C

Latin alfabesi Cc harfi
C	c
C	c

C, c, ISO temel Latin alfabesi ve Türk alfabesinin üçüncü harfidir. İngilizce söylenişi /ˈsiː/ şeklindedir.^[1] Türkçedeki söylenişi [d͡ʒ] şeklindedir.

Tarihçe

C harfi Latinceye Yunanca Gamma (Γ) harfinden gelmiştir. Antik Yunancada /g/ sesini temsil etmekte olan C harfi, Latincede hem /k/, hem de /g/ sesini temsil etmekteydi. İşin daha da karışık kısmı, K ve Q harfleri de aynı iki sesi göstermekteydi. Üç harfin farkı; K harfinin A'dan önce, Q harfinin yuvarlak ünlülerden (O ve V (U harfi yerine bu zamanlar V harfi kullanılıyordu)) ve C harfinin diğer pozisyonlarda kullanılmasıydı.

Orta Latince döneminde bu karışıklığı gidermek için G harfi, C'ye bir çentik ekleyerek icat edilmiştir. Aynı zamanda K harfi de Latincede kullanımdan kalkmış (Kalendis gibi birtakım Yunan asıllı kelimeler hariç, bunlarda da yine de C kullanılıyordu, Calendis gibi) ve Q harfi de sadece /w/ sesine denk gelen V (U) harfinden önce kullanılıyordu.

Latin dillerinde olan birtakım ses değişimleri sonucu C harfi, ince ünlülerden önce (i veya e) değişmiş, İtalyancada ve Rumencede /t͡ʃ/ (çiçek, çorba), Fransızcada /s/, İspanyolcada /θ/ sesini temsil etmeye başlamıştır. I. William'ın İngiltere'yi fethi sonrasında bu kullanım İngilizceye de yayılmıştır. G harfinde de çok benzer ses olayları gözlemlenmektedir.

Günümüzde bu diller haricinde bu harf çoğu Doğu Avrupa dilinde /t͡s/, Türkî dillerde ve Türkçeden esinlenen diğer alfabelerde (Kürtçe, Zazaca) /d͡ʒ/ sesini temsil etmektedir.

Fenike	Arapça	İbranice	Yunanca Gama	Etrurya	Eski Latin

CH Harf Kombinasyonu

Roma'nın Yunanistan'ı fethiyle Latinceye bir sürü Yunanca kelime geçmiştir. Bu kelimelerdeki /kʰ/ (korkmak) sesini temsil eden Χ (chi) harfini latinleştirmek için CH digrafı tercih edilmiştir. Yunancada bu ses daha sonra değişip /x/ (ıhlamur) sesine dönüşmüş, dolayısıyla Almancada ve bir sürü slav dilinde /x/ sesini temsil etmek için bu biçim tercih edilmiştir.

Eski Fransızcada /x/ veya /kʰ/ bulunmadığından, bu dilde yeni oluşan /c/ (kâğıt, kâr) sesini temsil etmek için CH kullanılmaya başlanmıştır. Bu ses zamanla /t͡ʃ/ sesine evrilmiş, İngilizce dahil birtakım dillere devşirilmiş, ardından Fransızcada daha fazla değişimlere uğrayarak /ʃ/ (şekil, şemsiye) sesine evrilmiştir. IPA tarafından bu harf /c:/,/kc:/ veya /q:/ olarak gösterilir

Bilgisayar kodları

Karakter	C		c
Unicode adı	Latin büyük harf C		Latin küçük harf c
Kodlamalar	Ondalık	Hex	Ondalık	Hex
Unicode	67	U+0043	99	U+0063
UTF-8	67	43	99	63
Sayısal karakter referansı	C	C	c	c
EBCDIC	195	C3	131	83
ASCII	67	43	99	63

Diğer kullanım şekilleri

NATO fonetik alfabesi Charlie		Mors alfabesi –·–·

Uluslararası deniz işaret bayrakları	Semafor	Amerikan parmak alfabesi	Braille alfabesi

Kaynakça

^ "C" Oxford English Dictionary, 2nd edition (1989); Merriam-Webster's Third New International Dictionary of the English Language, Unabridged (1993); "cee", op. cit.

ISO temel Latin alfabesi
Aa	Bb	Cc	Dd	Ee	Ff	Gg	Hh	Ii	Jj	Kk	Ll	Mm	Nn	Oo	Pp	Qq	Rr	Ss	Tt	Uu	Vv	Ww	Xx	Yy	Zz
Özel işaret almış C harfi ĆćĈĉČčĊċÇçḈḉȻȼƇƈɕ tarih • paleografi • türetimler • diyakritik • noktalama • rakamlar • harf listesi

Yazı sistemi, alfabe veya harf ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "C" Oxford English Dictionary, 2nd edition (1989); Merriam-Webster's Third New International Dictionary of the English Language, Unabridged (1993); "cee", op. cit.

[1]