Zucchetto

Zucchetto (/(t)suːˈkɛtoʊ,zuːˈ-/, İtalyanca: [dzukˈketto];[1][2][3] çoğulu: Zucchetti) Katolik Kilisesi'nde özellikle başrahiplerin, piskoposların, kardinallerin ve Papa'nın[4] dini kıyafetinin bir parçası olan takkedir. Bunlardan, ayin sırasında mitre veya birettanın altına veya yerine uygun ayin kıyafetiyle, dışında ise cüppeyle giyilir.[5]
Ayrıca Süryani Ortodoks Kilisesi, Anglikanizm, Metodizm ve Lutheryanizm'in belirli mezheplerindeki kıdemli din adamları tarafından giyilen küçük, yarım küre, vücuda oturan bir din adamı takkesidir.[1][2][3][6][7]
Aynı zamanda Latince: pileus (şapka)'tan türetilmiş pilus, pilos, pileus, pileolo, pileolus[8] ile subbiretum,[9] submitrale,[9] soli deo,[10] berrettino,[11] calotte[12] veya calotta olarak da adlandırılır.[13]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Zucchetto kelimesi İtalyanca kabak anlamına gelen zucca kelimesinden türetilmiştir.[14]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Zucchetto, Paleo-Balkanik pilos olarak ortaya çıkmıştır ve bere ile akrabadır (kendisi de başlangıçta büyük bir zucchetto idi). Zucchetto'nun resmi adı olan —pileolus— Latince'de "küçük pilos" anlamına gelir.[15] Din adamları, başlarını sıcak tutmak ve tepe tıraşını yalıtmak için Erken Orta Çağ'da[5] veya daha önce bu stili benimsediler.[16] "Zucchetto" adı, yarım bal kabağına benzemesinden gelir.[17] Yahudi kipası veya yarmulkesine benzer, ancak genellikle yapısı farklıdır; zucchetto ayrı birleştirilmiş bölümlerden oluşur ve renk olarak din adamı statüsüne göre koordine edilir. Normalde sadece din adamları tarafından kullanılır ve sıradan insanlar tarafından kullanılmaz; bu da kipadan farklıdır. İki başlık türü arasındaki benzerlik genellikle kasıtlı olarak görülür ancak zucchetto'dan farklıdır[18] ve kipa ve yarmulke'nin takke stilinden yüzlerce yıl öncesine dayanır.[19]
Zucchetto'nun ne zaman geleneksel hale geldiği kesin olarak söylenemez, ancak muhtemelen on üçüncü yüzyıldan önce değildi. Assisili Francesco Bazilikası'nda yaklaşık 1290'da resmedilen "St. Francis, Honorius III'ün önünde"[20] freskindeki kardinallerde görülür. Ayrıca La Chaise-Dieu'deki VI. Clemens'in (ö. 1352) mezarındaki tasvirde tiaranın altında da görülür. Roma kiliselerindeki on beşinci yüzyıl piskoposlarının çeşitli mezarlarındaki figürler mitrenin altında zucchetto'yu gösterir. Jacobus Gajetanus'un "Ordo"sunda (yaklaşık 1311) zucchetto, kardinallerin şapkasıyla ve yaklaşık 1400'de ortaya çıkan Petrus Amelii'nin "Ordo"sunda mitre ile bağlantılı olarak anılır. Geç Orta Çağ resimlerinde ve heykellerinde bazen yuvarlak bir takke, bazen de başın arkasını ve kulakları örten bir başlık olarak gösterilir.[21]
Tasarım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Katoliklikte, modern zucchetto en yaygın olarak ipekten yapılır. Tasarım, uçlarında yarım küre bir kafa tası oluşturmak için birleştirilen sekiz gore veya üçgen panel kullanır. Zucchetto'nun merkezi ucundan "sap" olarak bilinen stirpis veya stirpes çıkar. Bükülmüş bir ipek kordon halkasından yapılır ve zucchetto'nun kullanımını kolaylaştırmak için tasarlanmıştır.[16] Stirpes, zucchetto ile Yahudi kipası arasındaki birincil görsel ayrımdır.[22]
Zucchetto geleneksel olarak yalıtım amacıyla ince beyaz güderi astarına sahiptir; bu aynı zamanda zucchetto'nun şeklini korumaya yardımcı olur.[16] Döşemenin içinde, güvenli ve rahat bir uyum sağlamak için kadife bir şerit bulunur. Çoğu modern zucchetto tasarımında bir kumaş astar bulunur ve çağdaş trend, basit, doğal bir kumaş astarla sıradan sentetik kumaş kullanmaktır.[23]
