Attuda

Attuda
*Attouda*
Grekçe: Ἄττουδα
	Attuda Türkiye haritasındaki konumu.
Konum	Hisar, Sarayköy, Denizli,; Türkiye
Bölge	Karya, Frigya
Koordinatlar	37°50′14″K 28°48′44″D / 37.83722°K 28.81222°D
Tür	Yerleşim yeri
Sit ayrıntıları
dini veya dünya görüşü	Katolik Kilisesi
ülkesi	Türkiye
içinde bulunduğu idari birim	Denizli
içinde/üzerinde bulunduğu fiziksel yer	Ege Bölgesi
konum koordinatları	37°50′32″K 28°48′21″D

Attuda veya Attouda (Grekçe: Ἄττουδα) Antik Karya'da bulunan ve daha sonra Roma eyaleti Frigya sınırlarında yer alan Helenistik bir kenttir. Yerleşim yeri günümüzde Denizli İli Sarayköy ilçesinin yaklaşık 17 km. güneybatısında Hisar köyü yakınlarıdır.^[1]^[2]

Sikkeleri üzerinde Augustus dönemi ve sonrasına ait Yunanca Ἱερὰ Βουλὴ Ἀττουδέων (Attoudeon Kutsal Meclisi) yazısı bulunmaktadır. Madeni paraları, Anadolu'nun batı iç kesimlerinde tapınılan bir ay tanrısı olan Men'e (Grekçe: Μήν; Mēn) burada tapınıldığını gösteriyor.^[3]

Çürüksu Vadisi'ndeki Tripolis ve Laodikeia antik kentlerini Aphrodisias'a bağlayan en kısa güzergah Attuda üzerinden geçmekteydi. Kenti ilk kimlerin kurduğuna dair kesin bir bilgi mevcut olmamakla birlikte, Lykos Vadisi'ndeki diğer yerleşimlerle aynı dönemde, yani Hellenistik Çağ'da kurulduğu varsayılmaktadır. Attuda, Lykos Vadisi'ndeki kentler ile Aphrodisias arasındaki ticari, ekonomik ve kültürel etkileşimde mühim bir rol üstlenmiştir.^[4]

Kentin kurulduğu alan, antik dönemde Phrygia ve Karia bölgeleri arasındaki sınırı ve bağlantıyı oluşturması nedeniyle önem taşımaktadır. Salbakos (Babadağ) Dağı’nın kuzeyindeki doğal bir tepenin doğusuna doğru uzanan bir sırt üzerinde konumlandırılan yerleşimin kuzey, güney ve doğusu sarp uçurum olup batı kısmı Salbakos Dağı’na yaslanmaktadır. Kentin kurulduğu alan bu şekliyle doğal bir kale görünümünde ve oldukça korunaklıdır. Yerleşimin kuzeyinde Arap (Uzunasma) Deresi, güneyinde Bakla (Paklı) Deresi bulunmakta ve bu dereler kentin etrafında doğal bir sınır oluşturmaktadır. Arkeolojik verilerle geçmişi M.Ö. 7-6. yüzyıla kadar uzanan yerleşim, M.Ö. 2. yüzyılda kendi adıyla gümüş ve bronz sikke basmaya başlamış olup mimari buluntular ve epigraﬁk verilere göre Helenistik Dönem’de Pergamon Krallığıyla bağlantılı bir gelişim göstermiştir. Attoudalı ünlü Carminii ailesinin önemli siyasi ve dini görevlerde bulunması Roma İmparatorluk Dönemi’nde yakaladığı gelişime önemli bir katkı sağlamıştır. Özellikle Carminii ailesi üyelerinin Aphrodisias kenti ile kurduğu bağlantı, Roma İmparatorluk Dönemi’nde her iki kent arasındaki etkileşimi arttırmıştır. Roma İmparatorluk Dönemi’nde Karia Bölgesi kentleri arasında yer alan Attouda, Bizans Dönemi’nde Phrygia Bölgesi’nin yönetim sınırlarına dahil edilmiştir. Bizans Dönemi’nde daha küçük bir yerleşim haline dönüşen Attouda, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Dönemi’nde antik yerleşimin üzerine kurulan Türk yerleşimiyle (İpsili) birlikte çok katmanlı kültürel bir doku kazanmıştır. ^[5]

Piskoposluk

Burası, önce Frigya'daki Laodikya metropolitliğine bağlı bir Hristiyan piskoposluğu haline geldi, ancak daha sonra Roma eyaletinin bölünmesinden sonra Hierapolis piskoposluğuna bağlandı.

Günümüze ulaşan belgelerde piskoposlarından beşinin adı kaydedilmiştir. Hermelaus veya Hermolaus 431'deki Birinci Efes Konsili'ndeydi. 451'deki Kalkedon Konsili'nde, Laodikya Metropoliti Nunechius, Attuda'lı Symmachus adına imza attı. Stephanus 692'deki Trullo Konsili'ndeydi. Muhtemelen Patrik I. Fotios ve Konstantinopolis Patriği I. İgnatius'un rakip taraflarından olan Nicetas ve Arsenius, Dördüncü Konstantinopolis Konsili'ndeydi (879).^[6]^[7]

Artık yerleşimsel bir piskoposluk olmayan Attuda, bugün Katolik Kilisesi tarafından unvanlı bir piskoposluk olarak listelenmektedir.^[8]

Notlar

^ Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 65 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
^ Attuda, Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) William Smith, LLD, Ed.
^ "Attuda Antik Kenti". denizli.ktb.gov.tr. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.
^ "Bilge YILMAZ KOLANCI, Attouda Araştırmaları 2021".
^ Michel Lequien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Paris 1740, Vol. I, coll. 825-826
^ M. Th. Disdier, v. Attyda, in Dictionnaire d'Histoire et de Géographie ecclésiastiques, vol. V, 1931, coll. 196-197
^ Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 978-88-209-9070-1), p. 842

Smith, William, ed. (1854–1857). "Attuda". Dictionary of Greek and Roman Geography. London: John Murray.

[1] Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 65 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.

[2] Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.

[3] Attuda, Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) William Smith, LLD, Ed.

[4] "Attuda Antik Kenti". denizli.ktb.gov.tr. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025.

[5] "Bilge YILMAZ KOLANCI, Attouda Araştırmaları 2021".

[6] Michel Lequien, Oriens christianus in quatuor Patriarchatus digestus, Paris 1740, Vol. I, coll. 825-826

[7] M. Th. Disdier, v. Attyda, in Dictionnaire d'Histoire et de Géographie ecclésiastiques, vol. V, 1931, coll. 196-197

[8] Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 978-88-209-9070-1), p. 842

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]