Maymundan İnsana Geçişte Emeğin Rolü
| Makale serilerinden |
| Marksizm |
|---|
 |
Maymundan İnsana Geçişte Emeğin Rolü (The Part Played by Labour in the Transition From Ape to Man), Friedrich Engels'in 1876'da kaleme aldığı ve Doğanın Diyalektiği adlı kitabının bir bölümünü oluşturan tamamlanmamış ünlü makale. Makalenin özgün elyazması, Moskova'daki Marksçılık-Lenincilik Enstitüsünün arşivinde bulunmaktadır.[1]
Engels makaleyi, "Köleliğin Üç Temel Biçimi" adlı çalışmasına önsöz olarak yazılmış, ancak tamamlamamıştır ve tamamlanmamış makalesini, içeriğine uygun düşen bir başlık koyarak, Doğanın Diyalektiği ile ilgili malzemeye eklemiştir.[2] Progress Publishers adlı yayınevi bu ünlü makaleyi, Doğanın Diyalektiği'nden bağımsız bir kitapçık olarak yayınlamıştır.
İnsanın art ayakları üzerinde gittikçe daha dik durması, dolayısıyla ellerinin (ön ayaklarının) özgür kalması, Engels'e göre "maymundan insana geçişte belirleyici adımdır."[3] İnsanın dik durup ellerini çeşitli amaçlarla kullanabilmesinden doğan üstünlükler, insanların dikkatini öteden beri çekmiştir. Bu noktaya Darwin de değinmiştir. Yalnız, bunlara bağlı olarak emekten ve maymundan insana geçişte emeğin oynadığı büyük ve belirleyici rolden özellikle ve ilk söz eden Engels'tir. Canlıların sağ kalmak için gösterdikleri çabalar, "sözcüğün özel anlamında ... emek değildir. Emek aletler yapmakla başlar."[4] der Engels. "... hiçbir maymun eli, hiçbir zaman, en kabasından bir taş bıçak bile biçimlendirmemiştir. ... el özgür kalmış ve ondan sonra gittikçe daha büyük beceri kazanmıştır; böylece edinilen büyük esneklik soyaçekilip kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. ... el yalnız emek organı değildir, aynı zamanda emek ürünüdür. ... hayvan çevresini yalnız kullanır ve onda varlığıyla değişiklikler yapar; insan, yaptığı değişikliklerle çevresini ereklerine yararlı kılar, ona egemen olur. Bu, insan ile öbür hayvanlar arasındaki son ve köklü ayrılıktır, bu ayrılığa yol açan da yine emektir."[5]
"Engels'in açıklaması Lamarckçıdır. Engels, [makalesinde] el-emek ilişkisini doğal seçme bakımından incelemez. Bu, insanın evriminde emeğin payı olmadığını değil, Engels'in çağındaki verileri eksik kullandığını gösterir."[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Friedrich Engels, The Part Played by Labour in the Transition From Ape to Man, Progress Publishers, Moscow, 1978.
- ^ Friedrich Engels, Doğanın Diyalektiği, 3. baskı, Sol Yayınları, Ankara, Ocak 1977, 114. açıklayıcı not (s. 421-422).
- ^ Friedrich Engels, Dialectics of Nature (Progress Publishers, Moscow, 1976), p. 170.
- ^ Friedrich Engels, Dialectics of Nature (Progress Publishers, Moscow, 1976), p. 176.
- ^ Friedrich Engels, Dialectics of Nature (Progress Publishers, Moscow, 1976), p. 171-172, 179-180.
- ^ Öner Ünalan, "Darwin Ne Yaptı?", Saypa Yayınları, Ankara, 1997, s. 125-130.