıklarının üzerine, Oberkommando der Wehrmachtı (OKW – Silahlı Kuvvetler Yüksek Komutanlığı) kurdu. Bu adımla Reich Savaş Bakanlığı neredeyse tamamen devre dışı bırakıldı. Ancak OKW, kuruluşundan itibaren, OKH ve Luftwaffe'ye kıyasla daha zayıf ve daha kolay yönlendirilebilen kurmay subaylarla donatılmıştı.

Hem Kriegsakademie müfredatının hem de Genelkurmay doktrininin önemli bir zafiyeti, yalnızca taktik ve harekât meselelerine yoğunlaşmasıydı. ABD'deki Ulusal Savaş Koleji veya Britanya'daki İmparatorluk Savunma Koleji benzeri, tüm kuvvetlerden üst rütbeli subayların geniş kapsamlı ekonomik, siyasi ve diplomatik meseleleri de stratejik düzeyde tartışabilecekleri bir kurum Almanya'da mevcut değildi.

Komutanlar artık soy bağına göre seçilmediğinden, kurmay başkanlarının da ortak komutan rolü ortadan kalktı. Onların yeni görevi şöyle tarif edilmekteydi:

“Komutan, itaatkâr ama aynı zamanda bağımsız ve eleştirel düşünebilen Genelkurmay subayları (Führergehilfen) tarafından desteklenmelidir. Bu subaylar, ona bilgi ve tavsiye sunar, kararların hazırlanmasına katkıda bulunur, alınan kararları emir ve tedbirlere dönüştürür ve uygulanmalarını denetler. Gerektiğinde komutanı karar almaya ve harekete geçmeye zorlarlar. Ancak onların düşünce ve eylemleri, her zaman komutanın iradesi ve niyetleri doğrultusunda şekillenmeli ve onun kararları ve emirleriyle belirlenmelidir.”

II. Dünya Savaşı

1914–1918 Harbi'nin sonuna doğru Alman Genelkurmayı, devletin siyasî gücünü neredeyse bütünüyle kendi eline almıştı. Buna karşılık II. Dünya Savaşı'nın başında, etkisi I. Dünya Savaşı'nın başındaki seviyeden daha düşüktü ve savaş ilerledikçe daha da azaldı.

Bunun bir sebebi, Alman silahlı kuvvetlerinin diğer kollarının, özellikle de Hitler'in yakın arkadaşı ve siyasî ortağı Hermann Göring'in başında bulunduğu Luftwaffe'nin giderek öne çıkmasıydı. Göring'in Hitler üzerinde hiçbir kara kuvvetleri komutanının sahip olamadığı kişisel nüfuzu vardı. Bir diğer sebep ise Kara Kuvvetleri Komutanlığı (OKH) ile Silahlı Kuvvetler Yüksek Komutanlığı (OKW) arasındaki gerilimin artmasıydı. Tüm kuvvetlerin faaliyetlerini koordine edecek bir ortak karargâh fikri, örneğin sanayi ve insan gücü önceliklerini belirlemek veya kaynak israfını önlemek açısından teoride gerekliydi. Ancak pratikte OKW, giderek Hitler tarafından Kara Kuvvetleri için alternatif bir planlama karargâhı gibi kullanılmaya başlandı. Bu sırada OKW, savaşın bütününü denetleme görevini yerine getiremedi; kaynaklar, yalnızca Hitler'e veya kendilerine bağlı olan SS gibi düzen dışı kuvvetlere savruldu.

1941'den sonra OKH, yalnızca Doğu Cephesi'ndeki harekâtlardan (ve ordunun genel idaresinden) sorumlu bırakıldı; diğer cephelerin yönetimi ise OKW'ye verildi. Böylece fiilen iki ayrı genelkurmay oluştu ve bunlar çoğu zaman birbiriyle rekabet eder hâle geldi. Bütün anlaşmazlıkların hakemi Hitler'in kendisiydi; bu da onun kişisel yetkisini daha da artırdı. Nihayet 1941 sonlarında Hitler, Kara Kuvvetleri Başkomutanı Mareşal Walther von Brauchitsch'i görevden aldı ve doğrudan ordunun komutasını üstlendi. Bu noktadan itibaren ne OKW ne de OKH kendi başına plan yapabilir veya harekât yürütebilir hâlde değildi; yalnızca Hitler'in çoğu kez hatalı olan emirlerini uygulamakla yükümlüydüler.

