Hindistan tarihi

Hindistan tarihi, Hindistan ve çevresindeki toprakların Antik Çağ'dan günümüze kadar uzanan zamandaki olayları ve varlıkları içerir. Hindistan Cumhuriyeti, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını 15 Ağustos 1947'de ilân etmiştir. İlk cumhurbaşkanı Rajendra Prasad, ilk başbakanı Jawaharlal Nehru, ilk Hindistan Yüce Mahkemesi Başkanı ise H. J. Kania'dır.

Hint coğrafyası göç ve ticaret yolları üzerinde olması sebebiyle tarih boyunca çok çeşitli milletlerle, farklı dinî, etnik ve kültürel unsurlarla etkileşim içinde olmuştur. Bununla birlikte bu coğrafyada öne çıkan iki ana etnik unsur, güney bölgesine yerleşen koyu tenli Dravidyenler ve kuzeydeki açık tenli Aryanlardır. Aryan ırkı, süreç içerisinde Orta Asya'dan bölgeye gelen unsurlara eklemlenmiş ve böylece farklı etnik yapılar ortaya çıkmıştır.

Bölgedeki ilk yerleşimcilerin 55.000 yıl önce Afrika kıtasından geldikleri tahmin edilmektedir ve Güney Asya coğrafyasında ulaşılan en eski insan izleri 30.000 yıl öncesine dayanmaktadır. Arkeolojik kazılar MÖ 6500'lerden bu yana bölgede tarım yapıldığını ve hayvanların evcilleştirildiğini ortaya koymaktadır. MÖ 2000'li yıllardan itibaren bugünkü Pakistan ve Batı Hindistan bölgesinde kent hayatının ortaya çıktığı görülmektedir. Bu tarihten itibaren Hindu kutsal metinleri olan Vedalar ortaya çıkmış ve Hint Alt-Kıtası'na göçler başlamıştır.

Bölgede ilk siyasi birlik MÖ 4. yüzyıl sonlarında Magadha Krallığı ve ardından Mauryan İmparatorluğu zamanında kurulmuştur. Bu tarihten itibaren İslami döneme kadar Hint coğrafyasında bölgesel krallıklar hüküm sürmüştür. Bunlardan öne çıkanlar; Palava Krallığı (275-897), Vakataka Krallığı (3-5. yüzyıllar), Gupta Krallığı (320-550), Kadamba Krallığı (345-540), Çalukya Krallığı (543-753), Maitraka Krallığı (493-776), Harsha Krallığı (7. yüzyıl), Rashtrakuta Krallığı (735-982), Pala Krallığı (8-12. yüzyıl) ve Batı Çalukya Krallığı'dır (973-1189). Hint Yarımadası'nın güneyinde hâkimiyet kuran Vijayanagar Krallığı ise 1336-1646 yılları arasında varlığını sürdürmüştür.

Hindistan coğrafyası ilk hicri yüzyıldan itibaren İslamiyet'le etkileşim içinde olmuştur. 710 yılında Sind bölgesinin fethi ile Müslümanların bölgedeki etkinliği başlamış, 10. yüzyıl sonlarında Gazneli Mahmud'un düzenlediği 17 seferle bölgenin hâkimiyeti büyük oranda Türklerin eline geçmiştir. Bu gelişmenin ardından İslamiyet, Kuzey Hindistan'dan başlayarak Hint coğrafyasında hızla yayılmıştır. İngiliz sömürge dönemine kadar Hindistan coğrafyasında yüzyıllar boyunca Müslüman Türk devletlerinin hâkimiyeti söz konusu olurken bunların en önemlileri Gazneliler (963-1186), Delhi Sultanlığı (1206-1526), Dekkan Sultanlığı (1527-1686) ve Babür İmparatorluğu'dur (1526-1858).

Bölgede sömürge hareketleri 16. yüzyıl başlarında Portekiz'le başlamış, Vasco de Gama'nın öncülük ettiği süreçte Portekiz, Batı Hindistan'daki önemli liman şehirlerini hâkimiyeti altına almayı başarmıştır. Malaka Sultanlığı'nı ele geçiren Portekiz'den yaklaşık bir asır sonra, 1608'de bu kez İngilizler bölgeye ayak basmış ve sömürgecilik tarihinin en önemli ayaklarından biri olarak değerlendirilebilecek süreç böyle başlamıştır. 17. yüzyıl boyunca Hindistan'daki nüfuz alanını adım adım genişleten İngiltere, 19. yüzyıl ortalarına gelindiğinde kuzeyde Keşmir'den güneyde Sri Lanka'ya, doğuda Burma'dan batıda Peşaver'e kadar büyük bir sömürge imparatorluğu kurmayı başarmıştır. Prensliklerle yaptığı anlaşmalarla konumunu güçlendiren İngiliz sömürge yönetimi, uyguladığı toprak reformları, tekelci anlayış, zorunlu üretim politikaları ve kapitalist üretim anlayışıyla halkı yoksulluğa sürüklemiştir.

19. yüzyılın sonlarında başlayan bağımsızlık mücadelesi, zamanla Hindu ve Müslüman Hindistanlıları, sömürgeci İngiltere'ye karşı birlikte hareket etmeye yöneltmiştir. Uzun ve zorlu bir sürecin ardından bölge, 15 Ağustos 1947'de Hindistan ve Pakistan adıyla iki ayrı devlet olarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Bugünkü Bangladeş'i de içine alacak şekilde Müslümanların çoğunlukta olduğu kesimler Pakistan devletini oluştururken, geri kalan topraklar Hindistan'ı oluşturmuş, Keşmir ise günümüzde hâlâ devam eden bir çözümsüzlüğe itilmiştir. Bugün Keşmir'in büyük bölümü Cammu Keşmir adıyla Hindistan sınırları içerisinde, daha küçük bir bölümü Azad Keşmir adıyla Pakistan sınırları içinde, insan yerleşiminin olmadığı en küçük kısmı da Aksai Çin adıyla Çin kontrolü altında bulunmaktadır.

Sömürge döneminde uygulanan politikalar, Hindistan'ın bağımsızlık sonrası sürecinde baş gösteren ve çoğu bugün dahi çözülememiş sorunlarının temelini oluşturmuştur. Keşmir sorunu, içe kapalı ekonomi, kronik yoksulluk, yönetim sistemindeki boşluklar, temel altyapı eksiklikleri, geniş halk kitlelerinin eğitim ve sağlık hizmetlerinden yararlanamaması gibi sorunlar, sömürge dönemi uygulamalarının izlerini taşımaktadır.

Bağımsızlık sonrası süreçte ülkenin ilk başbakanı olan Jawaharlal Nehru, 1964 yılına kadar devlet başkanlığı görevini sürdürürken, ülke 1990'lara kadar dışa kapalı bir görüntü sergilemiştir. Sınır anlaşmazlıkları sebebiyle 1947-1948, 1965 ve 1971'de Pakistan'la, 1962'de ise Çin'le karşı karşıya gelen Hindistan, bir yandan da ekonomik sorunlarla mücadele etmek durumunda kalmıştır. Nehru'dan sonra ülke siyasetindeki en önemli figür olan Indira Gandhi 1966-1977 ve 1980-1984 yılları arasında başbakanlık yapmış ve 31 Ekim 1984'te bir suikast sonucu hayatını kaybetmiştir. Yerine gelen oğlu Rajiw Gandhi de annesi gibi görevi başında 2 Aralık 1989'da bir suikast sonucu yaşamını yitirmiştir.

Ayrıca bakınız

• Bağımsızlık Günü (Hindistan)