Frigya'daki Laodikeia Piskoposluğu
Frigya'daki Laodikya Piskoposluğu, günümüzde Türkiye sınırları içinde yer alan, İncil'deki Laodikya şehrine dayanan önemli bir titular (onursal) piskoposluktur. Laodikya Kilisesi, Hristiyanlığın çok erken dönemlerinden itibaren önemli bir merkez olmuştur. Yeni Ahit’te, Laodikya’da Hristiyan bir topluluğun varlığı MS 50’li yıllarda dahi belirtilmektedir. Bu kiliseden, özellikle Koloselilere Mektup’ta[1][2] sıkça söz edilir. Ayrıca, Timoteos’a Yazılan Birinci Mektup’un da burada kaleme alınmış olabileceği düşünülmektedir.[3] Dahası, Laodikya Kilisesi, Asya’daki Yedi Kilise’den biri olarak geçmektedir.[4] Bu kilisede, elçisel dönemlerde bir piskopos atanmış ve ona bağlı birçok yardımcı (suffragan) piskoposluk oluşturulmuştur.
Yerleşik piskoposları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Archippus, Yeni Ahit'te adı geçen erken dönem Hristiyanlardan biridir. Pavlus’un mektuplarında yer alır ve muhtemelen Kolossai şehrinde yaşamıştır.
- Nymphas, Yeni Ahit’te, özellikle Koloselilere Mektup 4:15’te adı geçen erken dönem Hristiyanlardan biridir. Pavlus bu ayette onun evinde toplanan kiliseye selam gönderir. Bu da Nymphas’ın, evini ilk Hristiyanlara ibadet için açan bir kişi olduğunu ve topluluk içinde saygı gören biri olduğunu gösterir.
- Diotrephes, Yeni Ahit’te adı geçen ve olumsuz bir örnek olarak sunulan erken dönem bir Hristiyandır. Sadece Yuhanna’nın Üçüncü Mektubu (3. Yuhanna 1:9-10)’da geçer. Diotrephes, kendini beğenmiş, otoriter ve bölücü bir figür olarak betimlenir. Kilise içinde bir çeşit güç sahibi olmuş, ama bu gücü yanlış şekilde kullanmıştır.
- Sagaris, yaklaşık MS 166 yılında şehit edilen erken dönem Hristiyan bir din adamıdır. Küçük Asya’daki (günümüzde Türkiye) Laodikeia bölgesinde yaşamış ve orada piskopos olarak görev yapmıştır. Özellikle Hristiyanlığın Roma İmparatorluğu tarafından baskı gördüğü dönemde inancından dolayı öldürülmüş ve bir şehit (martyr) olarak kabul edilmiştir.
- Laodikeialı Sagar (yaklaşık MS 175), erken Hristiyanlık döneminde yaşamış bir piskopostur. Muhtemelen Laodikeia (günümüzde Denizli yakınları) kilisesine liderlik etmiş ve aynı zamanda bir şehit olarak kabul edilmiştir. Paskalya tarihinin kutlanışıyla ilgili erken dönem tartışmalarda da adı anılır.
- Sisinnius (Laodikeia’lı Sisinnius), erken dönem Hristiyanlıkta geçen ve Laodikeia bölgesindeki önemli kilise tarihinde yer alan bir piskopostur. Adı, Hristiyan şehitlerinden Aziz Artemon’un kayıtlarında—özellikle “St. Artemon’un Şehitlik Eylemleri”nde—görülür. Artemon’un kendi kilisesinin bir papazı olduğu anlatılırken, Sisinnius da bu kiliseyle ilişkili lider olarak anılır.
- Laodikeialı Diodorus, MS 303/304 yıllarında yaşamış ve Hristiyanlık tarihinde Laodikeia Piskoposu olarak görev yapmış bir din adamıdır. Bu dönem, özellikle Diocletianus’un Hristiyanlara yönelik büyük zulmü (Büyük Zulüm) ile anılır.
- I. Nunechius, MS 325 yılında toplanan Birinci İznik Konsili’ne katılmış olan bir Laodikeia Piskoposudur. Bu konsil, Hristiyanlık tarihinde dönüm noktası olan ve İmparator I. Konstantin tarafından toplanan ilk ekümenik konsildir.
