Bursa (il)
| Bursa | |
|---|---|
 İlin Türkiye'deki konumu | |
 İl sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İl merkezi | Bursa |
| İdare | |
| • Vali | Erol Ayyıldız[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 10.882 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 2.787.539 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 2787539 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 224 |
| İl plaka kodu | 16 |
Resmî site Bursa Valiliği | |
Bursa, nüfus bakımından Türkiye'nin en büyük dördüncü ve Marmara Bölgesi'nin İstanbul'dan sonraki en büyük ikinci ilidir. Merkezi Bursa olan il, 2024 sonu itibarıyla 3.238.618 nüfusa sahiptir.[2]
İl, Marmara Bölgesi'nin Güney Marmara Bölümü'nde, 40° kuzey enlem ve 29° doğu boylam daireleri arasında yer alır. Eski adı Hüdavendigâr'dır.
Bursa ilinin rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 155 metredir.[3]
İl, kuzeyinde Marmara Denizi ve Yalova, kuzeydoğusunda Kocaeli ve Sakarya, doğusunda Bilecik, güneyinde Kütahya ve batısında Balıkesir ile çevrilidir.
Bursa'nın plaka kodu 16'dır.
Nüfus
Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2025 verileri[4])
Bursa il nüfusu: 3.238.618 (2024 sonu). İlin yüzölçümü 10.813 km2'dir.[2] İlde km2'ye 300 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 5.955 kişi ile Yıldırım'dır.)
İlde yıllık nüfus artış oranı %0,75 olmuştur. Nüfus artış oranının en yüksek ve en düşük olduğu ilçeler sırasıyla Nilüfer (%3,27)- Orhaneli(-%2,35)'dir.
6 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre Bursa'da 17 ilçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1.060 mahalle bulunmaktadır.
| 2024 yılı sonunda Bursa ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | |||||||
| İlçe | Nüfus 2023 | Nüfus 2024 | Fark | N.Artışı % | Mah.Say. | Alanı km2[5] | Yoğunluk |
| Büyükorhan | 10.325 | 9.596 | -729 | -7,06 | 43 | 505 | 19 |
| Gemlik | 122.171 | 123.361 | 1.190 | 0,97 | 35 | 401 | 308 |
| Gürsu | 103.770 | 104.867 | 1.097 | 1,06 | 15 | 106 | 989 |
| Harmancık | 6.334 | 6.204 | -130 | -2,05 | 31 | 400 | 16 |
| İnegöl | 299.203 | 302.251 | 3.048 | 1,02 | 116 | 1118 | 270 |
| İznik | 44.988 | 45.208 | 220 | 0,49 | 46 | 753 | 60 |
| Karacabey | 85.765 | 85.968 | 203 | 0,24 | 85 | 1158 | 74 |
| Keles | 11.321 | 11.171 | -150 | -1,32 | 42 | 617 | 18 |
| Kestel | 75.954 | 76.659 | 705 | 0,93 | 35 | 396 | 194 |
| Mudanya | 109.964 | 110.797 | 833 | 0,76 | 47 | 369 | 300 |
| Mustafakemalpaşa | 103.944 | 103.581 | -363 | -0,35 | 131 | 1641 | 63 |
| Nilüfer | 543.934 | 561.730 | 17.796 | 3,27 | 64 | 552 | 1018 |
| Orhaneli | 19.527 | 19.069 | -458 | -2,35 | 61 | 838 | 23 |
| Orhangazi | 81.862 | 82.111 | 249 | 0,30 | 31 | 506 | 162 |
| Osmangazi | 885.273 | 885.441 | 168 | 0,02 | 136 | 621 | 1426 |
| Yenişehir | 55.745 | 55.606 | -139 | -0,25 | 71 | 720 | 77 |
| Yıldırım | 654.491 | 654.998 | 507 | 0,08 | 71 | 110 | 5955 |
| Bursa | 3.214.571 | 3.238.618 | 24.047 | 0,75 | 1060 | 10811 | 300 |
| Bursa il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1927[6] | 401.595 | 6 | %29 114.741 286.854 %71 | |
| 1935[7] | 442.760 | 6 | %10  |
%30 133.699 309.061 %70 |
| 1940[8] | 461.648 | 7 | %4 |
%31 141.189 320.459 %69 |
| 1945[9] | 491.899 | 6 | %7 |
%31 154.727 337.172 %69 |
| 1950[10] | 545.919 | 6 | %11 |
%33 179.016 366.903 %67 |
| 1955[11] | 598.898 | 7 | %10 |
%36 215.428 383.470 %64 |
| 1960[12] | 693.894 | 6 | %16 |
%38 262.362 431.532 %62 |
| 1965[13] | 755.504 | 7 | %9 |
%44 335.048 420.456 %56 |
| 1970[14] | 847.884 | 6 | %12 |
%49 416.662 431.222 %51 |
| 1975[15] | 961.639 | 6 | %13 |
%53 507.106 454.533 %47 |
| 1980[16] | 1.148.492 | 6 | %19 |
%55 636.910 511.582 %45 |
| 1985[17] | 1.324.015 | 6 | %15 |
%63 840.094 483.921 %37 |
| 1990[18] | 1.603.137 | 6 | %21 |
%72 1.157.805 445.332 %28 |
| 2000[19] | 2.125.140 | 5 | %33 |
%77 1.630.940 494.200 %23 |
| 2007[20] | 2.439.876 | 4 | %15 |
%81 1.979.999 459.877 %19 |
| 2008[21] | 2.507.963 | 4 | %3 |
%88 2.204.874 303.089 %12 |
| 2009[22] | 2.550.645 | 4 | %2 |
%88 2.249.974 300.671 %12 |
| 2010[23] | 2.605.495 | 4 | %2 |
%89 2.308.574 296.921 %11 |
| 2011[24] | 2.652.126 | 4 | %2 |
%89 2.359.804 292.322 %11 |
| 2012[25] | 2.688.171 | 4 | %1 |
%89 2.402.012 286.159 %11 |
| 2013[26] | 2.740.970 | 4 | %2 |
Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır. |
| 2014[27] | 2.787.539 | 4 | %2
| |
| 2015[28] | 2.842.547 | 4 | %2
| |
| 2016[28] | 2.901.396 | 4 | %2
| |
| 2017[28] | 2.936.803 | 4 | %1
| |
| 2018[28] | 2.994.521 | 4 | %2
| |
| 2019[28] | 3.056.120 | 4 | %2
| |
| 2020[28] | 3.101.833 | 4 | %1
| |
| 2021[28] | 3.147.818 | 4 | %1
| |
| 2022[28] | 3.194.720 | 4 | %1
| |
| 2023[28] | 3.214.571 | 4 | %1
| |
| 2024[28] | 3.238.618 | 4 | %1
| |
Arkeolojik sit alanları
Antik dönemde Bursa, Misya ve Bitinya bölgeleri sınırları içinde kalmaktadır.
