Hızırbey Arastası
 Hızırbey Arastası ve Hamamı, 2024 | |
| Diğer ad(lar) | Hızırbey Bedesteni |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Arasta |
| Mimari tarz | Osmanlı |
| Konum | Merkez, Kırklareli, Türkiye |
| Tamamlanma | 1383 veya 1384 |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Küfeki taşı, tuğla |
Hızırbey Arastası veya Hızırbey Bedesteni, Kırklareli ili Merkez ilçesinde bulunan tarihi bir arastadır. Yapı, Köse Mihalzade Hızır Bey tarafından 1383-1384 yıllarında inşa ettirilmiştir ve günümüzde hala faal durumdadır.[1]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]İnşa kitabesi bulunmayan arastanın kesin yapılış tarihi bilinmese de yanındaki Hızırbey Hamamı ve Hızırbey Camii ile beraber bir külliye olarak tasarlandığı öne sürülerek Hicri 785 (Miladi 1383-1384) tarihinde tamamlandığı düşünülmektedir.[2] Ali Rıza Dursunkaya hamamın giriş kapısı üzerindeki kitabeden hareketle Hüseyin Çavuş tarafından Hicri 1016 (Miladi 1607-1608) tarihinde inşa edildiği ifade etmektedir[3] ancak bu kitabenin bir tamir kitabesi olduğu farklı kaynaklarda açıklanmıştır.[4][5]
Arastanın güney cephesinde bulunan başka kubbeleri de olduğu ve bu cephedeki birkaç dükkanın kesilerek derinliğinin azaltıldığı[6] düşünülse de bu kubbelerin 1890'larda meydana gelen bir depremde yıkıldığı ifade edilmektedir.[7] IUNEK II. Abdülhamid Han Fotoğraf Albümleri içerisinde yer alan NEKYA90455/46 kodlu fotoğrafta yapının beden duvarlarını çevreleyen ve günümüze ulaşmamış kırma çatılı mekanlar olduğu anlaşılmaktadır.[8]
Onarımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]1948 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 8000 liralık bir ödenekle tamir edilmiştir.[7] 2007 yılında da restore edilen arasta, onarımın ardından çoğunlukla tuhafiyecilerin bulunduğu bir çarşı işleviyle kullanılmıştır.[1] 2020 yılında çarşı içerisindeki bir dükkanda meydana gelen yangın sonrası[9] restore edilen yapı 2021 yılında yeniden açılmıştır.[10] 2024 yılında yapının dış cephesinde temizlik çalışmaları yapılmıştır.[11]
11.09.1991 tarih ve 949 sayılı kararla kurul onayından geçmiştir. 25.02.2019 tarih ve 5742 sayılı kararla koruma alanı belirlenen yapı 30.06.2020 tarih ve 6866 sayılı kararla 1. grup yapı olarak tayin edilmiştir.[1]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Hızırbey Hamamı'nın doğu cephesine bitişik olarak konumlanan arasta "T" şeklinde bir plana sahiptir[2] ancak günümüze "L" şeklinde ulaşabilmiştir. Ortası kubbeli, diğer üç yönü beşik tonozlarla örtülüdür. Duvarlarının alt kısmı kesme küfeki taşı, üst kademe ise küfeki taşı ile beraber tuğla hatıllı inşa edilmiştir.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Alıntılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "Hızırbey Arastası (bedesteni)". Kırklareli Kültür Varlıkları Envanteri. 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2025.
- ^ a b TDV İslâm Ansiklopedisi'nde Hızır Bey Külliyesi
- ^ Dursunkaya (1948), s. 97
- ^ Mert (1971), s. 161
- ^ Bulut (2019), s. 82
- ^ Uluengin & Saatçi (2016), s. 32
- ^ a b Dursunkaya (1948), s. 103
- ^ "Edirne ve Mülhakâtı : Kırkkilise Kasabası'nın resmidir". IUNEK II. Abdülhamid Han Fotoğraf Albümleri. 21 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2025.
- ^ "Kırklareli'nde tarihi çarşıda yangın". TRT Haber. 26 Mayıs 2020. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2025.
- ^ "Tarihi Hızırbey Bedesteni (Arasta-Kapalı Çarşı) kapılarını yeniden açtı…". T.C. Kırklareli Valiliği. 17 Ağustos 2021. Erişim tarihi: 13 Haziran 2025.
- ^ Abuy, Volkan (10 Temmuz 2024). "Tarihi Arasta Yenileniyor". Alternatif Gazetesi. 10 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2025.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dursunkaya, Ali Rıza (1948). Kırklareli Vilayetini Tarih, Coğrafya, Kültür ve Eski Eserleri Yönünden Tetkik Cilt 2. Yeşilyurt Basımevi. 4 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2025.
- Mert, Özcan (2011). "Kırklareli Kitabeleri". Tarih Dergisi, 25. 31 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Haziran 2024.
- Saatçi, Suphi; Uluengin, Bülent (2016). Kırklareli ve Geleneksel Evleri. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Hızırbey Arastası ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
OpenStreetMap'te Hızırbey Arastası ile ilgili coğrafi veriler
| Otorite kontrolü |
|
|---|