Gül Baba

Gül Baba'nın Budapeşte türbesindeki tabutu

Gül Baba (d.?- ö.1541); Osmanlı dönemi Bektaşi dervişidir.

Hayatı

Hayatının ilk yılları hakkında yeterli bilgi yoktur. Anadolu ve Balkanlar'da çok sayıda Gül Baba isimli kişiler olduğundan bazı kaynaklarda birbirleriyle karıştırılabilmektedir. Bu nedenle hayatıyla ilgili çeşitli rivayetlere rastlanılmaktadır.

Evliya Çelebi Seyahatnamelerinde Gül Baba'nın Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman döneminde Merzifon'dan Budapeşte'ye geldiği belirtmektedir.^[1]

Bazı kaynaklarda II. Mehmed döneminden başlayarak Kanuni dönemine kadar olan süreçte Osmanlı fetihlerinde rol oynadığı belirtilmektedir.^[2] Bazı kaynaklarda da, Senirkent ilçesine bağlı Uluğbey köyünde türbesi bulunan Veli Baba'nın ("Kutbü'l-ârifîn Yalınkılıçoğlu Veliyyüddin Gâzî) oğlu olan ve Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki Nemçe (Avusturya) Seferinde ölen Seyyid Cafer ile aynı kişi olduğu belirtilmektedir.^[3] Evliya Çelebi'ye göre Budin Kuşatması (1541) sırasında ölen Gül Baba için şehrin alınmasından sonra Şeyhülislam Ebussuud Efendi'nin kıldırdığı ve Kanuni'nin de yer aldığı 200.000 kişilik kalabalığın yer aldığı cenaze töreninden sonra Budapeşte'de gömülmüştür. Bununla birlikte türbesinde bulunan levhada, Fethiye Camisinde (Matthias Kilisesi) cemaatle namaz kılarken öldüğü belirtilmektedir. Gül Baba'nın Misâlî mahlasıyla eserler yazdığı yönünde görüşler doğrulanamamaktadır.^[4]

İslam

Şiʿism

Tasavvuf

Sünniler

Hariciler

Hanefi

Maliki

Şafi'i

Hanbeli

Zahiri

Z'ûl-Nûn el-Mısrî

İbrahim ibn Edhem

Ebû’l Hasan Şazeli

Ebû’n Necib Sühreverdi

Ebâ Yezîd-i Bistâmî

Şazel’îyye

Sühreverd’îyye

Ebû’l Hasan Harakânî

Ebû Hafs Ömer es-Sühreverdî

Sehl el-Tüsterî

Arslan Baba

Yusuf Hemedanî

Hallâc-ı Mansûr

Ahmed Yesevî

Abdulhâlık Gucdevanî

Abdülkâdir Geylânî

Yesev’îyye Tarikatı

Nakşibend’îyye Tarikatı

Kadir’îyye Tarikatı

Şeyh’ūl`Ekber İbn ʿArabî

Gâl’îyye

Zahid Gilani Zahid’îyye

Ekber’îyye Sūfīsm

Yunus Emre

Halvet’îyye

Vahdet-i Vücud

Nâimî

Hacı Bayram Veli

Hurûfîlik

Bayram’îyye Tarikatı

Nesîmî

Şems’îyye-i Bayram’îyye

Celvet’îyye-i Bayram’îyye

Melamet’îyye-i Bayram’îyye

Balım Sultan

Mahmud Hüdayi

Hurûfîyyeh

İsmail Hakkı Bursevî

Gül Baba

Safranbolulu Mehmed Emin Halvetî

Muhammed Nur'ül Arabi

Eserleri

Miftah'ül Gayb (şiir ve düzyazılar)
Güldeste (şiir ve düzyazılar)

Bazı etkileri

Danimarkalı Andersen tarafından 1841 yılında Gül Baba'nın efsanevî hayatı kaleme alınır.
Macar komponist ve besteci Jenő Huszka [ˈjɛnøː ˈhuskɒ] 1905 yılında Budapeşte'de Gül Baba senfoni opera eseri yaratıyor.
Macaristan'da 2006 yılında Türkler tarafından Gül Baba vakfı kuruluyor.
Macar Ressam Franz Eisenhut tarafından 1886 yılında Gül Baba adlı eserini ortaya koymuştur.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Gülbaba ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

^ Eyice, Semavi (1996). "Gül Baba tekkesi ve Türbesi". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 14. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 228-230. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi5 Aralık 2021.
^ M Th Houtsma et al. (Hrsg.): E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Brill, 1987, ISBN 90-04-09796-1, S. 181 [1] 5 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Yılmaz, Mehmet Emin (2021). "Budapeşte'deki Gül Baba Türbesi'nin Onarımları (1884-1915)". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 99. DergiPark. ss. 12-13. 25 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi5 Aralık 2021.
^ Kaçalin, Mustafa S. (1996). "Gülbaba". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 14. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 227-228. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi5 Aralık 2021.