Antik kentler
- Adraneia / Hadriani (Orhaneli)
- Apollonia (Gölyazı)
- Kios / Prousias ad Mare (Gemlik)
- Lopadion (Uluabat[anlam ayrımı gerekli])
- Miletopolis /Mileda (Mustafakemalpaşa)
- Myrleia / Apameia / Montaneia (Mudanya)
- Nikaia (İznik)
Höyükler
- Aktopraklık Höyüğü (Nilüfer-Akçalar)
- Ilıpınar Höyüğü (Orhangazi)
- Kurşunlu Höyüğü (İnegöl)
- Hanlar
- Köprüler
|
- Kaplıcalar
- Ağaçhisar Kaplıcası
- Yeni Kaplıca
- Armutlu Kaplıcası
- Bademli Bahçe Kaplıcası
- Tümbüldek Kaplıcaları
- Gemlik (Terme) Kaplıcası
- Ilıcaksu Kaplıcası
- Orhangazi Keramet Kaplıcası
- Oylat Kaplıcası
- Sadağ Kaplıcası
- Vakıfbahçe (Çekirge) Kaplıcası
- Kültür merkezleri
- Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi
- Tayyare Kültür Merkezi
- Akpınar Kültür Merkezi
- Konak Kültür Evi
- Fethiye Kültür Merkezi
- Nilüfer Uğur Mumcu Sahnesi
- Barış Manço Kültür Merkezi
- Adile Naşit Kültür Merkezi
- Görükle Çağdaş Eğitim Kooperatifi Kültür Salonu
- Suare Kültür Merkezi
- Ördekli Hamamı Kültür Merkezi
- Yıldırım Kültür Merkezi
- Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Mete Cengiz Kültür Merkezi
- Karabaş-ı Veli Kültür Merkezi
- Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi
- Tayyare Kültür Merkezi
- Akpınar Kültür Merkezi
- Konak Kültür Evi
- Fethiye Kültür Merkezi
- Nilüfer Uğur Mumcu Sahnesi
- Barış Manço Kültür Merkezi
- Adile Naşit Kültür Merkezi
- Görükle Çağdaş Eğitim Kooperatifi Kültür Salonu
- Suare Kültür Merkezi
- Ördekli Hamamı Kültür Merkezi
- Yıldırım Kültür Merkezi
- Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Mete Cengiz Kültür Merkezi
- Karabaş-ı Veli Kültür Merkezi
Konum
| Konum Bilgileri | ||||||
| İlçe | Kuruluş Yılı[29] | Önceden bağlı olduğu ilçe | Alanı km²[30] | Rakım mt. | Merkeze Uzaklık km[31] | Ulaşan Yollar[31] |
| Büyükorhan | 1987 | Orhaneli | 505 | 799 | 87 | D.200 => 16.51 => 16.52 |
| Gemlik | Cumh.önce | 401 | 7 | 29 |  / ,D.575
| |
| Gürsu | 1990 | Merkez | 106 | 112 | 11 | D.200 |
| Harmancık | 1987 | Orhaneli | 400 | 689 | 96 | D.230, 16.28, 16.51 |
| İnegöl | Cumh.önce | 1.118 | 294 | 45 |  /D.200,D.595
| |
| İznik | 1930 | Yenişehir | 753 | 103 | 77 | D.595 |
| Karacabey | Cumh.önce | 1.158 | 15 | 71 | //D.200,D.573
| |
| Keles | 1953 | Orhaneli | 617 | 1.026 | 64 | D.200 => 16.51 => 16.50 |
| Kestel | 1990 | Merkez | 396 | 122 | 12 | D.200 |
| Mudanya | Cumh.önce | 369 | 5 | 28 | D.575,16.77, 16.80 | |
| Mustafakemalpaşa | Cumh.önce | 1.641 | 60 | 87 | /D.573 => 16.58, 16.57
| |
| Nilüfer | 1987 | Merkez | 552 | 121 | 8 | / , D.575,/D.200
|
| Orhaneli | Cumh.önce | 838 | 491 | 58 | D.200 => 16.51 | |
| Orhangazi | Cumh.önce | 506 | 115 | 47 | / , D.575,D.150
| |
| Osmangazi | 1987 | Merkez | 621 | 173 | 0 | / , D.575,D.200
|
| Yenişehir | Cumh.önce | 720 | 229 | 54 | D.160,D.595 | |
| Yıldırım | 1987 | Merkez | 110 | 160 | 5 | D.200 |
| BURSA | Cumh.önce | 10.813 | 238 | |||
Yönetim
Merkezi Yönetim
Büyükşehir illerinde merkezi yönetim, vali, il müdürleri ve il danışma kurulundan oluşur.
Bursa, bir ‘büyükşehir'dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan vali, merkezi yönetimi temsil eder ve cumhurbaşkanı tarafından atanır.
Büyükşehir yapılan illerde, il genel meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi devretmiş ve kaldırılmıştır.
Bursa Valisi 1966 Piraziz doğumlu Erol AYYILDIZ, Ağustos 2024'te Emniyet Genel Müdürü iken atanmıştır.