Renkler
[değiştir | kaynağı değiştir]Katoliklikte zucchetto'nun rengi, takan kişinin sahip olduğu makamı belirtir:


York Anglikan Başpiskoposu John Dolben, takke takıyor
Papa'nın zucchetto'su beyazdır ve XVI. Benedictus, Papa Emeritus olarak beyaz bir zucchetto giymeye devam etti,[24][25]
- Beyaz giyimli dini tarikatların üyeleri (örneğin Norbertinler) ayrıca yünden yapılmış beyaz bir zucchetto giyebilirler.[16]
kardinallerin giydiği kızıl renktedir;
başpiskoposların, piskoposların, bölge başrahiplerinin ve bölge din adamlarınınkiler amarant rengindedir;
Bölge sınırları dışındaki başrahipler, rahipler ve diyakozlar siyah zucchetto giyebilirler, ancak çoğu bunu yapmaz..
Bazı Fransiskenler kahverengi kıyafetlerine uyması için kahverengi zucchetto giyme uygulamasını benimsediler.[26]
En yaygın Lutheran ve Anglikan tasarımı Katolik zucchetto'ya veya çok daha sıklıkla Yahudi kipa'sına benzeyebilir.[27] Zucchetto'nun bir biçimi Anglikan piskoposları tarafından giyilir ve yaklaşık olarak Katolik Kilisesi'ninkine benzer şekilde kullanılır. Anglikan "başlık" zucchetto'dan esas olarak altı panelden yapılmış olması, tepenin ortasında bir düğme taşıması ve biraz daha büyük boyutlarda olması bakımından farklıdır. Diğer istisna ise Katolik "kilise menekşesi" rengi yerine Anglikan kiliselerinin genellikle (ama her zaman değil) piskoposlarda mor başlıklar kullanmasıdır.

Süryani Ortodoks geleneğinde, phiro adı verilen yedi panelli bir zucchetto neredeyse tüm rahipler tarafından giyilir. Her zaman siyahtır ve siyah Ortodoks haçlarıyla işlenmiştir.[28]
Avusturya İmparatorluğu'ndaki Sırp Ortodoks Kilisesi'nin din adamları, Katolik din adamlarına daha çok benzemek için zucchettos (Sırpça: ћелепуш) giydiler.[29][30][31]
Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Katolik Kilisesi'nin Latin Kilisesi'ndeki tüm din adamı, daha yüksek bir makama terfi etmedikçe siyah zucchetto giyme hakkına sahiptir ve bu, cüppe veya ayin giysileriyle birlikte giyilir, asla bir takım elbiseyle giyilmez.[32] Biretta veya mitre giyildiğinde, altına her zaman bir zucchetto giyilir, bu nedenle diğer adları subbirettum ve submitrale'dir.[9][33]
Yaygın gelenek, din adamının zucchetto'yu ya bir kilise terzisinden ya da perakende bir kilise tedarikçisinden almasıdır. Ayrıca, yeni atanan bir piskoposa ilk zucchetto'sunu arkadaşların satın alması geleneği de vardır.[34]
Alt rütbeli bir piskopos, üst rütbeli bir piskoposa karşı takkesini her zaman çıkarmalıdır; tüm piskoposlar, papa aksi yönde bir tercihte bulunmadığı takdirde, papanın huzurunda zucchetto'larını çıkarmalıdır.[35][16]
Zucchetto, Ayin'in büyük bölümünde giyilir, Önsözün başlangıcında çıkarılır ve Kutsal Sakrament kaldırıldığında Komünyonun sonunda yerine takılır. Zucchetto, Kutsal Sakrament'in sergilendiği hiçbir durumda da giyilmez. Funghellino (kelime anlamı "küçük mantar", genellikle pirinç veya ahşaptan yapılır) olarak bilinen kısa bir zucchetto standı, zucchetto giyilmediğinde güvenli bir yer sağlamak için sunağın yakınına yerleştirilebilir.[9][33]

Din adamları genellikle takkelerini sadıklara verirler. Modern dönemde Papa XII. Pius tarafından başlatılan uygulama, hediye olarak yeni bir zucchetto sunulması durumunda, zucchetto'nun sadıklara hatıra olarak verilmesini içerir. Papalar II. John Paul, XVI. Benedictus ve Franciscus bu geleneği sürdürdüler.[36] Papa, ziyaretçiye kendi zucchetto'sunu vermemeyi tercih edebilir, bunun yerine hediye zucchetto'yu bir an için kutsama olarak başına koyabilir, ardından verene geri verebilir. Yukarıda adı geçen papalar, piskoposlar, kardinaller ve Fulton J. Sheen gibi başpiskoposlar, sık sık eski zucchetto'larını yeni sunulan zucchetto karşılığında verirlerdi; Sheen ayrıca zucchetto'sunu talep eden sekülerlere hatıra olarak verirdi.[36]
Popüler kültürde
[değiştir | kaynağı değiştir]Pawn Stars adlı TV şovunun bir bölümünde, Papalık Eserleri web sitesinin küratörü olan Peder Richard Kunst, II. Dünya Savaşı sırasında Papa XII. Pius'a ait olduğu söylenen bir zucchetto'nun gerçekliğini doğrulamak için çağrıldı. Şovun yapımcıları, papalık hatıraları konusundaki uzmanlığı nedeniyle ona ulaştı. Peder Kunst, tarihi ve dini önemini vurgulayarak öğenin gerçekliğini doğruladı.[37]
O bölümde, şov sunucularından biri olan Chumlee'nin amacı zucchetto'nun gerçekliğini doğrulamaktı. Roma'daki bir teoloji yardımcı doçentine danıştılar ve o da zucchetto'nun gerçekliğini doğruladı.[38][39]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
- ^ a b "Zucchetto". 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ a b "zucchetto | Definition of zucchetto in US English by Oxford Dictionaries". Oxford Dictionaries | English. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ a b "Definition of ZUCCHETTO". merriam-webster.com (İngilizce). 29 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ "Tureng - zucchetto - Türkçe İngilizce Sözlük". tureng.com. 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ a b "Zucchetto | Description, Roman Catholicism, Clergy, Papal Headgear, Skullcap, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ "Palm Sunday at St. Augustine's House" (PDF). 22 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ Kusi, Cynthia Agyeiwaa; Quansah, Sarah Asheley; Boakye-Yiadom, Fredrick (6 Haziran 2019). "'Decoding' the Clerical Vestments of the Methodist Bishop in Charge of Sekondi Dioceses". Fashion and Textiles Review (İngilizce). 1: 136-153. doi:10.35738/ftr.v1.2019.10. ISSN 2665-0983. 28 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi29 Mayıs 2025.
- ^ "Catholic Encyclopedia (1913)/Zucchetto - Wikisource, the free online library". en.wikisource.org (İngilizce). 29 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ a b c d "Sociology in Its Psycological Aspects. By Charles A. Ellwood. (New York: D. Appleton and Company, 1912. Pp. xi, 417.)". American Political Science Review. 7 (2): 328-329. Mayıs 1913. doi:10.2307/1944923. ISSN 0003-0554.
- ^ "Definition of SOLIDEO". merriam-webster.com (İngilizce). 29 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ "Definition of BERRETTINO". merriam-webster.com (İngilizce). 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ "Definition of CALOTTE". merriam-webster.com (İngilizce). 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ Marshall, Taylor; Marshall, Taylor (2009). The crucified rabbi: Judaism and the origins of Catholic Christianity. Origins of Catholic Christianity trilogy (İngilizce). Dallas, Tex: Saint John Press. s. 11-13. ISBN 978-0-578-03834-6. OCLC 586082496.
- ^ "Zucchétto - Significato ed etimologia - Vocabolario". Treccani (İtalyanca). 29 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2025.
