Jan Tinbergen
Jan Tinbergen | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 12 Nisan 1903 Lahey, Hollanda |
| Ölüm | 9 Haziran 1994 (91 yaşında) Lahey, Hollanda |
| Milliyet | Hollanda |
| Mezun olduğu okul(lar) | Leiden Üniversitesi |
| Ödüller | Nobel Ekonomi Ödülü (1969) |
| Kariyeri | |
| Dalı | İktisat |
| Çalıştığı kurumlar | Erasmus Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | Paul Ehrenfest |
| Doktora öğrencileri | Tjalling Koopmans |
Jan Tinbergen (d. 12 Nisan 1903, Lahey – ö. 9 Haziran 1994, Lahey), Hollandalı iktisatçı.
Ragnar Frisch ile birlikte ekonometrinin kurucularından olan ve az gelişmiş ülkelerde ekonomik planlama konusunda yaptığı çalışmalarla tanınmış bir iktisatçıdır.
İktisat teorisini matematik ve istatistik ile ilk buluşturan iktisatçıdır.[kaynak belirtilmeli]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Beş çocuklu bir ailenin ilk çocuğuydu. Hemen tüm aile üyeleri, bilim alanında yetkin kişilerdi. Babası bir ortaokulda dilbilim hocasıydı. Tinbergen'in bilimsel eserlerinde basit bir dil kullanmasında babasının önemli bir etkisi vardır. Ailede politik ilgi de oldukça gelişmişti. Jan Tinbergen bu ilgiden etkilenerek önce Sosyalist Gençlik Örgütü'ne, sonra da Sosyal Demokrat Parti'ye girdi. Siyasi fikirleri dolayısıyla askerlik yapmayı reddetti ve bunun yerine hükûmet emrinde mecburi hizmete girdi. Mecburi hizmetinin bir bölümünü Merkezi İstatistik Bürosu'nda yaptı.
Bir dönem üniversitede asistanlık yaptıktan sonra, bu büroya yeniden döndü. Üniversitede fizik okumuştu. Ancak doktora tezi, “Fizik ve Ekonomide Minimum Problemler” adını taşıyordu. Bu tezden sonra ilgisi giderek ekonomi alanına kaydı. Ancak gerek üniversite eğitiminin getirdiği matematik bilgisi, gerek istatistik bürosundaki çalışmalarıyla edindiği istatistik tecrübesi ekonomi alanında bu iki bilim dalını uygulamayı denemesine neden oldu. Tinbergen bu çalışma tarzını konjonktür dalgalanmaları konusuna uygulamayı denedi. Gerek bu dalgalanmaları açıklayan, gerekse konjonktür teorilerini amprik olarak test etmeyi amaçlayan ekonometrik modeller kurdu. Bu çalışmalarda Keynes düşüncesinin öğeleri bulunmasına karşın, Keynes'ten hayli eleştiri aldı. 1960'lara kadar da gereken ilgiyi görmedi.
Tinbergen daha sonraları refah ekonomisi ve kalkınma planlaması alanında çalıştı. Özellikle bu dalda birçok uluslararası kuruluş adına görev yaptı. Çeşitli planlama teknikleri geliştirdi. Gelir dağılımı konusunda çalıştı.
Türkiye'de Devlet Planlama Teşkilatının kuruluşunda aktif görev aldı. İlk planların input-output analizlerine dayalı olarak yapılmasında öncü rol oynadı.
Gelir dağılımının adilleştirilmesi yönünde tavır aldı. Ancak analizlerinde gelirin adilleştirilmesinden ziyade refahın adilleştirilmesini işliyordu. 1969 yılında Ragner Frisch'le birlikte “dinamik modelleri geliştirerek ekonomik analizlere uygulayan” çalışmalarıyla Nobel Ekonomi Ödülü'nü aldı.
Önemli eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Business Cycles in the United States, 1919–1932 (1939)
- Statistical Testing of Business-Cycle Theories (1939)
- International Economic Cooperation (1946)
- On the Theory of Economic Policy (1952)
- Economic Policy: Principles and Design (1956)
- Mathematical Models of Economic Growth (1962)
- The dynamics of business cycles: a study in economic fluctuations (1974) ISBN 0-226-80418-6
- Income Distribution. Analysis and Policies (1975)
- Der Dialog Nord-Süd: Informationen zur Entwicklungspolitik (1977)
- Economic policy : principles and design (1978)
- Centralization and decentralization in economic policy (1981) ISBN 0-313-23077-3
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Nobel e-müzesinde otobiyografisi 30 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Nobel Ödülü töreninde Jan Tinbergen takdimi - Nobel-winners.com websitesinde 27 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