Vali ve kaymakamlara ait bilgiler Bursa'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.
Yerel yönetim
Büyükşehir belediyelerinde yerel yönetim, büyükşehir belediye başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve büyükşehir belediye encümeninden oluşur.
Yerel yönetimi temsil eden büyükşehir belediye başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde ilçe belediye başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye Meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[32][33] Meclisin başkanı, büyükşehir belediye başkanıdır.
Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 sayılı kanun 16. madde)
Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı, 1962 Nilüfer doğumlu Mustafa Bozbey (Cumhuriyet Halk Partisi), 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde %47,62 oy oranıyla seçilmiştir.[34]
İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre, üç değişik parti tarafından yönetilmektedir. AK Parti 9, CHP 6 ve İYİ Parti 2 ilçe belediyesi kazanmıştır.[35]
Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 102'dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 17 ilçe belediye başkanı ve 84 üye). AK Parti 49, CHP 41, MHP 8, İYİ Parti 6 ve YRP ve BBP birer üyeye sahiptir.[36]
Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Bursa'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.
Eğitim
Bursa'da 2'si devlet, 1'i vakıf olmak üzere 3 üniversite bulunmaktadır. Ayrıca 2016'da Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılan Orhangazi Üniversitesi'nin yerleşkesi şu an Bursa Teknik Üniversitesi tarafından kullanılmaktadır.
- Mudanya Üniversitesi, 2022 yılında Bursa'da kurulmuştur. Bursa Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından 11.03.2022 tarihinde kurulmuştur. Bursa'nın Mudanya ilçesinde yer alan üniversite, yüksek standartlarda donanıma sahip, yeşillikler arasında şehrin gürültüsünden izole; ancak şehre yakın kampüsü ile öğrencilerin ihtiyacı olan her türlü imkanı sunuyor.
- Uludağ Üniversitesi, 1975 yılında Bursa Üniversitesi adıyla kurulmuştur. 1982 yılında ise adı resmen Uludağ Üniversitesi olarak değiştirilmiştir. Bursa'nın ilk üniversitesi olma özelliğine sahip olan üniversite, Türkiye'nin önde gelen eğitim kurumlarından biridir. Merkez yerleşke olan Görükle Yerleşkesi'ne araçla 5 dakika uzaklıktaki Görükle, çok sayıda apart, özel yurt ve özellikle öğrencilere yönelik kiralık daireler gibi çeşitli konaklama seçenekleri sunan ideal bir merkezdir. Diğer yerleşkeleri şunlardır: İnegöl, Gemlik, Suni İpek, Asım Kocabıyık, Ali Osman Sönmez, Mudanya, Yenişehir, İbrahim Orhan, İznik, Mustafakemalpaşa, Karacabey, Orhangazi, Orhaneli, Keles, Harmancık ve Büyükorhan.
- Bursa Teknik Üniversitesi, 2010 yılında yasal olarak kurulmuştur. Şu anda Yıldırım Yerleşkesi ve Osmangazi Yerleşkesi'nde hizmet vermektedir. Üniversitede Doğa Bilimleri Fakültesi, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, Denizcilik Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Orman Fakültesi, İletişim Fakültesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü bulunmaktadır.
- Bursa Orhangazi Üniversitesi, Bursa'nın ilk vakıf üniversitesiydi. 2012-2013 eğitim-öğretim yılında öğrenci kabulüne başlamıştı. Bünyesinde İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü bulunmaktadır.[37] Üniversite 23 Temmuz 2016 tarihinde, Olağanüstü Hal (OHAL) Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname'yle kapatılmıştır.[38]
- Faruk Saraç Tasarım Meslek Yüksekokulu, Fabrika-i Hümayun adlı eski ipek fabrikasında hizmet vermektedir.
- Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
- İstanbul Ticaret Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
- Okan Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
- İstanbul Bilgi Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
- Plato Meslek Yüksekokulu, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
-
Uludağ Üniversitesi Bahçesi -
Uludağ Üniversitesi Makina Bölümü Binası -
- Halk eğitim merkezleri
- Nilüfer Halk Eğitim Merkezi
- Gürsu Halk Eğitim Merkezi
- Osmangazi Halk Eğitim Merkezi27 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yıldırım Halk Eğitim Merkezi
- Kestel Halk Eğitim Merkezi24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gemlik Halk Eğitim Merkezi7 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İnegöl Halk Eğitim Merkezi26 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Medya
Bursa, yerel medya kuruluşlarının en fazla olduğu illerden biridir. Bursa'da 18'i merkezde olmak üzere toplam 25 yerel radyo kanalı, 5 yerel televizyon kanalı, 20'si merkezde toplam 46 yerel gazete bulunmaktadır. Bunun yanında kentin cemiyet hayatını ve gece yaşantısını anlatan magazin dergileri ve yerel ekonomi dergileri de Bursa'nın diğer basın kuruluşlarıdır. Yerel basın kuruluşları haricinde tüm ulusal radyo ve TV kanalları da Bursa'da farklı frekanslarda yayın yapmaktadır. Şehirde ayrıca, Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı, Demirören Haber Ajansı gibi önemli haber ajanslarının büroları bulunmaktadır.
- Yerel televizyon kanalları
- Flash TV (1992-2000, 2022-2025) (2000 yılından sonra stüdyolarını İstanbul'a taşımış 2019'da ise kapanmıştır. 2021'de tekrar açılmıştır. 2022 yılından 2025 yılının bir dönemine kadar Bursa'dan yayın yapmıştır. Şu anda Flash Haber TV adıyla İstanbul'dan yayın yapmaya devam etmektedir.[39])
- Bursa AS TV (1995-Günümüz)
- Line TV (2006-Günümüz)
- Köy TV (2010-Günümüz) (Eski adı: Marmara TV)
- Kanal ON6 (İnegöl) (1995-Günümüz) (Eski adı: Kanal 16)
- Süper Kanal TV (İnegöl) (1993-Günümüz)
Bursa'da yayın yapıp kapanan yerel TV kanalları
- Renk TV (RTV) (1995-1996)
- Marmara TV (?-2010) Köy TV olarak devam etmektedir.
- İTV (İnegöl TV) (1993-1995)
- Yenice TV (İnegöl) (1999-2009)
- Kanal ON (İnegöl) (2009-2010)
- Bursaspor TV (BSTV) (2009-2018)
- Olay TV (1994-2019) (2019 yılında kapandı. 2020 yılında tekrar yayına başlayacağı iddia edildi.[40] Tekrar yayına başladı ve kapandı. 2021 yılında tekrar yayına başlayacağı iddia edildi. Başlayamadı ve tamamen kapandı.)
- Bursa TV (2011-2023)[41]
- 88.3 Bursa Sancak FM
- 89.5 Radyo Şampiyon
- 90.5 Bursa Olay FM[44]
- 91.7 Uludağ FM
- 92.6 Radyoaktif
- 93.4 Bursa Doğuş FM (Yeniden yapılanmada)[45]
- 94.2 Radyo Bursa'da Bugün
- 94.4 Radyo Türk
- 95.4 Radyo BU
- 95.6 Radyo S[46]