- ^ "Definition of PILEOLUS". merriam-webster.com (İngilizce). 16 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ a b c d e "The church visible : the ceremonial life and protocol of the Roman Catholic Church | WorldCat.org". search.worldcat.org (İngilizce). 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ "Zuchetto".
- ^ Marshall, Taylor (2009). The Crucified Rabbi: Judaism and the Origins of Catholic Christianity (İngilizce). Saint John Press. s. 11-13. ISBN 978-0-578-03834-6. 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ Fox, Mira (3 Mayıs 2025). "Cardinals are Catholic, not Jewish — so why do they all wear yarmulkes?". The Forward (İngilizce). 17 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ "Sassetta | Saint Francis before Pope Honorius III | NG4759 | National Gallery, London". www.nationalgallery.org.uk. 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Zucchetto". newadvent.org. 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ "Why Does the Pope Wear a Kippah?". Jewish Telegraphic Agency (İngilizce). 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ McCloud, Henry (1948). Clerical Dress and Insignia of the Roman Catholic Church. Wisconsin: Bruce Publishing Company. S. 79-81
- ^ McCloud, Henry (1948). Clerical Dress and Insignia of the Roman Catholic Church. Wisconsin: Bruce Publishing Company. S. 79-80
- ^ Neuman, Scott (26 Şubat 2013). "'Pope Emeritus' Benedict XVI Will Wear White, But Trade In Red Shoes". NPR (İngilizce). 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ "RKIA EXPLAINS THE MASS -- PART 3". 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ anglicanhistory.org[kaynak belirtilmeli]
- ^ Kilgour, Ruth Edwards (1958). A Pageant of Hats Ancient and Modern. New York: R. M. McBride Company.
- ^ Nikolajević, Vasilije (1892). Veliki Tipik (Ustav Crkveni) (Sırpça).
- ^ "ПИТАЊА (И ОДГОВОРИ) ЧТЕЦУ ПРЕД ПРОИЗВОДСТВО – Светосавље". svetosavlje.org (Sırpça). 13 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2025.
- ^ "Vladika pravio uniforme". Vesti online (İngilizce). 8 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2025.
- ^ Emerson, Charles (September 2016). "A Short Primer on the Zucchetto" (PDF). 3 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
- ^ a b McCloud, Henry (1948). Clerical Dress and Insignia of the Roman Catholic Church. Wisconsin: Bruce Publishing Company. s.79.
- ^ Knox, Noelle (7 Nisan 2005). "Tailor pays tribute". USA Today. McLean, Virginia. 9 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2017.
- ^ McCloud 1948, ss. 79–80.
- ^ a b Duffy 2006.
- ^ "What Does the TV Series, Pawn Stars, Have to do with the Papal Artifacts' Curator? – Papal Artifacts" (İngilizce). 30 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2025.
- ^ Skopp, Sam (12 Mart 2021). "The Rare Italian Book That Fetched Six Figures On Pawn Stars". Looper (İngilizce). 17 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2025.
- ^ Pawn Stars (19 Mayıs 2020). Pawn Stars: Rick & Chum's BIG SPLURGE on RARE ITALIAN RELICS (Season 17) | History. 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2025 – YouTube vasıtasıyla.
Genel
- Braun, Joseph (1912). "Zucchetto". Herbermann, Charles (Ed.). Katolik Ansiklopedi (İngilizce). 15. New York: Robert Appleton Company. ss. 765–766.
- Duffy, Eamon (2006). Saints and Sinners: A History of the Popes
(3rd bas.). New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 978-0-300-11597-0. - Kilgour, Ruth Edwards (1958). A Pageant of Hats Ancient and Modern. New York: R. M. McBride Company.
- Marshall, Taylor (2009). The Crucified Rabbi: Judaism and the Origins of Catholic Christianity. The Origins of Catholicism. 1. Dallas, Texas: Saint John Press. ISBN 978-0-578-03834-6.
- McCloud, Henry (1948). Clerical Dress and Insignia of the Roman Catholic Church. Wisconsin: Bruce Publishing Company.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Wray, Cecil Daniel (1856). A Short Inquiry Respecting the Vestments of the Priests of the Anglican Church. Londra: Joseph Masters. 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2011 – Project Canterbury vasıtasıyla.
