I. Tuğrul
| I. Tuğrul | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| رکن الدنیا و الدین ابوطالب طغرل دوم بن محمد تپر | |||||
| Irak Selçuklu Devleti'nin Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1132 - 24 Ekim 1134 | ||||
| Önce gelen | Davud | ||||
| Sonra gelen | Mesud | ||||
| Doğum | y. 1109 | ||||
| Ölüm | 24 Ekim 1134 (25 yaşında) | ||||
| Eş(ler)i | Mümine Hatun | ||||
| Çocuk(lar)ı | Arslanşah | ||||
| |||||
| Hanedan | Selçuklu Hanedanı | ||||
| Babası | Muhammed Tapar | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
I. Tuğrul (y. 1109 – Ekim-Kasım 1134), Irak Selçuklu Sultanıdır. Amcası olan Büyük Selçuklu Sultanı Ahmed Sencer'in (1118-1157); desteğiyle iktidarı korudu. Hastalığa yakalandı ve Ekim/Kasım 1134'te öldü.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tuğrul ile Abbasi halifesi Müşterşit bir türlü anlaşamıyorlardı. Bu mesele o kadar büyüdü ki Tuğrul 1125 yılında Bağdat'ı kuşattı ve başarısız olunca Büyük Selçuklu Sultanı Sencer'e sığındı. 1131 yılında Irak Selçuklu hükümdarı Mahmut öldü ve yerine küçük yaştaki oğlu Davud geçti. Sencer Davud'un sultanlığını onaylamayıp, 1132 yılında yanına Tuğrul'u alarak Rey'e doğru harekete geçti. Büyük Selçuklu Sultanı Sencer'in Rey'e geldiği haberini alan Meusud, Selçuk Şah ve Abbasi halifesi Müşterşit ittifak kurar. Sencer Dihaver'de ittifak ordusunu yener. Sencer Meusud'a merhamet ederek Arran ve Gence verir. Sencer aynı merhameti bir diğer yeğeni Selçuk Şah'a yapmaz ve hapse atar. Bu olaydan sonra Sencer Irak Selçuklu başkenti Hamedan'a gelerek Tuğrul'u tahta çıkarır. Eski Irak Selçuklu hükümdarı Davud Bağdat'a kaçar.
Davud, Meusud ve Abbasi halifesi Müşterşit ittifak olurlar. İttifaka göre;
Meusud ve Davud Azerbaycan'dan yola çıkacak. Abbasi halifesi ise Meusud ve Davud'a asker verecekti. Haberi alan I. Tuğrul harekete geçti. İki ordu Erdebil'de karşılaştı. Yaşanan savaşı Meusud ve Davud yendi. Yenilgiye uğrayan I. Tuğrul başkent Hamedan'a kaçtı. Meusud ve Davud 1133 yılında Hamedan'da I. Tuğrul'u yener. Böylece Meusud Hamedan'a yerleşir. I. Tuğrul Sencer'in yönetiminde olan Rey'e gider. I. Tuğrul Rey'den kendi yönetimi altında olan İsfahan'a gider. I. Tuğrul İsfahan'da kendini savunmak istese de halkına güvenemeyip, Fars eyaletine gitmeye karar verdi. Ama I. Tuğrul askerlerin ihanet etmesinden korkarak yeniden Rey'e gider. I. Tuğrul Rey'den kendisine çok güvendiği Mazenderan emiri Ali'nin yanına gider. Emir Ali'nin ve bölgedeki emirlerin yardımlarıyla yeni bir ordu kuran I. Tuğrul 1134 yılında Kazvin'de Meusud ve Davud'u yener. Meusud Bağdat'a, Davud ise Hamedan'a kaçar. Başkent Hamedan'a gelen I. Tuğrul yeğeni Davud'u hapse atarak yeniden tahta oturur. Bağdat'a kaçan Meusud ile Abbasi halifesi Müşterşit tarafından Hamedan'a sefer için baskı uyguluyordu. Meusud ise Halife Müşterşit'i oyalıyordu. 1134 yılında I. Tuğrul 25 yaşındayken ölür. I. Tuğrul'un ölümüyle hem Meusud Halife Müşterşit'in baskısından kurtulmuş hem de Irak Selçuklu Sultanı olmuştu.[1]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Eşlerinden birisi devrin güçlü emirlerinden olan İzzeddin Hasan Kıpçak'ın[2] kızkardeşiydi. 1188-9'da evlendiler.[3] Bir diğer eşi de oğulları Arslanşah'ın annesi olan Mümina Hatun'du.[4] Tek kızı Celaleddin Mangubirni ile evlendi.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2021.
- ^ E. (2013). The History of the Seljuq Turks: The Saljuq-nama of Zahir al-Din Nishpuri. Taylor & Francis. s. 153. ISBN 978-1-136-75258-2.
- ^ a b A.K.S. (1988). Continuity and Change in Medieval Persia. Bibliotheca Persica. Bibliotheca Persica. ss. 259, 268 n. 71. ISBN 978-0-88706-133-2.
- ^ H. (1966). Azerbaycan Atabeğleri: İl-Deniz Oğulları, 1146-1225. Edebiyat Fakültesi Basımevi. s. 23.
 | Selçuklu Hanedanı ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |