Veritabanı

Bir veritabanının içerisinde bulunan veriler.

Veritabanları, yapılandırılmış bilgi veya verilerin depolandığı alanlardır. Bilgi artışıyla birlikte bilgisayarda bilgi depolama ve bilgiye erişim konularında yeni yöntemlere ihtiyaç duyulmuştur. Veritabanları; büyük miktardaki bilgileri depolamada geleneksel yöntem olan "dosya-işlem sistemine" alternatif olarak geliştirilmiştir. Telefonlardaki kişi rehberi günlük hayatta çok basit bir şekilde kullanılan veritabanı örneği olarak kabul edilebilir. Bunların dışında internet sitelerindeki üyelik sistemleri, akademik dergilerin ve üniversitelerin tez yönetim sistemleri de veritabanı kullanımına örnektir. Veritabanları sayesinde bilgilere ulaşılabilir ve bilgiler düzenlenebilir. Veritabanları genellikle bireysel olarak satın alınamayacak kadar yüksek meblağlara sahip olmasına karşın; ücretsiz kullanıma açılan akademik veritabanları da bulunmaktadır. Akademik veritabanları aracılığıyla bazen bibliyografik bilgi bazen de tam metinlere erişmek mümkündür. Veritabanları, veritabanı yönetim sistemleri aracılığıyla oluşturulur ve yönetilir. Bu sistemlere; Microsoft Access, MySQL, IBM DB2, Informix, Interbase, Microsoft SQL Server, PostgreSQL, Oracle ve Sybase örnek olarak verilebilir.

21. yüzyılda, farklı sorgulama dilleri etkin ve verimli bir şekilde kullanılabildiği için ilişkisel olmayan veritabanları popüler hâle gelmiştir.

Veritabanı yöneticiliği

Günümüzde veritabanı sistemleri, bankacılıktan otomotiv sanayisine, sağlık bilgi sistemlerinden şirket yönetimine, telekomünikasyon sistemlerinden hava taşımacılığına, çok geniş alanlarda kullanılan bilgisayar sistemlerinin altyapısını oluşturmaktadır. Veritabanı fiziksel olarak bilgileri tutarken mantıksal bir hiyerarşiye de sahiptir. Veritabanı sistemlerinin kurulumu, konfigürasyonu, düzeni, sorgulaması, güvenliği ve denetiminin karmaşık bir hâl alması veritabanı yöneticiliği kavramının oluşmasına neden olmuştur. Bir veritabanı yöneticisi mantıksal data modelleme, fiziksel veritabanı dizaynı çıkarma, fiziksel olarak veritabanı oluşturma, Transact-SQL kullanarak sorgu yazma, Microsoft SQL Server kurulumu ve yapılandırılması, güvenlik yönetimi ve yapılandırılması, veritabanı yönetimi ve bakımı, veritabanı denetleme ve optimize etme işlerini üstlenir.

İlişkisel veritabanı sistemleri

• BerkeleyDB
• DB2
• Informix
• Interbase
• Microsoft Access
• Microsoft Management Studio
• MySQL
• Oracle
• PostgreSQL
• Sybase

İlişkisel olmayan veritabanı sistemleri

İlişkisel olmayan (NoSQL) veritabanı sistemleri anahtar-değer prensibiyle çalışan veritabanı sistemleridir. Bunlar ilişkisel veritabanlarına göre daha hızlıdırlar. Örnek veritabanı sstemleri:

• Redis
• Couchbase
• Amazon DynamoDB

Veritabanı dilleri

• PL/SQL
• SQL
• Tcl
• Transact-SQL (T-SQL)

Veri modelleme

Veritabanında asıl önemli kavram, kayıt yığını ya da bilgi parçalarının tanımlanmasıdır. Bu tanıma şema adı verilir. Şema, veritabanında kullanılacak bilgi tanımlarının nasıl modelleneceğini gösterir. Bu modele veri modeli (İngilizce: data model), yapılan işleme de veri modelleme denir. En yaygın olanı ilişkisel modeldir (İngilizce: relational model). Bu modelde veriler tablolarda saklanır. Tablolarda bulunan satırlar (İngilizce: row) kayıtların kendisini, sütunlar (İngilizce: column) ise bu kayıtları oluşturan bilgi parçalarının ne türden olduklarını belirtir. Başka modeller (sistem modeli ya da ağ modeli gibi) daha belirgin ilişkiler kurarlar.

Veritabanı yönetim sistem yazılımları

• Berkeley DB
• FileMaker
• Firebird
• MS Access
• MS SQL
• MySQL
• OOo Veritabanı
• Oracle
• PostgreSQL
• Sybase

Bibliyografya

• Alp, S., Özdemir, S. ve Kilitci, A. (2011). Veritabanı yönetim sistemleri. İstanbul:Türkmen Kitabevi.
• MS access ilk ders: Veritabanı nedir? . 10. 11. 2013 tarihinde 16 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. https://www.chip.com.tr/bilgisayarkursu/ms-access-ilk-ders_3109.html 2 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden erişildi.
• Soyuyüce E., Hünkar T. ve Tabanlıoğlu S., Veritabanı nedir? Veritabanının oluşum süreci, https://silo.tips/download/uzmvethet-ebru-soyuyuce-uzmecz-tugba-hnkar-uzmkutsibel-tabanlioglu
• Usgurlu, Ü. B., Veritabanı, veri madenciliği, veri ambarı, veri pazarı.
• Veritabanı nedir?. 24. 11. 2013 tarihinde http://www.teknologweb.com/veri-tabani-nedir/2 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden erişildi.

Ayrıca bakınız

• Nesne yönelimli veritabanı yönetim sistemleri listesi
• Nesne veritabanı yönetim sistemlerinin karşılaştırması
• Nesne-ilişkisel veritabanı yönetim sistemlerinin karşılaştırılması
• İlişkisel veritabanı yönetim sistemleri listesi
• Veritabanı araçları karşılaştırması
• Dağıtık veritabanı yönetim sistemi
• İlişkisel veritabanı yönetim sistemi
• Veritabanı yönetim sistemi
• IANA zaman dilimi veritabanı
• Bulut veritabanı
• Veritabanı dizini
• İlişkisel veritabanı
• Veritabanı teorisi
• Veritabanı güvenliği
• Uzamsal veritabanı
• Anahtar-değer veritabanı
• Belge odaklı veritabanı
• Biyolojik veritabanı