Kartel parti teorisi
| Makale serilerinden |
| Parti siyaseti |
|---|
Kartel partisi veya kartel siyasi partisi, politik sistemin içerisindeki konumunu korumak için devletin kaynaklarını kullanan bir partidir ve bir kartel gibi işler. Richard Katz ve Peter Mair, "Batı Avrupa'daki partiler, parti faaliyetlerine katılım ve ilgi düzeylerinin azalmasına uyum sağlamak için sadece devlet tarafından sağlanan kaynaklara yönelmekle kalmayıp bunu ortaklaşmacı bir şekilde yapmaktadırlar" şeklinde ifade etmektedirler.[1]
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Kartel parti kavramı, 1992 yılında, rekabet yerine partiler arası işbirliği veya işbirliği desenlerine dikkat çekmek ve devletin parti gelişimi üzerindeki etkisini vurgulamak amacıyla önerilmiştir. Tanımsal olarak, kartel parti, ileri demokratik rejimlerde ortaya çıkan ve parti ile devletin iç içe geçtiği ve partiler arası işbirliği deseniyle karakterize olan bir parti türüdür. Kartel partinin gelişimiyle birlikte, siyasetin hedefleri özreferansiyel, profesyonel ve teknokratik hale gelir ve kalan az sayıdaki parti arası rekabet, politikanın etkili ve verimli yönetimine odaklanır. Kartel partiler tarafından yürütülen seçim kampanyaları sermaye yoğunluğuna, profesyonelleşmeye ve merkezileşmeye dayanır ve mali destek ve diğer avantajlar için devlete güçlü bir şekilde bağımlıdır. Parti içerisinde, parti üyeleri ve üye olmayanlar arasındaki ayrım belirsizleşir, çünkü önseçimler, elektronik anketler vb. aracılığıyla partiler tüm destekçilerini, üye olsun olmasın, parti faaliyetlerine ve karar alma süreçlerine katılmaya davet eder. Özellikle kartel partilerin ortaya çıkmasıyla birlikte, siyaset giderek politik olmaktan çıkmaktadır.[2]
Kitle partileriyle karşılaştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Kartel parti, geniş bir insan kitlesi tarafından önemsenen konular etrafında örgütlenen siyasi partilerin geleneksel görüşüyle karşılaştırılır. Kitle partileri genellikle belirli politika ihtiyaçları olan belirli gruplarla ilişkilendirilir ve seçimlerde yarışarak seçmenlerinin ihtiyaçlarını ilerletmeyi amaçlarlar. Kitle partileri genellikle hükûmetten az formal destek alırken, finansmanları ve örgütlenmeleri büyük ölçüde sivil toplum tarafından sağlanır. Batı Avrupa'da, 19. ve 20. yüzyılın başlarında sosyalist partilerin büyümesi, genellikle kitlesel partilerin gelişimiyle ilişkilendirilir. Bu partiler, evrensel oy hakkı ve işçi reformu gibi konuları ilerletmek için çalışma sınıfı topluluklarında ortaya çıkmışlardır.
Ortaya çıkış nedenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kitle partilerinin ilgi görmemesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kitle partileri birçok ülkede 20. yüzyılın sonlarında politik partilerin politika fikirlerinin giderek ılımlılaşması ve geleneksel grup kimliklerinin çözülmesi nedeniyle gerilemiştir. Birçok demokraside parti üyeliği azalmıştır ve bu da seçmenlerin partilere maddi ve kişisel olarak yatırım yapma konusundaki azalmaya yol açmıştır.
Siyasi kampanya
[değiştir | kaynağı değiştir]Halk desteğindeki düşüşü telafi etmek için partiler, daha büyük ve daha pahalı siyasi kampanyalara yönelmiştir. Partiler, büyük miktarda kamu hibeleri ve dış politik katkılara dayanan giderek daha pahalı bir kampanya şekline yönelmiştir.[3]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ K Detterbeck, Cartel Parties in Western Europe?, Party Politics, Vol. 11, No. 2, p173-191 (2005)
- ^ Richard S Katz and Peter Mair, Changing Models of Party Organization and Party Democracy: the emergence of the cartel party, Party Politics, Vol. 1, No. 1, p 5-31 (1995).
- ^ Hopkin, Jonathan (January 2002). "The emergence and convergence of the cartel party: parties, State and economy in Southern Europe". 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2020.