- 96.3 Radyo 16
- 99.1 Radio Line
- 99.3 Radyo Vizyon
- 101.9 Bursa Karadenizim FM
- 104.3 Bursa Karadeniz FM
- 105.3 Radyo Venüs
- 105.5 Bursa FM
- 107.3 Radyo Nida
- 107.9 Bursa Gonca FM
- 92.4 Gençses FM (İnegöl)
- 94.8 Radyo Güneş (İnegöl)
- 102.1 Deniz FM (İnegöl)
- 93.8 Paşa FM[47] (Mustafakemalpaşa) (Lisansı var ancak aktif değil.)[48]
- 96.1 Dost FM (Mustafakemalpaşa)
- 96.5 Radyo 14 (Mustafakemalpaşa)
- 100.7 1001 FM (Binbir FM) (Mustafakemalpaşa)
- 106.9 Yörem FM (Karacabey)
- 105.7 Orhangazi FM (Orhangazi) (Tasfiye halinde)[49]
- Eski radyo kanalları
Jet FM (101.5), Radyo İmaj (102.2), Bursa Şehir FM (104.4), Radyo Çınar (104.8), Radyo EN (105.5), Radyo Poyraz (107.1), Dost FM (107.7), Radyo Bitane (97.9), Çağrı FM (96.4), Radyo24 (88.4), Radyo Lider (94.4), Genç Radyo (89.7), Radyo Güleren (95.4), Radyo Net (103.0), Radyo Mix (103.3), Radio Central (103.8), Radyo Press (100.5), Radyo Pozitif (100.9), Vatan Radyo (93.7), Radyo Kent (94.8), Radyo Davet (106.7), Radyo Park (106.5), Radyo Hayat (104.8), Radyo Tempo (92.9), Radyo Gül (107.3), Kaptan FM (103.0), Radyo Şok (92.5), Radyo Extra (90.3), Uda FM (93.0), Radyo Aktüel (97.0), RadyoTek (98.0), Yıldız FM (104.5), Yankı FM (105.5), Radyo Müzik (95.8), Mesaj FM (104.8), Radyo Şimşek (101.1), Arabesk FM, Green FM, Şafak FM, Üçay Radyo, Radyo Ses, Radyo Sempati, Radyoskop, Bursa Alem FM (*).
(*) Frekansların bazıları bilinmemektedir.
- Yerel gazeteler
- Olay Gazetesi
- Bursa Hakimiyet
- Bursa Haber
- Bursa Kent
- Bursa Meydan
- Bursa Gerçek
- Ayrıntı Gazetesi
- Gazete Avrupa
- Gazete Bursa
- Yıldırım Gazetesi
- Şehir Medya[50]
- Yörem Güncel
- Yaşayan Bursa
- İnegöl Yıldırım
- İnegöl Okur
- İnegöl HaberYorum
- İnegöl Genç Gazete
- Gemlik Haberci[51]
Altyapı
Ulaşım
Şehir içi ulaşım 1998'e kadar taksi, dolmuş ve belediye otobüsü gibi klasik sistemlerle sağlanıyordu. 1998'de BursaRay'ın temeli atıldı ve 2002'de işletmeye açıldı. Bursa ile Uludağ arasında ulaşımın sağlanması amacıyla bir teleferik hattı kullanılmaktadır.[52] Bu teleferik, Türkiye'nin ilk ve en uzun teleferik hattıdır. [53][54]
Heykel - Kent Meydanı arasında T1 tramvay hattı ve Cumhuriyet Caddesi - İncirli Caddesi üzerinde bir tramvay hattı bulunmaktadır. Bursa tramvay hatlarında Durmazlar tarafından üretilen ve Türkiye'de üretilen ilk tramvay olan İpekböceği, 2013'ten beri işlemektedir.[55] Bursa, İstanbul ve İzmir illerini bağlayan önemli kara yollarına sahiptir. Bunlar, ve 
otoyolu ile D.200 karayoludur. Şehir içi ulaşım ise BURULAŞ'a aittir. Bursa'da çok sayıda belediye otobüsü, halk otobüsü minibüs, dolmuş ve taksi bulunur. Otobüs, tramvay ve metroda ücretler Bursakart adı verilen manyetik kartla ödenir. Metro-otobüs aktarmalarında 75 dk. boyunca ücretlendirmede indirim olur.