- Eugenius, erken dönem Hristiyan piskoposlarından biridir. Tam görev dönemi net olarak bilinmese de, genellikle 4. yüzyıl civarında yaşamış bir kilise lideri olduğu varsayılır.
- Theodotus, MS 334 yılı civarında görev yapmış olan Laodikeia Piskoposudur. Hristiyanlık tarihinde adı geçen önemli piskoposlardan biridir ve dönemin teolojik gelişmeleri içinde yer almıştır. Görev dönemi, Birinci İznik Konsili (325) sonrasına denk gelir, yani Hristiyanlığın imparatorluk tarafından yasal hale gelmeye başladığı bir zamandır.
- Nikomedyalı Cecropius (MS 350 civarı), erken Hristiyanlık tarihinde önemli bir figürdür. Kendisi, Nikomedia (günümüzde İzmit) şehrinde piskoposluk yapmış ve dönemin öne çıkan dini liderlerinden biridir. Bizans İmparatorluğu’na ait resmî piskoposluk listeleri olan Notitiae Episcopatuum'a göre Cecropius’tan sonra, 14 isimli piskoposun daha Nikomedia’da görev yaptığı belirtilmiştir. Bu durum, Nikomedia Piskoposluğunun yüzyıllar boyunca sürekli ve etkili bir dini merkez olduğunu gösterir.
- Laodikeialı Nonnus, MS 343 yılı civarında görev yapmış bir piskopostur ve tarihi kayıtlara göre Cecropius’un halefidir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, Cecropius’un Nikomedia Piskoposu olmasıdır. Dolayısıyla bu bilgi, bazı kaynaklarda geçen olası bir karışıklığa işaret eder.
- Nymphas hakkında çok az bilgi vardır. Ancak bazı kilise kayıtlarında veya piskopos listelerinde, 4. yüzyıla tarihlenen Laodikeia veya çevre şehirlerde görev yapan bir piskopos olarak geçmiş olabilir.
- Aristonicus, MS 381 yılında görev yapmış olan bir Laodikeia Piskoposudur ve en çok, Bizans İmparatoru I. Theodosius tarafından toplanan İkinci Ekümenik Konsil (Birinci Konstantinopolis Konsili) ile bağlantılı olarak bilinir. Bu konsilde, Hristiyanlıkta Kutsal Ruh’un Tanrılığı, İznik İnancı’nın genişletilmesi ve sapkın inançlara (özellikle Arianizm ve Macedonianizm) karşı kesin kararlar alınmıştır.
- Laodikyalı Apollinarus (MS yaklaşık 390), erken Hristiyanlık döneminin en tartışmalı ama etkili teologlarından biridir. Aynı zamanda Genç Apollinaris olarak da bilinir. Başta Ortodoks inanç savunucusuyken, sonradan geliştirdiği bazı görüşler nedeniyle sapkın (heretik) ilan edilmiştir. Apollinarizm: İsa Mesih’in gerçek bir insan bedeni ve ruhuna sahip olduğunu, ancak “insan aklı (nous)” yerine Tanrısal Logos’un onun içini doldurduğunu savunur.
- 431 yılında görev yapan Paul (Pavlos), Laodikeia Piskoposu olarak tanınır ve Hristiyanlık tarihindeki en önemli konsillerden biri olan Efes Konsili (MS 431) ile ilişkilidir.
- Nunechius, MS 449 yılında görev yapmış olan bir Laodikeia Piskoposudur ve en çok, o yıl düzenlenen tartışmalı İkinci Efes Konsili (MS 449) ile bağlantılı olarak bilinir.
- Laodikeialı Messalinus, MS 451 yılında görev yapmış olan bir piskopostur ve özellikle Kadıköy Konsili (Khalkedon Konsili) ile bağlantılı olarak bilinmektedir.
- Nunechius II, MS 458 yılında görev yapmış olan Laodikeia (Frigya) Piskoposudur. Bu dönemde Bizans İmparatorluğu’nda kilise ve imparatorluk ilişkileri oldukça yoğundu ve teolojik tartışmalar devam etmekteydi.