Daha alt kademelerde ise Genelkurmay subaylarının yetiştirilmesine devam edildi. Kurslar barış dönemindekine yakın derecede uzun, yoğun ve seçici kaldı. Ancak iyi yetişmiş kurmay subaylar giderek azaldı ve yeni mezun olanların bir kısmı, selefleri kadar fedakâr ya da cesur değildi.

20 Temmuz Suikastı

Ana madde: 20 Temmuz suikast girişimi

Savaşın başında ve öncesinde bazı Genelkurmay subayları — başta Genelkurmay Başkanı Franz Halder — Hitler'i iktidardan uzaklaştırmak ve onların felakete yol açacağını düşündükleri erken bir savaşı önlemek amacıyla bir darbe düşünmüşlerdi. Hitler, İngiltere ve Fransa'nın açıkça karşı çıktığı bir ortamda, Çekoslovakya'ya saldırıp Sudetler'i ele geçirmeyi emrettiğinde bu plan somutlaşmıştı. Ancak Münih Anlaşması ile Fransa ve İngiltere geri adım attı; savaş tehlikesi ortadan kalktı ve Hitler'in politikası haklı çıkmış göründü. Böylece muhalifler girişimlerini rafa kaldırdı.

Kasım 1939'da Halder, savaşın Almanya için felaketle sonuçlanacağından hâlâ endişe ediyordu. Bu sebeple Kara Kuvvetleri Başkomutanı Walther von Brauchitsch ve “Kara Orkestra” (Schwarze Kapelle) adlı direniş çevresinden Carl Goerdeler ile bir darbe ihtimalini tartıştı. Ancak sonunda, Hitler'in dokunulmaz olduğu ve ancak Almanya askeri bir geri tecrübe yaşadıktan sonra devrilebileceği kanaatine vardı.

Buna rağmen Hitler karşıtlığı sürdü. Özellikle Almanya'da yeni birliklerin teşkiliyle görevli Yedek Ordu (Ersatzheer) içinde yer alan Genelkurmay subayları, Almanya'da kontrolü ele geçirmek için Valkyrie Harekâtı planını hazırladılar. 20 Temmuz 1944'te komplocular Hitler'i öldürmeye teşebbüs etti, başarılı olduklarını sandılar ve Valkyrie'yi başlattılar. Fakat cephedeki çoğu komutan ve Genelkurmayın büyük kısmı bu emirlere uymadı. Hitler'in hayatta olduğu öğrenilince darbe tamamen çöktü.

Yine de çok sayıda Genelkurmay subayının bu girişime dâhil olduğu açığa çıktı. 20 Temmuz'dan sonraki aylarda birkaç düzine Genelkurmay subayı tutuklandı ve çoğu idam edildi. Ayrıca yeni kurulan veya yeniden teşkil edilen birliklerde, normalde Genelkurmay subaylarına ayrılan yerlere Luftwaffe, SS veya “Nasyonal Sosyalist Siyasi Subaylar” atandı.

Bundeswehr

Ana maddeler: Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı (Almanya) ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı (Almanya)

15 Mayıs 1957'de, Bundeswehrin ilk kurmay başkanı General Adolf Heusinger, yeni Kara Harp Akademisi'nin (Heeresakademie) açılışında yaptığı konuşmada, Genelkurmay subaylarının “Alman askerî geleneğinin 147 yıla uzanan değerlerinin koruyucuları ve savunucuları” olduğunu vurgulamıştır. Alman subay adayları, Bundeswehr Üniversitesi’nde (Münih Bundeswehr Üniversitesi ya da Helmut Schmidt Üniversitesi, Hamburg) öğrenim gördükten ve birkaç yıl kıta görevinde bulunduktan sonra Kara Harp Akademisi’ne kabul edilir. NATO üyesi ülkelerden subaylar da onlarla aynı sınıflarda bulunur. Akademi ayrıca NATO dışı ülkelerden gelen subaylar için on aylık bir Genelkurmay Subay Kursu da vermektedir.

