Hyelion-Leimocheir Muharebesi
| Hielyon-Leimoheir Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bizans-Selçuklu savaşları | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Bizans İmparatorluğu | Anadolu Selçuklu Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| İoannis Komnenos Vatacis | Atabeg (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| Bilinmiyor | 20,000–24,000[1][2] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor (Ağır) | ||||||
Hielyon-Leimoheir Muharebesi, Bizanslılar tarafından büyük bir Selçuklu Türk ordusunun neredeyse tamamen yok edildiğini çatışmadır. Selçuklu ordusu, Küçük Asya'da Menderes Vadisi'nde Bizans topraklarına baskınlar düzenleyerek birçok şehri yağmalamıştı. Bizans kuvveti Türkleri bir nehir geçişinde pusuya düşürdü.
Arka planı
[değiştir | kaynağı değiştir]İmparator I. Manuil'in Miryokefalon Muharebesi'ndeki yenilgisinden (1176) sonra Bizanslılar, Selçuklu sultanı II. Kılıç Arslan'ın düşmanlığın durdurulması için ön şart olarak talep ettiği sınır kalelerinin yıkılması başta olmak üzere tüm şartları yerine getiremediler.[3][4] Türkmen göçebe yardımcıları da dahil olmak üzere önemli bir Selçuklu süvari ordusu, bir misilleme baskını ile Batı Küçük Asya'daki Menderes Vadisi'ndeki Bizans topraklarına gönderildi. İmparatorun yeğeni general İoannis Komnenos Vatacis komutasındaki bir Bizans ordusu, Selçuklu akıncılarını durdurmak için Konstantinopolis'ten yola çıktı.[5] Vatacis'e astları olarak iki general daha verildi, Konstantine Dukas ve Mihael Aspietes ve ordusu Bizans topraklarından geçerken takviye kuvvet toplayabildi.[6][7]
Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaşın tarihi bilinmemekle birlikte, Nikitas Honiatis'in anlatısındaki konumu temel alınarak genellikle 1177 yılına atfedilmiştir.
Menderes Vadisi'ni deniz kıyısına kadar yağmalama emri alan Türkler, Tralles, Antioheia, Luma ve Pantaheir'deki Bizans yerleşimlerini yağmaladılar. Bu başarıların bir sonucu olarak, denizden gelen su, kürek ve kıyı kumu da dahil olmak üzere şiirsel bir şekilde yağmalandılar.[8] Bu yükler, ilerlemelerini büyük ölçüde yavaşlatır ve taktiksel hareketliliklerini azaltırdı. Selçuklu ordusu, büyük doğu karayolunun Menderes Nehri'ni bir köprü yoluyla (muhtemelen harap veya yarı terk edilmiş) geçtiği yolculuğunda, Hielyon ve Leimoheir'in köylerin veya kalelerin yakınında bir "tıkanma noktasına" yaklaştığında Türk topraklarına dönüyordu.[9] Bizanslılar kendilerini gizlediler ve nehir tarafından ayrılan iki kolorduya ayrıldılar. Selçuklu ordusunu nehri kısmen geçtiğinde pusuya düşürdüler ve onu bir savaş gücü olarak yok ettiler.[10][11]
Bizans hafif birlikleri savaşta önemli bir rol oynadı; yüksek bir yere asıldıklarında, neredeyse çaresiz kalan Selçukluların üzerine füzeler yağdırdıkları anlatılıyor. Selçuklu askerlerinin çoğu nehre yuvarlandı ve boğuldu.[12]. Yunan kaynaklarında Atapakos olarak bilinen Selçuklu komutanı - anlaşılan Atabeg unvanını taşıyordu - süvarilerinin en ağır silahlılarını toplayıp Bizanslılara saldırarak kuvvetlerinin nehri geçmesine yardım etmeye çalıştı. Bu saldırı başarısız olunca atıyla nehri yüzerek kendini kurtarmaya çalıştı. Ancak karşı kıyıya vardığında Bizans kuvvetlerinden bir Alan askeri tarafından öldürüldü.[13] Komutanlarının ölümünün ardından Selçuklu birlikleri düzensiz bir şekilde kaçtı ve büyük bir kısmı nehirde boğuldu; Choniates, binlerce kişiden sadece birkaçının kendini kurtarabildiğini belirtiyor. Bizans tarafında general Michael Aspietes düştü; yaralı atı tarafından Menderes'e atıldığında boğuldu.[14]
Neticesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaş önemli bir Bizans zaferiydi ve Myriokephalon'daki Bizans yenilgisinin imparatorluğun Anadolu toprakları üzerindeki hakimiyeti üzerindeki ani etkilerinin ne kadar sınırlı olduğunun altını çiziyordu. Bizans zaferini, yukarı Menderes Vadisi çevresine yerleşmiş Türkmen göçebelerine karşı cezalandırıcı seferler izledi.[15]
Bu savaştaki Bizans stratejisi, dönüş yolculuğunda yağma ve esirler nedeniyle yavaşlayacak bir akıncı orduyu pusuya düşürmek, Taktika gibi çok daha eski Bizans askeri talimatlarında tam olarak öngörülen şeydir.[16]
İmparator Manuil 1180'de öldü; oğlu ve halefi II. Aleksios reşit değildi ve imparatorluk bölünmüş bir naiplik tarafından yönetiliyordu. Manuil'in güçlü varlığı olmadan Anadolu'daki askeri avantaj Selçuklulara geri döndü. Sultan Kılıç Arslan, Aleksios'un kuzeni I. Andronikos'un darbesiyle Bizans'ın dikkati dağıldığında 1182'de imparatorluğu işgal etti ve Cotyaeum Kuşatması'nın ardından Sozopolis ve Cotyaeum kasabalarını ele geçirdi.[17]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Birkenmeier 2002, s. 54.
