Flabellum

Mercan çeşidi için Flabellum (mercan) sayfasına bakınız.

Papa XII. Pius, papalık flabellası eşliğinde sedia gestatoria üzerinde.

Flabellum (çoğul flabella), Hristiyan ayinlerinde, sinekleri ve böcekleri İsa'nın kutsanmış Bedeni ve Kanı'ndan ve rahipten uzak tutmak ve saygı göstermek için tasarlanmış, metal, deri, ipek, parşömen veya tüylerden yapılmış bir yelpazedir. Bu tür yelpazelerin törensel kullanımı Eski Mısır'a kadar uzanır ve Tutankhamun'un mezarında bulunmuştur. Flabellum ayrıca at nalı yengeçlerinin (Xiphosura) beşinci bacaklarında bulunan yelpaze şeklinde bir yapıdır.

Tarihçe

Flabella, hem pagan ritüellerinde hem de Hristiyan Kilisesi'nde çok erken dönemlerden itibaren kullanılıyordu. Dördüncü yüzyıla ait bir eser olan Apostolik Anayasa'da (VIII, 12) şöyle belirtiliyor: "Sunağın her iki yanında iki diyakoz, ince zarlardan veya tavus kuşunun tüylerinden veya ince kumaştan yapılmış bir yelpaze tutsun ve etrafta uçan küçük hayvanları sessizce uzaklaştırsınlar ki, kadehlere yaklaşmasınlar ".

Flabella, başlangıçta Batı'da ve Doğu'da ayin amaçlı olarak kullanılıyordu, ancak Latin Kilisesi'nde yaklaşık on dördüncü yüzyılda ayin için kullanılmamaya başlandı.

Antik Mısır flabellaları ve Lotus sembolleri

Yukarıda belirtilen ayinsel kullanımların dışında, yelpaze, daha sonra şemsiye veya kanopi şeklinde olan flabellum, piskoposlar ve prensler için bir saygı işareti olarak kullanılırdı. II. Vatikan Konsili'nden önce, Papa sedia gestatoria üzerinde sunağa veya kabul odasına götürülürken veya oradan alınırken Vatikan'da bu türden iki yelpaze kullanılırdı. Kont Ditalmo di Brozza'nın etkisiyle, daha önce Vatikan'da kullanılan yelpazeler 1902'de Papa Leo XIII tarafından Joseph Drexel'in dul eşine hediye edildi; karşılığında o da bunları daha muhteşem ve pahalı bir çift ile değiştirdi. Eski olanlar daha sonra Pennsylvania Üniversitesi müzesinde sergilendi. Ancak Bayan Drexel'in yelpaze koleksiyonu hiçbir zaman Penn Müzesi'nin kapsamına tam olarak uymadı ve 1930'da ailesine iade edildi. Yelpazenin malzemesi, tavus kuşu tüyleriyle kaplı büyük devekuşu tüylerinden oluşuyor; yelpazenin tabanında koyu altınla işlenmiş, koyu kırmızı zemin üzerine işlenmiş Kutsal Makam'ın armaları vardır, taç yakut ve zümrütlerle süslenmiştir. Yeni flabella çifti Vatikan müzesinde sergilenmektedir.

Lizbon Patrik Katedrali'nin müzesinde ayrıca iki flabella ve bir sedia gestatoria bulunmaktadır. Kardinal patriklerin böyle bir onuru kullanma hakkının, kardinal patriğin arabasının üzerinde Papalarınkini taklit ederek Kutsal Ruh'u simgeleyen bir güvercinin kullanılması gibi unvanlar ve diğer onurları elde eden Portekiz Kralı V. John'un çabalarından sonra verildiği düşünülmektedir.

Örnekler

Lizbon Kardinal Patriği Manuel Gonçalves Cerejeira, flabella ile, 1965.

Ponthieu'daki (813 ) Saint-Riquier kilisesi gümüş bir flabelluma (Migne, PL, CLXXIV, 1257) sahiptir, aynı şekilde Lille yakınlarındaki Cisoin şapeli de bu manastırın kurucusu Everard'ın (ölümü 937) vasiyetinde belirtilmiştir. Martène 1777'de "Voyage Littéraire" adlı eserini yazdığında, Fransa'daki Saône nehri üzerindeki Tournus Manastırı, iki ayak uzunluğunda fildişi bir sapı olan ve güzelce oyulmuş eski bir flabelluma sahipti; fildişi dairesel diskin iki tarafına on dört aziz figürü oyulmuştu. Sekizinci yüzyıldan kalma bu yelpazenin parçaları Paris'teki Musée Cluny'de ve Carrand Koleksiyonu'ndadır.

Romanesk dönemde süslü ve kullanışsız flabellalar altın ve mücevherlerden yapılırdı; Metropolitan Müzesi'nde bulunan flabellum buna güzel bir örnektir.

Doğu Hristiyan stilinin örnekleri, Moskova'da muhafaza edilen on üçüncü yüzyıla ait Slav ripidion'da ve Yunanistan'daki Megaspileon manastırında da bulunur. Bu son diskte Theotokos ve Çocuk oyulmuştur ve kerubim ve Dört Evanjelist imgelerini içeren sekiz madalyonla çevrilidir.

Salisbury hazinesinin 1222 yılında yapılan envanterinde, bir gümüş yelpaze ve iki parşömen bulunmaktadır.

Yukarı Avusturya'daki Kremsmünster Manastırı'nda bulunan 13. yüzyıla ait flabellum, Yunan haçı biçiminde olup, oyma işçiliği ve İsa'nın Dirilişi tasviriyle süslenmiştir.

Londra'daki St. Paul Katedrali'nde tavus kuşu tüylerinden yapılmış bir yelpaze vardı ve York Minster'ın envanterinde, üzerinde piskoposun emaye resmi bulunan, yaldızlı gümüş bir yelpaze sapından bahsedilmektedir. Rochester Piskoposu Haymo (Hamo Hethe) (ö. 1352), kilisesine fildişi saplı gümüş bir yelpaze hediye etmiştir.

Ayrıca bakınız

• Sedia gestatoria