Onur Yürüyüşü
| Makale serilerinden |
| LGBT |
|---|
Onur Yürüyüşü veya Onur Protestosu, lezbiyen, gey, biseksüel, trans ve queer (LGBTQ) bireylerin toplumsal görünürlüğünü, kendini kabulünü, başarılarını, yasal haklarını ve topluluk gururunu kutlayan bir etkinliktir. Bu etkinlikler yalnızca bir kutlama değil, aynı zamanda eşcinsel evlilik gibi yasal haklara dikkat çekmek amacıyla yapılan gösteriler niteliği de taşır. Batı dünyasının birçok yerinde her yıl düzenli olarak yapılırken, bazı onur etkinlikleri modern LGBTQ sosyal hareketinin önemli dönüm noktalarından biri olan 1969'daki New York Stonewall ayaklanmalarını anmak amacıyla özellikle her yıl Haziran ayında gerçekleştirilir.[3][4] Geçit törenleri, topluluk dayanışmasını artırmayı ve hareketin tarihini onurlandırmayı amaçlar.[5] Stonewall'un birinci yıldönümünde, 1970 yılında Chicago, New York City, Los Angeles ve San Francisco'da düzenlenen ilk onur ve protesto yürüyüşleriyle bu gelenek başladı, yıllar içinde büyüyerek uluslararası boyut kazandı.[6][7] 2019 yılında New York ve dünya, şimdiye kadarki en büyük uluslararası onur yürüyüşüne ev sahipliği yaptı: Stonewall Ayaklanmalarının 50. yılı anısına düzenlenen Stonewall 50 - WorldPride NYC 2019'a yalnızca Manhattan'da beş milyon kişi katıldı.[8]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
1969 yılında Stonewall Inn adlı barda baskı, şiddet ve ayrımcılığa dayanamayan eşcinseller ayaklanmış, kendileri üzerinde baskı kuran polisi bara hapsetmiş ve 4 gün[2] boyunca sokaklarda çatışılmış, eylemler yapılmıştır. LGBT mücadelenin dönüm noktalarından biri olan gün dünyanın her yerinde onur haftası, gey onur, LGBT onur ve onur yürüyüşü gibi adlarla kutlanır. Burada kastedilen onur, kişinin kendi oluşunun onurudur, kendi varoluşundan utanmayışının yansımasıdır.
Ülkelerine göre Onur Yürüyüşü
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](/wiki/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de Onur Haftası 1993'te[1] ilk defa "Cinsel Özgürlük Haftası" adı ile[1] kutlanmak istenmiş, ancak dönemin İstanbul valiliğinin izin vermemesi[2] ve yurt dışı konuklarını sınırdışı etmesi sonucu etkinlikler o yıl gerçekleştirilememiştir. Yurt dışından gelen konukların sınırdışı edilmesi ve gelişen olaylar sonucunda LGBT hakları için Lambdaistanbul ve Kaos GL'nin temelleri atılmıştır.
Bir hafta boyunca çeşitli LGBTİ ile ilgili paneller, film gösterimleri, tiyatrolar, konserleri ve partiler gibi bir dizi etkinliklerin gerçekleştiği İstanbul Onur Haftası'na Türkiye ve diğer ülkelerden insanlar katılmaktadır. Birçok araştırmacı, yazar, politikacı ve sanatçının yer aldığı paneller 2007 yılından itibaren her sene, Fransız Kültür Merkezi gibi birçok mekanda gerçekleştirilmektedir. İstanbul Onur Yürüyüşü, 2015 ve 2016'da yönetici otoriteler tarafından engellendi ve LGBTİ topluluğu çeşitli tehditlere maruz kaldı.
Gezi Parkı Protestoları'ndan sonra daha görünür hale gelen LGBTİ+ hareketi, İzmir,[9] Antalya,[10] Mersin,[11] Kocaeli[12] ve Tunceli[13] kentlerinde meydanlara inerek LGBTİ Onur Yürüyüşleri gerçekleştirmiştir. Benzer şekilde, Boğaziçi Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde üniversite öğrencileri, çalışanlar ve akademisyenler Onur Yürüyüşleri gerçekleştirmektedir.[14][15] Çorum'da gerçekleştirilen ilk Onur Yürüyüşü katılımın azlığı sebebiyle iptal edilmiş ve tekrarlanmamıştır.[16] Bursa'da gerçekleştirilmeye çalışılan Onur Yürüyüşü ise fiziksel saldırıya uğrayarak iptal edilmiş ve tekrarlanmamıştır.[17] İstanbul, İzmir, Antalya ve Mersin Onur Yürüyüşleri Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin açık hükmüne aykırı şekilde[18] 2019 yılında da yasaklanmıştır.
