İmralı

İmralı Adası
	İmralı Adası'nın havadan görünümü
Coğrafya
	İmralı Adası'nın Marmara Denizi'ndeki konumuİmralı Adası'nın Marmara Denizi'ndeki konumu
	İmralı Adasıİmralı Adası'nın Bursa'daki konumu
Koordinatlar	40°32′15″K 28°32′06″D / 40.53750°K 28.53500°D
Denizi	Marmara Denizi
Yüzölçümü	9,98 km2
Sahil şeridi	19,4 km
Zirve	217 m
Siyasi
Adadaki ülke(ler)	Türkiye;

İmralı, Marmara Denizi'nde yer alan ve Bursa ilinin Mudanya ilçesinin Mesudiye mahallesine bağlı bir adadır.^[1] Tümüyle askerî alandır ve uçuşa yasak olmakla birlikte sivillerin girişine kapalıdır. İmralı Cezaevi bu adada yer almaktadır.

Tarihçe

Besbikos veya Bysbikos (Grekçe: Βέσβικος), Pseudo-Skylaks tarafından Frigya başlığı altında, Strabon ve Plinius tarafından da Rindakos'ın denize döküldüğü yerin karşısında bir ada olarak gösterilen Besbikos, bugünkü İmralı Adası'na işaret etmektedir.^[2]

Tarihçi Theophanes'in bizzat öncüsü olduğu bilinen ilk toplu yerleşme VII. yüzyılda gerçekleşmişti. Bu tarihten sonra adanın adı "Kalolimnos" (Limanköy) olarak metinlerde yer almaya başlar. Dönemin bazı kaynaklarında "Galios/Galyos" olarak da anılır. Ancak çeşitli metinlerde adanın adı en çok "Kalolimni" şeklinde geçer.^[3] Kent, Attika-Delos Deniz Birliği'ne üyedir ve bu listelerde ismi Hellespontos bölgesi altında Bysbikos ya da Besbikos olarak yazılıdır. 9. yy'a ait Theophanes vekayinamesinde Kalonymos adıyla anılır.^[4] Korunmuş listelere göre kent birliğe altı kere tribute vermiş, ancak bunlardan korunan tek örnekte, bölge standartlarına göre yüksek bir miktar olan 3000 drahmi tribute ödenmiştir. Listelerde kent olarak değerlendirilen Besbikos tarihi boyunca hiç sikke basmamıştır.

Stephanos Byzantinos'un muhtemelen MÖ 3. yüzyılda yaşamış eski Yunan tarihçisi Agathokles Kyzikenos'dan yaptığı bir alıntıya göre, ada Besbikos adlı tek gözlü devin (gigant) attığı bir taş ile oluşmuş, kendisinin rakibi Kore (Persephone) tarafından bu kaya parçası adaya dönüştürülmüştür.

Orhan Bey'in komutanlarından Emir Ali'nin Bizanslılardan aldığı adanın Kalolimnos olan adı Emir Ali olarak değiştirildikten sonra, zamanla İmralı'ya dönüştü. Ada, Osmanlı döneminde Mudanya kazasına bağlı bir nahiyeydi. 20. yüzyıl başlarına değin varlığını koruyan üç Rum köyü vardı. 1913 yılında adada 250 hane, bir okul, üç manastır vardı ve tamamı Rumlardan oluşan 1.200 kişi yaşıyordu. Adanın başlıca uğraşları soğan tarımı ve balıkçılıktı. Yetiştirilen soğanlar İstanbul'a satılıyordu. Sebze yetiştirilmediği için adalıların başlıca gıdasını balık oluşturuyordu. Lozan Antlaşmasından (1923) sonra Nüfus Mübadelesi (1924) ile adanın halkının Yunanistan'a gitmesi üzerine, İmralı Adası bir süre boş kaldı.

Türkiye'nin ilk yarı açık cezaevi burada kuruldu. 1935'te inşaat ustası hükümlü Fahri Usta tarafından harabe halindeki bir kilisenin duvarları tamamlanarak koğuşa çevrilmesiyle faaliyete geçen İmralı Cezaevi'nin ilk konukları, cinayet suçundan ceza almış 50 hükümlüydü. 1937 tarihli Cumhuriyet Almanağı'nda, İmralı Cezaevi'nin ilk yıllarından kısa bir yazı ve yukarıdaki fotoğraflar yer alır: “Hapse mahkûm olan mücrimlerin, salah bulmuş birer vatandaş olarak yeniden hayata karışmalarını temine çalışan Cumhuriyet Hükümeti, asrî hapishaneler tesisine gayret ederken, İmralı Adası’nı bir numune hapishanesi haline getirmiştir. Buradaki mahpuslar tamamen serbest bulunmakta, ziraat işleriyle uğraşarak mahsullerinin kazancı ile kendilerini geçindirmektedirler.”

