Barit
 Peru, Huánuco, Huamalíes, Miraflores, Cerro Huarihuyn'dan barit kristalleri | |
| Genel | |
|---|---|
| Kategori | Sülfat minerali, barit grubu |
| Formül (tekrarlayan birim) | BaSO4 |
| IMA sembolü | Brt[1] |
| Strunz sınıflandırması | 7.AD.35 |
| Dana sınıflandırması | 28.03.01.01 |
| Kristal sistemi | Ortorombik |
| Kristal sınıfı | Dipiramidal (mmm) H-M sembolü: (2/m 2/m 2/m) |
| Kristal ikizlenme | Pnma |
| Kristal yapı | a = 8,884(2) Å, b = 5,457(3) Å, c = 7,157(2) Å; Z = 4 |
| Kimyasal Özellikler | |
| Renk | Renksiz, beyaz, açık mavi, sarı, gri, kahverengi tonları |
| Kristal biçimi | Tabanla paralel tabular, lifsi, nodüler ila masif |
| Dilinim | Taban ve prizma yüzlerine paralel mükemmel bölünme: {001} Mükemmel, {210} Mükemmel, {010} Kusurlu |
| Kırık | Düzensiz/pürüzlü |
| Özgül dayanım | Kırılgan |
| Mohs sertliği | 3–3,5 |
| Luster | Camsı, inci gibi |
| Çizgi rengi | Beyaz |
| Saydamlık | şeffaf ila opak |
| Bağıl yoğunluk | 4,3–5 |
| Yoğunluk | 4,48 g/cm3[2] |
| Optik özellikler | iki eksenli pozitif |
| Kırılma indisi | nα = 1,634–1,637 nβ = 1,636–1,638 nγ = 1,646–1,648 |
| Çift kırılma | 0,012 |
| Kaynaşabilirlik | 4, sarımsı yeşil baryum alevi |
| Tanısal özellikler | beyaz renk, yüksek özgül ağırlık, karakteristik bölünme ve kristaller |
| Çözünürlük | düşük |
| Kaynakça | [3][4][5][6] |
Barit (BaSO4) baryum sülfattan oluşan bir mineraldir. Genellikle beyaz ya da renksizdir, bazen de sarı ve gri olabilir. Baryumun ana kaynağıdır. Işıma yapan şekline bazen Bologna Taşı da denir.
Barit genellikle kireçtaşlarındaki kurşun - çinko damarlarında, sıcak kaynak yataklarında ve hematit cevheriyle birlikte oluşur. Sıklıkla anglesit ve selestit mineralleriyle birlikte bulunur.
Barit ismi Yunanca βαρύς (ağır) sözcüğünden türetilmiştir. Mohs sertliği 3. Kırılma indeksi 1,63. Özgül ağırlığı 4,3-5. Kristal yapısı ortorombiktir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika Birleşik Devletleri'nde 19. yüzyılda çıkarılmaya başlanan barit ilk olarak 1845 yılında boya üretiminde kullanılmış ancak 1908 yılından sonra sondaj çamurlarında katkı maddesi olarak kullanılmaya başlanmasıyla hem üretimi hem de tüketimi artış göstermiştir. Türkiye'de ise 1964 yılından sonra barit üretimi gelişmiş ve yayılmıştır
Kullanım yerleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Barit kullanımı genel olarak üçe ayrılarak incelenir: Sondajlık (%90), kimyasal (%7) ve dolgu malzemesi (%3).
Kaba haliyle ya da sadece yıkama, sudan geçirme, eleme, yüzdürme ve manyetik ayırma gibi basit işlemlerden geçirilen barit ilk ürün olarak alıcı bulur. Kaba hâldeki baritin çoğunluğu minimum bir saflığa ve yoğunluğa ulaşana kadar işlemden geçirilir. Ağır çimento olarak kullanılan barit ezildikten sonra elenerek aynı büyüklüğe getirilir. Baritin çoğu öğütülerek sanayi ürünlerinde katkı malzemesi olarak ya da petrol veya doğalgaz kuyularını açarken ağırlık yapan katkı malzemesi olarak kullanılır. Dünya üzerinde sondajda kullanılan barit, API 13A uluslararası standardına göre, Türkiye'de ise TS 919 standardına göre üretilmektedir.
Barit boya ve kâğıt yapımında da kullanılır. Her ne kadar baritin içinde ağır metal olan baryum bulunsa da, baryumun düşük çözünürlüğü nedeniyle birçok hükûmet tarafında toksik maddeler arasında sayılmaz.
Dünya barit rezervi
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
|
Dünya'da şu anda tanımlanmış ve bilinen barit rezerv miktarının 550 milyon ton olduğu, ancak tüm dünya rezervinin ise 2 milyar ton olduğu tahmin edilmektedir.
1997' dünya barit üretimi 6,826 milyon ton, 1999'da ise 5,660 milyon ton olmuştur. Petrol üretimindeki azalmalar barit talebini doğrudan düşürmektedir.
Türkiye'deki barit yatakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de [Adana] Feke ilçesi Belenköy Mahallesınde, Konya iline bağlı Hüyük ilçesi İlmen Mahallesinde,Antalya iline bağlı Alanya - Gazipaşa ilçeleri çevresinde, Giresun ilinde, Muş ilinde, Çanakkale ilinde, Kocaeli ilinde, Karaman ilinde, Gümüşhane ilinde, Bayburt ilinde, Isparta ilinde, Sivas ili Koyulhisar ilçesi Yenice Köyü'nde, Ereğli ilçesinde barit yatakları bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Son Olarak da Batman'ın Sason ilçesin de 288.000 Ton Rezerv bulunmuştur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Warr, L.N. (2021). "IMA–CNMNC approved mineral symbols". Mineralogical Magazine. 85 (3): 291-320. Bibcode:2021MinM...85..291W. doi:10.1180/mgm.2021.43
.
- ^ Hanor, J. (2000). "Barite-celestine geochemistry and environments of formation". Reviews in Mineralogy. Washington, DC: Mineralogical Society of America. 40 (1): 193-275. Bibcode:2000RvMG...40..193H. doi:10.2138/rmg.2000.40.4. ISBN 0-939950-52-9.
- ^ Dana, James Dwight; Ford, William Ebenezer (1915). Dana's Manual of Mineralogy for the Student of Elementary Mineralogy, the Mining Engineer, the Geologist, the Prospector, the Collector, Etc (13 bas.). John Wiley & Sons, Inc. ss. 299-300.
- ^ Barite at Mindat
- ^ Webmineral data for barite
- ^ Baryte, Handbook of Mineralogy
- Devlet Planlama Teşkilatı Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara 2001
- U.S. Geological Survey Mineral raporu - Ocak 1996 (İngilizce)24 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- U.S. Geological Survey Mineral raporu - Ocak 2001 (İngilizce)24 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü sitesinde Barit ile ilgili bilgiler
- Barit Maden Türk AŞ'nin sitesi, Barit ile ilgili bilgiler27 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Barit üretimi ve ihracatçı4 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
