Cicero
| Marcus Tullius Cicero | |
|---|---|
_-_Palazzo_Nuovo_-_Musei_Capitolini_-_Rome_2016.jpg) Cicero'nun Capitol Müzesi'nde bulunan büstü | |
| Doğum | 3 Ocak MÖ 106 Arpino, Roma Cumhuriyeti (günümüz Arpino, Lazio, İtalya) |
| Ölüm | 7 Aralık MÖ 43 (63 yaşında) Formia, Roma Cumhuriyeti |
| Meslek | Siyasetçi, avukat, hatip, filozof, şair |
| Milliyet | Romalı |
| Konu | Siyaset, hukuk, felsefe, retorik |
| Edebî akım | Latin edebiyatının altın çağı |
Marcus Tullius Cicero (Türkçe telaffuz: [ˈtʃi.tʃe.ɾo]; Latince telaffuz: [ˈmaːrkʊs ˈtʊlli.ʊs ˈkɪkɛroː]; MÖ 3 Ocak 106 - MÖ 7 Aralık 43), Romalı bir devlet adamı, avukat, bilgin, filozof, hatip, yazar ve Akademik şüpheciydi. Roma İmparatorluğu’nun kurulmasına yol açan siyasi krizler sırasında optimat ilkelerini savunmaya çalıştı. Retorik, felsefe ve siyaset üzerine kaleme aldığı eserleriyle tanınan Cicero, Roma'nın en büyük hatiplerinden ve düzyazı ustalarından biri olarak kabul edilir.[1][2] "Ciceronian retorik" olarak bilinen üslubun öncüsü olan Cicero, eğitimini Roma ve Yunanistan'da aldı. Roma süvari sınıfına mensup varlıklı bir aileden geliyordu ve MÖ 63 yılında konsül olarak görev yaptı. Cicero, Latincenin hem antik hem de modern dönemdeki algısını büyük ölçüde etkiledi. Çalışmalarının önemli bir kısmı günümüze ulaştı ve hem antik hem de modern yazarlar tarafından hayranlıkla karşılandı.[3][4] Helenistik felsefenin başlıca okullarının argümanlarını Latinceye uyarladı ve Latin felsefi terminolojisinin büyük bir bölümünü oluşturdu.
Usta bir hatip ve başarılı bir hukukçu olmasına rağmen Cicero, en büyük başarısının siyasi kariyeri olduğuna inanıyordu. Konsüllüğü sırasında başarısız bir darbe girişimi olan Catilina Tertibi meydana geldi. Kendi anlatımına göre Cicero, ayaklanmayı beş komplocuyu yargılamadan idam ettirerek bastırdı. Ancak bu tartışmalı karar, ilerleyen yıllarda sürgüne gönderilmesine neden oldu. MÖ 1. yüzyılın ortalarında, iç savaşlar ve Jül Sezar'ın diktatörlüğüyle şekillenen kaotik dönemde Cicero, Optimates fraksiyonunu destekledi. Sezar'ın ölümünden sonra, güç mücadelesinde Marcus Antonius’un en büyük siyasi rakiplerinden biri haline geldi ve ona karşı sert konuşmalar yaptı. Bunun üzerine İkinci Üçlü Yönetim tarafından devlet düşmanı ilan edildi. İtalya’dan kaçmaya çalışırken askerler tarafından yakalandı ve MÖ 43’te infaz edildi. Antonius’un emriyle kesilen başı ve elleri, onun Antonius’a karşı yürüttüğü mücadelenin bir sembolü olarak Rostra'da sergilendi.[5]
Petrarca'nın Cicero'nun mektuplarını keşfetmesi, 14. yüzyılda kamu yönetimi, hümanizm ve klasik Roma kültürünün yeniden canlanmasını başlatan en önemli gelişmelerden biri olarak kabul edilir.[6] Polonyalı tarihçi Tadeusz Zieliński'ye göre, “Rönesans her şeyden önce Cicero'nun yeniden doğuşuydu; Antik Çağ'ın geri kalanı ancak onun aracılığıyla yeniden keşfedildi.” Cicero'nun en büyük etkisi ise 18. yüzyıldaki Aydınlanma döneminde görüldü.[7] John Locke, David Hume, Montesquieu ve Edmund Burke gibi dönemin önde gelen düşünürleri ve siyaset kuramcıları üzerinde derin bir iz bıraktı.[8] Eserleri, dünya kültürünün en etkili metinleri arasında yer almakla kalmadı, aynı zamanda Roma Cumhuriyeti'nin son dönemlerine dair tarih yazımı için bugün hâlâ en önemli kaynaklardan biri olmaya devam etmektedir.[9]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]3 Ocak MÖ 106 yılında Arpinum'da doğmuştur. Çocukluğundan itibaren harika bir öğrenci olmuş, eğitime olan tutkusu ve sevgisi ile ünlenmiştir. Yoğun bir hukuk öğrenimi görmüş, daha sonraları ise edebiyat ve felsefeyle daha çok ilgilenmeye başlamıştır. Savaşı hiç sevmezdi, yine de orduya katıldı. Mahkemelere başkanlık yaptı, ünlü ve başarılı bir hukukçu oldu. Daha sonraları ise konsül oldu, daha önce ailesinden hiçbir kimse konsül olmamıştı, yani o bir homo novus idi. MÖ 60 yılında Caesar (Sezar), ilk Triumvirliği başlattı. MÖ 58 yılında Publius Clodius Pulcher'in koyduğu yasa ve aralarında gelişen sürekli muhalefet yüzünden İtalya'yı bir yıllığına terk etti. MÖ 50'li yıllarda, Cicero popülist Milo'yu Clodius'a karşı destekledi. Sonra 50'li yılların ortasında Clodius, Milo'nun gladyatörleri tarafından Via Appia'da öldürüldü. Cicero, Milo'yu savundu, bariz kanıtlar yüzünden pek başarılı olduğu söylenemez. Nitekim Milo sürgüne gitti ve uzun bir süre Marsilya'da yaşadı.