- John
- Kyriarcus, MS 500’ler civarında adı geçen bir Laodikeia Piskoposudur, ancak hakkındaki bilgiler oldukça sınırlıdır.
- Laodikeialı Theodorus, MS 553 yılında görev yapmış bir piskopostur ve bu dönemde toplanan çok önemli bir konsil olan İkinci Konstantinopolis Konsili (V. Ekümenik Konsil) ile ilişkilidir.
- Tyberius, Laodikeia (Phrygia) piskoposlarından biridir. Kaydedildiği dönem, Bizans İmparatorluğu'nun kilise yapısı ve teoloji tarihinde hareketli bir zaman aralığına denk gelir. Kaynakların aktardığı bilgilere göre, 6. ekümenik konsil olan 681 tarihli İkinci İznik Konsili ya da benzer büyük toplantılarda delege olarak yer almış olabilir. Ancak kesin konsil adı değil, “Altıncı Sinod” tanımıyla zikredilmiştir.[5]
- Eustathius[6]
- Theodorus II, † (861-867 arasında belgelendi)
- Sisinnius II, adı Frigya’daki Laodikeia piskoposları listesinde yer alan bir dini liderdir.
- Paulus † (879'da adı geçiyor)
- Simeon I † (879'da adı geçiyor)
.png)
- Ioannes II † (9. yüzyılın ikinci yarısı)[7]
- Epiphanius † (Aralık 905 öncesi - Ocak 906 sonrası)[8]
- Konstantinos † (912 öncesi - 925 sonrası)[8]
- Petrus † (yaklaşık 965'te adı geçiyor)[8]
- Anastasios † (yaklaşık 10-11. yüzyıl)
- Simeon II † (yaklaşık 10-11. yüzyıl)
- Elias † (yaklaşık 10-11. yüzyıl)[8]
- Anonim † (1019'da adı geçiyor)[8]
- Anonim † (yaklaşık 1050'de adı geçiyor)[8]
- Basilius I † (11. yüzyılın ikinci yarısı)
- Michael † (1071 öncesi - 1092 sonrası)
- Anonim † (1140'ta Konstantinopolis Sinodunda bilinmeyen piskopos)[8]
- Basilius II † (1147 öncesi - 1157 sonrası)
- Gerard, MS 1159 yılında görev yapmış olan Laodikeia Piskoposudur. Ayrıca 1159 tarihli Kudüs Kraliçesi Melisende’den kaleme alınan bir mektupta “Gerardus, Laodicensis Episcopus” (Laodikeia Piskoposu Gerard) şahidi olarak geçer.
- Anonim † (1167'de adı geçiyor)[8]
- Ioannes † (1170'te adı geçiyor)[8]
- Anonim † (1186'da adı geçiyor)[8]
- Theodorus † (1213 öncesi - 1226 sonrası)[8]
- Theophylact, MS 1450 yılında Laodikeia Piskoposu olarak görev yapan bir kilise lideridir.
Osmanlı Dönemi Başpiskoposları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Anonimler † (1342 - 1376 yılları arasında adı geçenler)[8]
- Macarius I † (1381 öncesi - Ekim/Kasım 1399 vefat etti)[9]
- Macarius II † (Aralık 1399'da adı geçti)
- Theophylactus † (1450'de adı geçti)
- Gerasimus † (1467'de adı geçti)
- Anonimler † (1469 ve 1470'te adı geçenler)
- Gabriel † (1593'te adı geçti)
- Joasaph † (1605'te adı geçti)
- Nicephorus † (1620 öncesi - 1630 vefat etti)
- Dorotheus † (1632'de adı geçti)
- Sophronius † (6 Eylül 1643 - ?)
- Gregorios I † (1678 - ?)
- Cosmas † (1705 - ?)