Bundeswehrde Genelkurmay subayları vardır, fakat ayrı bir Genelkurmay sınıfı veya kolu bulunmaz. Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanı, Bundeswehrin en yüksek askerî temsilcisidir ve hükümetin başlıca askerî danışmanıdır. Savaş hâlinde, Federal Almanya Cumhuriyeti, silahlı kuvvetlerinin muharip birlikleri üzerindeki harekât komutasını derhâl NATO komutanlarına devreden tek NATO ülkesidir. Bu sebeple Bundeswehr, klasik Alman Genelkurmaylarının temel görevi olan operasyonel savunma planlaması yapmaz. Dolayısıyla, Genelkurmay subayının rolü operasyonel komutana danışmanlık etmekle sınırlıdır: “Onun başlıca görevi, komutanına her konuda fikir vermek ve komutanın dikkatini kazanmaktır.”

Genelkurmay subaylarının büyük bölümü, Hamburg'daki Silahlı Kuvvetler Komuta ve Genelkurmay Akademisi'nin (Führungsakademie) mezunlarıdır. Günlük birlik sorunlarından kopmamaları için Genelkurmay subayları kıta görevleri arasında rotasyona tâbi tutulur. Üniformalarında bordo (kızıl) renkli yakalıklar taşırlar ve rütbelerinin yanına “i. G.” (im Generalstabsdienst — “Genelkurmay hizmetinde”) ibaresi eklenir. Subayların yüzde dördünden azı Genelkurmay subayıdır. Her Bundeswehr tümeninde beş Genelkurmay subayı bulunur. Hollanda'nın Brunssum kentindeki Müttefik Kuvvetler Avrupa Merkezi Karargâhı'nda yaklaşık yüz Alman subay görev yapmakta, ancak bunların yalnızca on yedisi Genelkurmay subayıdır.

Bundeswehr, Alman ordusunun “görev odaklı komuta ve kontrol” (Auftragstaktik) geleneğini sürdürmektedir. Ayrıca, “daha düşük rütbeli subayların sıkça daha yüksek rütbeli subaylara üstün geldiği” görülmektedir.

Komutanlar

† işareti, görevde iken ölen kişileri göstermektedir.

Prusya Genelkurmayı Başkanları

Sıra	Portre	İsim	Doğum-Ölüm	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Görev Süresi
1		Gerhard von Scharnhorst	1755–1813	1 Mart 1808	17 Haziran 1810	2 yıl 3 ay
2		Karl von Hake	1768–1835	17 Haziran 1810	Mart 1812	2 yıl
3		Gustav von Rauch	1774–1841	Mart 1812	Mart 1813	1 yıl
(1)		† Gerhard von Scharnhorst	1755–1813	Mart 1813	28 Haziran 1813	3 ay
4		August von Gneisenau	1760–1831	28 Haziran 1813	3 Haziran 1814	11 ay
5		Karl von Grolman	1777–1843	3 Haziran 1814	Kasım 1819	5 yıl
6		Johann Rühle von Lilienstern	1780–1847	Kasım 1819	11 Ocak 1821	1 yıl
7		Karl von Müffling	1775–1851	11 Ocak 1821	29 Ocak 1829	8 yıl
8		Johann Wilhelm von Krauseneck	1774–1850	29 Ocak 1829	13 Mayıs 1848	19 yıl
9	–	† Karl von Reyher	1786–1857	13 Mayıs 1848	7 Ekim 1857	9 yıl
10		Yaşlı Helmuth von Moltke	1800–1891	7 Ekim 1857	18 Ocak 1871	13 yıl

Alman Genelkurmayı Başkanları (1871–1919)

Sıra	Portre	İsim	Doğum-Ölüm	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Görev Süresi
1		Yaşlı Helmuth von Moltke	1800–1891	18 Ocak 1871	10 Ağustos 1888	17 yıl
2		Alfred von Waldersee	1832–1904	10 Ağustos 1888	7 Şubat 1891	2 yıl
3		Alfred von Schlieffen	1833–1913	7 Şubat 1891	1 Gen. 1906	14 yıl
4		Genç Helmuth von Moltke	1848–1916	1 Ocak 1906	14 Eylül 1914	8 yıl
5		Erich von Falkenhayn	1861–1922	14 Eylül 1914	29 Ağustos 1916	1 yıl 11 ay
6		Paul von Hindenburg	1847–1934	29 Ağustos 1916	3 Temmuz 1919	2 yıl, 308 gün
7		Wilhelm Groener	1919-1919	3 Temmuz 1919	7 Temmuz 1919	4 gün
8		Hans von Seeckt	1919-1919	7 Temmuz 1919	15 Temmuz 1919	8 gün

Birinci Genelkurmay Başkan Yardımcıları

Sıra	Portre	Rütbe	İsim	Doğum-Ölüm	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Görev Süresi
1		General der Infanterie	Erich Ludendorff	1865–1937	29 Ağustos 1916	26 Ekim 1918	2 yıl, 58 gün
2		Generalleutnant	Wilhelm Groener	1867–1939	30 Ekim 1918	15 Temmuz 1919	258 gün

Kuvvetler Dairesi Başkanları (Chefs des Truppenamtes)

Sıra	Portre	Rütbe	İsim	Doğum-Ölüm	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Görev Süresi
1		Generalmajor	Hans von Seeckt	1866–1936	11 Ekim 1919	26 Mart 1920	167 gün
2		Generalmajor	Wilhelm Heye	1869–1947	26 Mart 1920	Şubat 1923	2 yıl, 10 ay
3		Generalmajor	Otto Hasse	1871–1942	Şubat 1923	Ekim 1925	2 yıl, 8 ay
4		Generalmajor	Georg Wetzell	1869–1947	Ekim 1925	27 Ocak 1927	1 yıl, 3 ay
5		Generalmajor	Werner von Blomberg	1878–1946	27 Ocak 1927	30 Eylül 1929	2 yıl, 246 gün
6		Generalmajor	Baron Kurt von Hammerstein-Equord	1878–1943	30 Eylül 1929	31 Ekim 1930	1 yıl, 31 gün
7		Generalmajor	Wilhelm Adam	1877–1949	31 Ekim 1930	30 Eylül 1933	2 yıl, 334 gün
8		Generalmajor	Ludwig Beck	1880–1944	1 Ekim 1933	1 Temmuz 1935	1 yıl, 273 gün

Kara Ordusu Yüksek Komutanlığı Genelkurmay Başkanları (OKH)

Sıra	Portre	Rütbe	İsim	Doğum–Ölüm	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Görev Süresi
1		Generaloberst	Ludwig Beck	1880–1944	1 Temmuz 1935	31 Ağustos 1938	3 yıl, 61 gün
2		Generaloberst	Franz Halder	1884–1972	1 Eylül 1938	24 Eylül 1942	4 yıl, 23 gün
3		Generaloberst	Kurt Zeitzler	1895–1963	24 Eylül 1942	10 Haziran 1944	1 yıl, 260 gün
–		Generalleutnant	Adolf Heusinger	1897–1982	10 Haziran 1944	21 Temmuz 1944	41 gün
–		Generaloberst	Heinz Guderian	1888–1954	21 Temmuz 1944	28 Mart 1945	250 gün
4		General der Infanterie	Hans Krebs	1898–1945	1 Nisan 1945	2 Mayıs 1945	31 gün

Silahlı Kuvvetler Yüksek Komutanlığı Genelkurmay Başkanları (OKW)

Sıra	Portre	Rütbe	İsim	Doğum–Ölüm	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Görev Süresi
1		Generalfeldmarschall	Wilhelm Keitel	1882–1946	4 Şubat 1938	8 Mayıs 1945	7 yıl, 93 gün
2		Generaloberst	Alfred Jodl	1890–1946	13 Mayıs 1945	23 Mayıs 1945	10 gün

Zaman çizelgesi

Ayrıca Bakınız

• Kurmay subay

Dış bağlantılar

• Franz Edelsheim, Operations Upon the Sea at gutenberg.org
• "Not the Stuff of Legend: The German High Command in World War II" (video) – lecture by Dr. Geoffrey Megargee, author of Inside Hitler's High Command, available at the official YouTube channel U.S. Army Heritage and Education Center