MÖ 50 yılında Caesar ile Pompey arasındaki gerilim iyice artmıştı, Cicero bu yıllarda Pompeius'in tarafını tuttu, yine de Caesar'ın düşmanı olmak istemiyor buna göre daha yumuşak bir politika izliyordu. MÖ 49 yılında Caesar İtalya'yı işgal ettiğinde, Cicero kaçmak zorunda kaldı. Daha sonraları Caesar onu geri dönmesi için ikna etmeye çalışınca, Cicero İtalya'yı terk ederek Selanik'e gitti. MÖ 48 yılında Pompeius taraftarlarıylaydı, bu dönemde onlarla arası açıldı, Ceasar'ın Pharsalus Muharebesi'ndeki zaferinin ardından Roma'ya geri döndü. Caesar'ın hükümranlığı altında sesini çıkarmadı, yazılarına konsantre olmuştu.
MÖ 45 yılının şubatında kızı Tullia öldü. Hayatı boyunca bu şoktan kurtulamadı.
MÖ 44 yılında Caesar öldürüldü. Bu dönemde popülaritesi arttı; Senatonun en güçlü, en sözü geçer adamı hâline geldi. Caesar'dan sonra giderek güçlenen Marcus Antonius'u sevmiyordu. Yine de Marcus Antonius ve Cicero dönemin en güçlü iki adamı olarak diğerlerinden daha öne çıkıyordu. Caesar'ın veliahtı Octavianus İtalya'ya varınca Cicero, Antonius'a karşı Octavianus'u savunmaya başladı. Sürekli Antonius'u eleştiriyor, Octavianius'u ise övüyordu. Senatoyu da Antonius'a karşı kışkırtmıştı. Bu dönemler Cicero'nun ününün doruğuydu. Zamanla Cicero'nun, Antonius'a olan kini arttı, kafasındaki plan hem Octavianus hem de Antonius'u aradan çıkarmaktı ama bu ikisi Lepidus ile beraber ikinci Triumvirliği kurunca, Cicero'yu devlet düşmanı ilan ettiler. Cicero kaçtı, fakat yakalandı.
MÖ 43 yılının 7 Aralık günü başı kesilerek idam edildi. Başı Forum Romanum'daki Rostra'da halka teşhir edildi, elleri ise Senato binasının kapısına çivilendi.
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Konuşmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Hiç kuşkusuz Cicero'yu bu kadar büyük ve ünlü kılan özelliği onun inanılmaz hatipliği idi. Toplam 88 konuşması kayda geçirilmiş, bunlardan sadece 58'i bugüne ulaşabilmiştir.
