Krantor
| Solili Krantor | |
|---|---|
| Doğumu | MÖ 4. yüzyılın ortaları Soli |
| Ölümü | y. MÖ 276/5 Atina Ödem |
| Çağı | Antik Çağ felsefesi |
| Bölgesi | Antik Yunan felsefesi |
| Okulu | Eski Akademi |
| Kurumu | Platon Akademisi |
| İlgi alanları | Etik |
| Önemli eserler | Latince: De Luctu |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Soli'li Krantor (Grekçe: Κράντωρ, gen.: Κράντορος; MÖ 276/5'te öldü[1]), Platon'un eserleri üzerine yorumlar yazan ilk filozof olan Antik Yunan filozofu ve Eski Akademi üyesiydi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Krantor, muhtemelen MÖ 4. yüzyılın ortalarında, Kilikya'da yer alan sahil kenti Soli'de doğdu. Felsefe okumak için Kilikya'dan Atina'ya giderek[2] matematikçi ve filozof Ksenokrates'in öğrencisi, filozof ve akademisyen Polemon'un arkadaşı ve eski Akademi felsefesinin en seçkin destekçilerinden biri oldu. Ksenokrates MÖ 314/3'te öldüğüne göre, doğum tarihi bilinmemekle birlikte Krantor'un o yıldan önce Atina'ya geldiğini kabul edebiliriz. Hem Polemon'dan hem de Polemon'un yerine akademisyen olarak geçen Krates'ten önce, ödem yüzünden öldü.[2] On iki talente ulaşan servetini, öğrencisi olan ve daha sonra Akademi'nin bilgini olarak Krates'in yerine geçecek olan Arkesilaos'a bıraktı.[2][3]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Eserleri çok sayıda olmasına rağmen, bunlardan günümüze yalnızca parçalar ulaşabilmiştir. Bu eserler, çoğunlukla ahlaki konulara ilişkin gibi görünüyor. Nitekim, Horatius[4] onu Khrysippos ile birlikte bir ahlak filozofu olarak sınıflandırmış ve Krantor'un yazılarının o dönemde Roma'da oldukça okunmuş ve tanınmış olduğundan bahsetmiştir.[3]
Ayrıca, şiir alanında da bazı denemeler yapmıştı. Diogenis Laertios, onun şiirlerinin bir koleksiyonunu mühürleyerek doğduğu kent Soli'deki Athena tapınağına koyduğunu anlatır. Bu nedenle, üzerine epitaf yazan şair Kireneli Theaitetos tarafından 'Müzlerin dostu' olarak anılmıştır. En sevdiği şairlerin başında da Homeros ve Euripides gelmekteymiş.[2]
Keder Üzerine
[değiştir | kaynağı değiştir]Krantor'un Roma'da en popüler eseri, arkadaşı Hippokles'in oğlunun ölümü üzerine yazdığı Yas Üzerine (Latince: De Luctu, Yunanca: Περὶ Πένθους) adlı yapıtı gibi görünüyor. Cicero'nun, Tusculanæ Quaestiones adlı çalışmasında bu eserden yoğun biçimde faydalandığı anlaşılıyor.[5] Cicero'ya göre Stoacı filozof Panaetius, onu kelimesi kelimesine ezberlemeyi hak eden "altın" bir eser olarak nitelendirmişti.[6] Cicero, kızı Tullia'nın ölümü üzerine yazdığı ünlü Consolatio'yu yazarken de buradan büyük ölçüde yararlanmıştır. Sözde-Plutarkhos'ın Apollonios'a yazdığı Consolation to Apollonius adlı eserinde de bu yapıttan birkaç bölüm korunmuş. Krantor, özellikle etik konularına önem vermiş ve 'iyi' şeyleri şu sırayla sıralamıştı: erdem, sağlık, zevk, servet.
Platon Üzerine Yorumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Diogenes Laertios, Krantor'un arkasında 30.000 satırlık Açıklamalar (ύπομνήματα) bıraktığını,[2] ancak bunlardan yalnızca bazı parçaların korunduğunu söyler.[3] Krantor'un, Platon'un eserleri üzerine yorumlar yazan Platon akademisinin ilk üyesi olduğu anlaşılır;[7] Proklos, Timaios hakkındaki ilk yorumun Krantor'a ait olduğunu belirtir,[8] ve İskenderiyeli Eudorus kendi yorumunda Krantor'un çalışmasını kullanır ve bu da Plutarkhos tarafından korunur.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dorandi 1999.
- ^ a b c d e Laërtius 1925.
- ^ a b c Smith 1870.
- ^ Horatius, Ep. i. 2. 4
- ^ Marcus Tullius Cicero and Margaret Graver Cicero on the Emotions: Tusculan Disputations 3 and 4 2009 0226305783 p188
- ^ Cicero, Acad, ii. 44.
- ^ Dillon 1996.
- ^ In Tim, I 76,2
- ^ Plutarkhos, Proc. An. 1020B
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik referanslar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Laërtius, Diogenes (1925). "The Academics: Crantor" . Lives of the Eminent Philosophers. Vol. 1:4. Translated by Hicks, Robert Drew (Two volume ed.). Loeb Classical Library. § 24-27.
- Cicero, Academica
- Plutarch. "On the Generation of Soul in Timaeus". www.perseus.tufts.edu. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023.
- Pseudo-Plutarch, Consolation to Apollonius
Modern referanslar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dillon, John M. (1996). The Middle Platonists, 80 B.C. to A.D. 220 (İngilizce). Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-8316-5. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023.
- Dorandi, Tiziano (1999). "Chapter 2: Chronology". Algra, Keimpe (Ed.). The Cambridge History of Hellenistic Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. s. 48. ISBN 9780521250283.
Smith, William, (Ed.) (1870). "Crantor". Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.- Vassallo, Christian, with Fleischer, Kilian and De Simone, Pia (2024). Brill's Companion to Crantor of Soli. Leiden-Boston, Brill. ISBN 978-90-04-70878-5.