- Hava yolu
Bursa'da hava ulaşımı Bursa Yenişehir Havalimanı aracılığıyla yapılır. Anadolu'da birçok merkeze Ankara aktarmalı sefer düzenlenmektedir. Havalimanı Yenişehir ilçesinde bulunur. Hava yolunun şehrin merkezinde bulunmamasının sebebi eskiden askeri amaçla kullanılan yedek hava meydanının sivilleştirilmiş olmasıdır. Ayrıca İstanbul'da bulunan Sabiha Gökçen Havalimanı'na BURULAŞ tarafından otobüs seferleri düzenlenmektedir.[56]
- Anadolu Jet: Diyarbakır, Erzurum, Muş, Trabzon, Gaziantep, Ankara ve aktarmalı olarak diğer şehirler[57]
- Burulaş tarafından İstanbul Haliç - Gemlik arası işletilen düzenli deniz uçağı faaliyeti zarar ettiği gerekçesiyle 17 Kasım 2017'de durdurulmuştur, ancak özel uçuşlar devam etmektedir.[58]
- Deniz ulaşımı
Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin İDO'ya karşı çıkarmış olduğu BUDO Mudanya'dan İstanbul'a deniz otobüsü seferleri yapmaktadır. İDO aracılığıyla da Güzelyalı, Mudanya'dan İstanbul'a deniz otobüsü ve feribot ulaşımı yapılır. Ayrıca BURULAŞ yaz aylarında körfez seferleri düzenlemektedir.
- Demiryolu
Türkiye'de demiryolu ulaşımı ilk olarak 1892'de yapılan Mudanya demiryollarıyla başlamıştır. Bu demiryolları 1931'de satın alınarak gelişme sağlanmıştır. Ancak 10 Temmuz 1953'te Bursa-Mudanya demiryolu hattının kapatılmasının ardından, TCDD tarafından Bursa'ya demiryolu ulaşımı, 1928-1932 arasında inşa edilen Kütahya-Balıkesir demiryolu kapsamında 1930'da açılan Harmancık istasyonu hariç sağlanmamıştır. 30 Aralık 2011 tarihinde Bandırma-Osmaneli yüksek standartlı demiryolu hattının sözleşmesi imzalandı. Projenin 2015 yılına kadar bitmesi bekleniyordu.[59] Ancak inşaat çalışmaları hâlâ bitirilemedi.[60]
Bursa'da demiryolu ulaşımı hizmetini BursaRay sunar. Yapımına 1998'de başlanan BursaRay, Bursa'nın merkez ilçe ve semtlerini çoğu noktada doğu-batı doğrultusunda birbirine bağlar. BURULAŞ isimli Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı şirket tarafından işletilmektedir. Belirli etaplar halinde yapıldığından henüz tamamen bitirilmemiş bir projedir. 2002'de ilk olarak iki hat halinde işletmeye açıldı. Şu anda bu hatlar, Emek'ten başlayan ve Arabayatağı'nda sona eren 1 numaralı hat ile Uludağ Üniversitesi'nden başlayan ve Kestel'de sona eren 2 numaralı hattır.
Bursa Cumhuriyet Caddesinde Zafer Meydanı ile Çınarönü arasında nostaljik tramvaylar hizmet vermektedir. Hem ulaşım hem turizme katkı sağlayan 1,5 km'lik hat, 28 Mayıs 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.[61] Nostaljik tramvayın ilgi görmesinden dolayı mevcut hatta ilave yapılmıştır. 20 Temmuz 2011 tarihinde başlayan inşaat çalışmasıyla nostaljik tramvay, Yıldırım'ın Davutkadı semtine uzatıldı. İlave hat, 5 Kasım 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.[62] Hattın uzatılmasıyla birlikte hem nostaljik hem de normal tramvaylar hizmet vermektedir. Günde yedi binden fazla yolcu bu hattı kullanmaktadır.[63]
T1 hat numaralı Heykel-Kent Meydanı tramvay hattının çalışmaları 07 Ağustos 2012 tarihinde başlamıştır. Stadyum Caddesi-Altıparmak Caddesi-Atatürk Caddesi-Heykel-İnönü Caddesi-Kıbrıs Şehitleri Caddesi-Kent Meydanı-Darmstad Caddesi güzergahında sefer yapacak olan tramvayda hat boyunca 13 İstasyonu bulunan T1 tramvay hattı 12 Ekim 2013 tarihinden itibaren yolculu seferlere başlayarak Heykel-Osmangazi-Darmstad Caddesi arasında ring sefer yapmaktadır.