Politik konuşmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- In Verrem (MÖ 70)
- Pro Lege Manilia veya De Imperio Cn. Pompei (MÖ 66)
- De Lege Agraria contra Rullum (MÖ 63)
- In Catilinam I-IV (MÖ 63)
- Pro Marcello (MÖ 46)
- Pro Ligario (MÖ 46)
- Pro Rege Deiotaro (MÖ 46)
- Philippicae (MÖ 44)
Felsefesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Retorik
[değiştir | kaynağı değiştir]- de Inventione (MÖ 84)
- de Oratore (MÖ 55)
- de Partitionibus Oratoriae (MÖ 54)
- de Optimo Genere Oratorum (MÖ 52)
- Brutus (MÖ 46)
- Orator ad M. Brutum (MÖ 46)
- Topica (MÖ 44)
Diğer felsefi çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Epistulae
- de Republica (MÖ 51)
- Hortensius (MÖ 45)
- Lucullus or Academica Priora (MÖ 45)
- Academica Posteriora (MÖ 45)
- De Finibus, Bonorum et Malorum (MÖ 45)
- Tusculanæ Quaestiones (MÖ 45)
- de Natura Deorum (MÖ 45)
- de Divinatione (MÖ 45)
- de Fato (MÖ 45)
- Cato Maior de Senectute (MÖ 44)
- Laelius de Amicitia (MÖ 44)
- de Officiis (MÖ 44)
- Paradoxa Stoicorum (MÖ-)
- de Legibus (MÖ-)
- de Consulatu Suo (MÖ-)
- de temporibus suis (MÖ-)
- Commentariolum Petitionis (MÖ-, Cicero'ya atfedilse de büyük ihtimalle kardeşi Quintus Tullius Cicero tarafından yazılmıştır.)
NOT: Cicero Klasik Latincede "Kikero" şeklinde, Caesar ise "Kayzar" şeklinde okunur. Latince bir ismin İngilizcede farklı, Fransızcada farklı, İspanyolcada farklı yazılıp farklı telaffuz ediliyor olması oldukça kafa karıştırıcı olacağından, insan, ülke ve şehir adlarının asıllarındaki gibi yazılması ve okunması olabilecek en uygun ve akademik yöntemdir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Texas Üniversitesi, Cicero'nun hayatı, kronolojisi, bibliyografisi
- İnternet Felsefe Ansiklopedisi, Cicero11 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
|
Commons'ta dosyalar |
|
Vikisöz'de alıntılar |
Marcus Tullius Cicero'nun eserleri | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Tezler |
|  | ||||
| Hitabeler |
| |||||
| Mektupları | ||||||
| Diğer | ||||||
- ^ Haskell, Henry Joseph (1964). This was Cicero (İngilizce). Fawcett Publications Incorporated. ss. 300-301.
- ^ "Cicero | Biography, Philosophy, Writings, Books, Death, & Facts | Encyclopædia Britannica". britannica.com (İngilizce). 10 Mayıs 2023. 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ Harrison, Stephen (2008). A Companion to Latin Literature. John Wiley & Sons. s. 31. ISBN 978-1-4051-3737-9. 19 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020.
MÖ 90-40 dönemindeki Latin edebiyatı, Klasik edebiyatta ve hatta belki de tüm Batı edebiyatında benzersiz olan bir özellik sunar. Çok çeşitli türlerde önemli miktarda edebiyatın günümüze ulaştığı bir dönem olmasına rağmen, bu edebiyatın yüzde 75'inden fazlası tek bir adam tarafından yazılmıştır: Marcus Tullius Cicero. Cicero'nun yazdığı konuşmalar, felsefi ve retorik incelemeler, mektuplar ve şiirler, nicelik açısından dönemin günümüze ulaşan diğer tüm yazılarından daha fazladır.
- ^ Merriam-Webster, Inc (1995). "Ciceronian period". Merriam-Webster's Encyclopedia of Literature. Merriam-Webster. s. 244. ISBN 978-0-87779-042-6. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2013.
- ^ "Severed Heads and Hands" (İngilizce). Photo Archive. 6 Ağustos 2003. 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2022.
- ^ Wootton, David (1996). Modern Political Thought: Readings from Machiavelli to Nietzsche. Hackett Publishing. s. 1. ISBN 978-0-87220-341-9. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2013.
- ^ Wood, Neal (1991). Cicero's Social and Political Thought. University of California Press. ISBN 978-0-520-07427-9.
- ^ Nicgorski, Walter. "Cicero and the Natural Law". Natural Law, Natural Rights, and American Constitutionalism. 14 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
- ^ Griffin, Miriam; Boardman, John; Griffin, Jasper; Murray, Oswyn (2001). The Oxford Illustrated History of the Roman World. Oxford University Press. ss. 76ff. ISBN 978-0-19-285436-0. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2011.
- Cicero eserleri
- Cicero
- MÖ 106 doğumlular
- Lazio doğumlular
- MÖ 43'te ölenler
- MÖ 1. yüzyıl Romalıları
- MÖ 1. yüzyıl yazarları
- Tullii
- Roma dönemi filozofları
- Roma dönemi yazarları
- Romalı siyasetçiler
- Antik Romalı hukukçular
- Deistler
- Mektup yazarları
- Retorik
- İdam edilmiş yazarlar
- İdam edilmiş Romalılar
- Antik Romalı Kilikya valileri