- Gregorios II † (Şubat 1791 - 1797 sonrası)
Katolik unvan piskoposları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Georg (Jerzy) (1446'da atandı - 1461)
- Rodrigo de San Ginés, (21 Nisan 1501'de atandı)
- Laurentius Montonis, (22 Nis 1504'te atandı)
- Franciscus Ladini 4 Eylül 1517'de Atandı - )
- Dominik Malachowski, (3 Nis 1527 - 15 Mar 1544)
- Giovanni Antonio Melegnano (6 Şubat 1534'te atandı)
- Erasmus de Cracovia, (14 Kasım 1544 - )
- Andrzej Noktası, (23 Mart 1547 - 5 Mart 1560)
- Leonardo Marini, (5 Mart 1550 - 26 Ocak 1560)
- Stanisław Słomowski (Szbomowski) (14 Şubat 1560 - 7 Eylül 1565)
- Marcin Białobrzeski (3 Nisan 1566 - 19 Temmuz 1577)
- Gonzalo Herrera Olivares (23 Temmuz 1568 - 20 Eylül 1579)
- Jakub Milewski (6 Ekim 1578 - 20 Kasım 1586)
- Paweł Dembski (11 Mart 1587 Atandı - 28 Şubat 1614 Öldü)
- Cristoforo Caetani (10 Mayıs 1623 - 2 Ekim 1634)
- Girolamo Binago, (12 Ocak 1637 - 17 Ekim 1643)
- Wojciech Lipnicki (5 Şubat 1646 - 4 Haziran 1657)
- Girolamo Buonvisi (17 Temmuz 1651 - 28 Mayıs 1657)
- Giulio Spinola (14 Ocak 1658 - 18 Temmuz 1667)
- Rodulphus Acquaviva (12 Mart 1668 - 12 Mayıs 1672)
- Albert Ernst von Wartenberg (10 Kasım 1687 - 9 Ekim 1715)
- Federico Caccia (2 Ocak 1693 - 13 Nisan 1693)
- Vincenzo Bichi (11 Aralık 1702 - 31 Mart 1732)
- Giacomo Oddi (9 Haziran 1732 - 5 Nisan 1745)
- Girolamo Spínola † (13 Nisan 1744 - 15 Aralık 1760)
- Girolamo Palermo, CR † (5 Ağu 1765 Atandı - 2 Ağu 1776 Öldü)
- Manuel Buenaventura Figueroa Barrero (1 Ekim 1782 Atandı - 3 Nisan 1783 Öldü)
- Juan Acisclo de Vera y Delgado (20 Temmuz 1801 Atandı - 15 Mart 1815)
- Faustino Kabak (19 Nisan 1822 Atandı - )
- Vincento Garofoli (24 Şubat 1832 Atandı - 3 Şubat 1839 Öldü)
- Nicolaus Murad (9 Ekim 1843 Atandı - 26 Aralık 1862 Öldü)
- Raphael de Martinis, (28 Nis 1896 Atandı - 15 Şub 1900 Öldü)
- Diomede Panici (19 Nis 1900 Atandı - 6 Ağu 1909 Öldü)
- Beda Giovanni Cardinale (3 Şubat 1910 Atandı - 8 Kasım 1910)
- Sébastien Herscher (19 Ocak 1911 Atandı - 25 Ağustos 1931 Öldü)
- Amleto Giovanni Cicognani (17 Mart 1933 - 18 Aralık)
- Émile André Jean-Marie Maury (8 Temmuz 1959 Atandı - 25 Haziran 1968 Atandı, Reims Başpiskoposu)
Yardımcı piskoposluklar (Sufragan)
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Colossians 2:1.
- ^ Colossians 4:12-13;15-16.
- ^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Laodicea". www.newadvent.org. 15 Ocak 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2025.
- ^ Revelation 1:11; 3:14-22
- ^ (FR) Stiernon, Dictionnaire d'Histoire et de Géographie ecclésiastiques, vol. XXX, col. 507.
- ^ (FR) Jean Darrouzès, Listes épiscopales du concile de Nicée (787), in Revue des études byzantines 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., n. 33, 1975, s. 13.
- ^ Vitalien Laurent, Le corpus des sceaux de l'empire Byzantin, vol. V/1, Paris, 1963, nº 527.
- ^ a b c d e f g h i j k l (FR) Stiernon, Dictionnaire d'Histoire et de Géographie ecclésiastiques, vol. XXX, col. 510.
- ^ Tutti i metropoliti di questa cronotassi da Macario I sono documentati da: Stiernon, Dictionnaire d'Histoire et de Géographie ecclésiastiques, vol. XXX, coll. 511-512.