- Teleferik
Uludağ ile Bursa arasında ulaşımı sağlar. Türkiye'nin en uzun ve ilk teleferiğidir.[64] [65] Yıldırım'daki Teferrüç semti ile Uludağ'daki Sarıalan yaylası arasında 1963'te kurulmuştur. Kadıyayla istasyonundaki aktarma ile toplam 4766 metre uzunluğundadır. 374 metrelik rakımdan başlayan yolculuk, yaklaşık 20 dakika sonra 1634 metrelik rakımda sona erer. Bu teleferik aynı zamanda Türkiye'nin ilk teleferiğidir. 2014 yılı itibarı ile tamamen yenilenen teleferik Sarıalan'a 12 dakikada ulaşım sağlamaktadır.[52] 2015 yılında oteller bölgesine açılan teleferikle Bursa teleferiği, dünya çapında en uzun mesafeli teleferik hattı olmuştur.[66]
Sağlık
Bursa sağlık açısından çok gelişmiş bir şehirdir. Çok sayıda özel ve devlet hastanesi vardır. Hastanelerden bazıları aşağıdadır.[67] Kamu hastaneleri
Kaynakça
- ^ https://www.hurriyet.com.tr/amp/yerel-haberler/bursa/merkez/bursa-valiligine-mahmut-demirtas-atandi-4231277[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2024". 4 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2025.
- ^ "Bursa Rakım Bilgisi" (PDF). Erişim tarihi: 13 Kasım 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h i j
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Bursa Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Bursa Nüfusu". nufusune.com.
- "Bursa Nüfusu". nufusubu.com.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;:0isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- ^ "Bursa Orhangazi Üniversitesi". 18 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
- ^ "Üniversiteleri kapatılan öğrencilerin gideceği okullar". NTV. 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021.
- ^ https://www.fortunatv.com/2018/06/flash-tv-istanbul-kanali-oldu-ama.html?m=1
- ^ http://bianet.org/bianet/medya/229528-olay-tv-yeniden-aciliyor [yalın URL]
- ^ https://www.uydufrekans.com.tr/BURSA_TV-turksat_frekans-fid-90.html#google_vignette
- ^ https://www.turkiye.gov.tr/rvtk-karasal-yayin-frekans-kanal-sorgulama?sorgu=Sonucu
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2024.
- ^ "Hakkımızda". Bursa Olay FM 90.5. 12 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2025.
- ^ https://www.dostmedya.com/radyo-dinle/pasa-fm
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2025.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2017.
- ^ a b "Yeni teleferik seferlerine başladı". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 7 Haziran 2014. 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2014.
- ^ "BURSA TELEFERİK". Kültür Portalı. Erişim tarihi: 2025-10-18.
- ^ Belediyesi, Bursa Büyükşehir. "Şehir Rehberi". Bursa Şehir Rehberi. Erişim tarihi: 2025-10-18.
- ^ Simit, Kerem Oğuz; Arslan, Turan; Rizelioğlu, Mehmet. "Türkiye'nin İlk Yerli Tramvayı İpekböceği Hattı Üzerine Bir Analiz". Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı 2, 2016. 1 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- ^ "Deniz uçağı bilet satışları durduruldu". www.burulas.com.tr. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- ^ "Bursa Yüksek Hızlı Tren Sözleşmesi İmzalandı". T.C. Devlet Demiryolları. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- ^ "Bursa'da tarihi gün". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013.
- ^ "Büyükşehir'den yıldırım bayram hediyesi". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 25 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013.
- ^ [1][ölü/kırık bağlantı]
- ^ Belediyesi, Bursa Büyükşehir. "Şehir Rehberi". Bursa Şehir Rehberi. Erişim tarihi: 2025-10-18.
- ^ "BURSA TELEFERİK". Kültür Portalı. Erişim tarihi: 2025-10-18.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
Dış bağlantılar
|
Marmara Denizi | Yalova | Kocaeli |
| |||
| Balıkesir | 
|
Bilecik | |||||
 Bursa 
| |||||||
| |||||||
| Balıkesir | Kütahya |