Sloganlar
[değiştir | kaynağı değiştir]"Onur Yürüyüşlerinde LGBT topluluğunca çeşitli görsel, işitsel ya da yazılı sloganlar atılır. 2007 yılı ve sonrası yıllarda İstanbul'da gerçekleştirilen Onur Yürüyüşlerinde atılan bazı sloganlar;
- "Velev ki ibneyiz!"[19]
- "Susma haykır, eşcinseller vardır"
- "Susma haykır, lezbiyenler vardır"[1]
- "Eşcinseller susmayacaklar, susmayacaklar, susmayacaklar"
- "Ayşe Fatmayı, Ahmet Mehmedi; birbirlerini sevebilmeli"
- "Teşhirci değil travestiyiz"
- "Okulda, işte, mecliste. Eşcinseller her yerde; kabul et ya da etme, eşcinseller her yerde"
- "Çürük değil eşcinsel"
- "Kurtuluş yok, tek başına, ya hep beraber, ya hiç birimiz"
- "Nerdesin aşkım? Burdayım aşkım"
- "Freddie Mercury'nin askerleriyiz".
- "Faşizme karşı bacak omuza"
- "Homofobik devlet, yıkacağız elbet" "Dön-Me-Yiz"
Hormonlu Domates Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]2005'ten bu yana İstanbul Onur Haftası etkilerinin bir parçası olarak verilmekte olan Hormonlu Domates Ödülü ilk olarak "hormonlu tavuk yemeyin, eşcinsel olursunuz" diyen Erman Toroğlu'ya verilmiş, ödülün isimlendirilmesinde ilham kaynağı bu homofobik söz olmuştur. Ödülün verilmesinde amaç medya, kurum, kuruluş ya da bireylerin yaptığı homofobik, ayrımcı sözlerine ve tutumlarına dikkat çekmektir. Hormonlu Domatesler, İstanbul Onur Yürüyüşünün ardından verilir.
Tartışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sosyal medya
[değiştir | kaynağı değiştir]AK Parti Gaziantep Milletvekili Şamil Tayyar İstiklal Caddesi'nde gerçekleştirilen LGBTİ onur yürüyüşünden sonra Twitter'daki hesabından "İstiklal'de yürüyen ayolcular, o cadde zaten günboyu sürekli kalabalık, sıkıyorsa Kazlıçeşme'de bir toplanın çapınızı çevrenizi bir ölçelim" yazması tepki çekti. O zaman ki dönemin Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek'in de Twitter hesabından yürüyüşe katılan Hüseyin Aygün için; "Hüseyin Aygün sen gay mısın? Yanlış anlama sadece merak ediyoruz" şeklinde bir tweet atması tepki topladı.[20]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Prideİstanbul.org13 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Onur Yürüyüşüne Gittik19 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lambdaistanbul
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "20. LGBT Onur Haftası". Maroon. 23 Haziran 2012. 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2013.
- ^ a b c "Onur Haftası ve Eşcinseller". Yeniozgurpolitika.org. 29 Haziran 2012. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2013.
- ^ Wurzburg, Andrea (13 Temmuz 2023). "Everything you need to know about pride month". People. 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ Archie, Ayana; Griggs, Brandon (1 Haziran 2022). "It's pride month. Here's what you need to know". CNN. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ "Pride: what is it and why do people celebrate it?". BBC. 1 Haziran 2022. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
- ^ Metcalf, Meg. "The history of pride". the Library of Congress. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ "Pride 101: the first-time's guide to LGBTQ+ pride". Them. 15 Haziran 2022. 5 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ "About 5 million people attended WorldPride in NYC, mayor says". abcnews.go.com. 12 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2019.
- ^ "İzmir'in onur yürüyüşü". 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Nefreti birlikte yeneceğiz!". 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Mersin". 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ https://gmag.com.tr/kocaelide-ilk-kez-onur-yuruyusu-yapildi/ [ölü/kırık bağlantı]
- ^ https://m.bianet.org/bianet/lgbti/157474-dersim-de-homofobi-ve-transfobiye-karsi-yuruyus [ölü/kırık bağlantı]
- ^ https://m.bianet.org/bianet/lgbti/207635-bogazici-universitesi-7-onur-yuruyusu-gerceklesti [ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Rektör yasakladı.. Yüzlerce öğrenci Onur Yürüyüşü". 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Çorum 1.LGBT Onur Yürüyüşü". 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Bursa'da LGBT'lilere taşlı saldırı - Siyaset Haberleri". Posta. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2025.
- ^ "Wayback Machine" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ İstiklal Caddesi 10 bin renk! 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTVMSNBC.com.Yayın tarihi: 27 Haziran 2011
- ^ "AKP'li Tayyar'dan LGBT yürüyüşüne tepki: Kazlıçeşme'ye çıkın". t24.com.tr. 1 Temmuz 2013. 3 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2013.