Yassıada Yargılamaları (1960-61) sonunda ölüm cezasına çarptırılan Demokrat Parti dönemi başbakanı Adnan Menderes, dışişleri bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve maliye bakanı Hasan Polatkan'ın cezaları burada infaz edildi. Naaşları 29 sene İmralı Adasında kaldıktan sonra, 17 Eylül 1990 tarihinde buradan İstanbul'daki anıtmezara nakledildi.

1999'da, PKK lideri Abdullah Öcalan buraya nakledilene ve burada yargılanana kadar adadaki mahkûmların çalıştığı tarımsal işletmelerin ürünleri İstanbul ve diğer şehirlerde satılmaktaydı, mahkûmlar sabun ve konserve fabrikası gibi fabrikalarda çalışıyorlardı ve belli bir ücret alıyorlardı. Öcalan'ın gelmesiyle ada boşaltıldı ve Abdullah Öcalan'a tahsis edildi. Ömür boyu hapis cezasına çarptırılan PKK lideri Abdullah Öcalan'ın yanına 2009'da benzer suçlardan hüküm giymiş 8 mahkûm daha gönderildi.

İmralı Cezaevi

Günümüzde tümüyle askeri yasak bölge statüsünde olan İmralı Adası'ndaki F Tipi Kapalı Cezaevi'nin iç güvenliği Adalet Bakanlığı, dış güvenliği Jandarma Genel Komutanlığı, deniz güvenliği de Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından sağlamaktadır.^[5] 2018 yılında ada üzerindeki uçuş yasağının sınırları daraltılarak, İmralı ikinci derece hava askeri yasak bölgesinin 8 bin 534 m (28 bin feet) olan dikey yükseklik sınırı, 2 bin 438 metreye (8 bin feet) indirilmiştir.^[6]

Coğrafi özellikler

Armutlu Yarımadasının batı ucundaki Bozburun'a yaklaşık 10,8 deniz mili (20 km), Bursa, Karacabey kıyısındaki Susurluk Çayı ağzına 6,5 deniz mili (12 km) uzaklıktadır. Bursa ili sınırları içinde kalır, günümüzde üzerinde yerleşim birimi bulunmaz. Yüzölçümü bakımından Marmara, Paşalimanı ve Avşa'dan sonra Marmara Denizi'ndeki dördüncü büyük adadır. Yüzölçümü 9,99 km²'dir, kıyılarının uzunluğu ise 19,4 km'dir.

Kabaca kum saati veya 8 rakamını andıran bir biçimi vardır. Kuzey-güney doğrultusunu izleyen ana ekseni 6,5 km'yi bulur. Kuzeyde 3 km'ye varan genişliği orta kesimlerde daralarak 620 m'ye kadar iner; güneye doğru yeniden genişler. Daha yüksek olan kuzey kesimi Bahritepe'de 217 m'ye ulaşır. Güney kesimi alçalarak Sığburun'da sona erer.

Kaynakça

^ Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
^ Foss, C. "Places: 511186 (Besbikos (island))". Pleiades. 27 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2025.
^ "İmralı Adası". Bursa Gazeteciler Cemiyeti. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.
^ "Nişanyan Yeradları - Türkiye ve Çevre Ülkeler Yerleşim Birimleri Envanteri". Nişanyan Yeradları. Erişim tarihi: 14 Ocak 2025.
^ "İmralı artık daha çok F tipi". Milliyet. 7 Temmuz 2010. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.
^ "İmralı'nın üzerindeki uçuş yasağının sınırlarını daraltıldı". Habertürk. 10 Şubat 2018. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta İmralı ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

İmralı'dan kimler 'geçti' kimler 11 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[coğ1-1] Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.

[2] Foss, C. "Places: 511186 (Besbikos (island))". Pleiades. 27 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2025.

[3] "İmralı Adası". Bursa Gazeteciler Cemiyeti. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.

[4] "Nişanyan Yeradları - Türkiye ve Çevre Ülkeler Yerleşim Birimleri Envanteri". Nişanyan Yeradları. Erişim tarihi: 14 Ocak 2025.

[5] "İmralı artık daha çok F tipi". Milliyet. 7 Temmuz 2010. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020.

[6] "İmralı'nın üzerindeki uçuş yasağının sınırlarını daraltıldı". Habertürk. 10 Şubat 2018. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]