- ^ Finlay & Tozer 1877, s. 157.
- ^ Magdalino 1993, s. 99.
- ^ Choniates & Magoulias 1984, s. 108 (folio 192). Soublaion yerle bir edildi ama Dorylaion değil..
- ^ İoannis Komnenos Vatacis, Theodoros Vatacis ile İmparator I. Manuil'in kızkardeşi Eudokia Komnini'nin oğludur.
- ^ Choniates & Magoulias 1984, ss. 108-109 (folios 192-193).
- ^ Birkenmeier 2002, s. 196.
- ^ Choniates & Magoulias 1984, s. 108 (folio 192) Tuhaf ganimetler, hiç şüphesiz sultan tarafından, kuvvetlerinin denizlere kadar ulaştığını kanıtlamak için şart koşulmuştu..
- ^ Ramsay 1887, s. 346. Ramsay, Hyelion ve Leimocheir'in, baskın Selçukluları tarafından yağmalanan yerleşim yerlerinden biri olan Menderes'teki Antioheia'nın genel çevresinde olması gerektiğini savunuyor. Yıkık bir köprü bile nehrin sığ bir geçiş noktasını işaretler..
- ^ Choniates & Magoulias 1984, ss. 108-109 (folios 192-195).
- ^ Birkenmeier 2002, ss. 134-135, 196.
- ^ Choniates & Magoulias 1984, s. 110 (folio 194).
- ^ Birkenmeier 2002, s. 134.
- ^ Choniates & Magoulias 1984, ss. 110 (folios 194-195).
- ^ Angold 1984, s. 193.
- ^ Haldon 2001, ss. 89-90.
- ^ Kafesoğlu 1988, s. 71.
Birincil
[değiştir | kaynağı değiştir]- Choniates, Niketas; Magoulias, Harry J. (1984). O City of Byzantium: Annals of Niketas Choniates (İngilizce). Detroit, Michigan: Wayne State University Press. ISBN 0-8143-1764-2. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023.
İkincil
[değiştir | kaynağı değiştir]- Angold, Michael (1984). The Byzantine Empire 1025–1204, a political history (İngilizce). Longman. ISBN 978-0-58-249060-4.
- Birkenmeier, John W. (2002). The Development of the Komnenian Army: 1081–1180 (İngilizce). Leiden, The Netherlands: Brill Academic Publishers. ISBN 90-04-11710-5.
- Finlay, George; Tozer, Henry Fanshawe (1877). A History of Greece from its Conquest by the Romans to the Present Time B.C. 146 to A.D. 1864: The Byzantine and Greek Empires. Part 2, A.D. 1057–1453 (İngilizce). III. Oxford, United Kingdom: Clarendon Press.
- Haldon, John (2001), The Byzantine Wars (İngilizce), Stroud: Tempus, ISBN 0-7524-1777-0
- Kafesoğlu, İbrahim (1988). A history of the Seljuks: İbrahim Kafesoğlu's interpretation and the resulting controversy (İngilizce). Southern Illinois University Press. ISBN 9780809314140.
- Magdalino, Paul (1993). The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180 (İngilizce). Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2023.
- Ramsay, William Mitchell (July–December 1887). "Antiquities of Southern Phrygia and the Border Lands". The American Journal of Archaeology (İngilizce). 3 (3–4). Baltimore, Maryland: Archaeological Institute of America. ss. 344-368.