Millî liberalizm
| Makale serilerinden |
| Liberalizm |
|---|
 |
Millî liberalizm, liberal politikaları ve meseleleri milliyetçilik unsurlarıyla birleştiren liberalizmin bir çeşididir.[1][2] Ulusal veya milliyetçi liberalizm olarak da isimlendirilir.
Millî liberalizm, öncelikle 19. yüzyılın bir ideolojisi ve hareketiydi.[3] Bir dizi "millî liberal" sîyâsî parti, ideolojisi veya sadece ismiyle, özellikle 19. yüzyılda Avrupa'da Orta Avrupa, Kuzey ülkeleri ve Güneydoğu Avrupa gibi çeşitli millî bağlamlarda etkindi.
Millî liberal hedefler, bireysel ve ekonomik özgürlüğün yanı sıra millî egemenliğin peşindeydi.[4] Macaristan'ın komünizm sonrası ilk Başbakanı olarak görev yapan tarihçi ve Hristiyan demokrat József Antall, millî liberalizmi 19. yüzyıl Avrupa'sında "ulus devletin ortaya çıkışının bir parçası ve parseli" olarak nitelendirdi.[5]
Oskar Mulej'e göre, "hem ideolojiler hem de sîyâsî parti gelenekleri açısından, Orta Avrupa topraklarında on dokuzuncu yüzyıl boyunca bu bölgeye özgü farklı bir liberalizm türünün geliştiği iddia edilebilir" ve Maciej Janowski'den alıntı yaparak, " 'millî' kelimesi aşağı yukarı 'liberal' ile eşanlamlı olarak işlev gördü" ("millî" tek başına liberal dernekler hakkında şüphe uyandırmak için yeterliydi"). Ayrıca Mulej'e göre, Güneydoğu Avrupa'da "'millî liberaller' merkezî roller olmasa da görünür bir rol oynadılar, ancak onları Orta Avrupa'daki benzerlerinden önemli ölçüde ayıran oldukça farklı, bölgeye özgü özelliklerle oynadılar."[6]
Michael Lind, Up From Conservatism adlı kitabında, millî liberalizmi The Progressive'ın tarihçi Arthur M. Schlesinger Jr.'ın "Hayâtî Merkez" ifadesini kullanması olarak tanımladığı şekilde tanımlar. Lind'in kendisi, millî liberalizmi "ılımlı sosyal muhafazakârlığı ılımlı ekonomik liberalizmle" birleştirmek olarak tanımlar.[7]
Karşılaştırmalı Avrupa siyasetinin önde gelen akademisyenlerinden Gordon Smith, millî liberalizmi, milliyetçi hareketlerin ulus devletler yaratmadaki başarısı, liberal bir idealin, partinin veya politikacının artık "millî" olduğunu belirtmeyi gerekli kılmadığında popülerliğini yitiren sîyâsî bir kavram olarak anlar.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Luke Mastin (2008). "Liberalism - By Branch / Doctrine - The Basics of Philosophy" 12 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Philosophybasics.com
- ^ Pera, Marcello (2011). Why We Should Call Ourselves Christians: The Religious Roots of Free Societies 1 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Encounter Books. ISBN 9781594035654.
- ^ Nilsson, Göran B. (2005). The Founder: André Oscar Wallenberg 1 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1816-1886), Swedish Banker, Politician & Journalist. Almqvist & Wiksell International. p. 80. ISBN 9789122021025.
- ^ Lothar Gall und Dieter Langewiesche - Liberalismus und Region, München 1995, pp. 4–10.
- ^ Özsel, Doğancan (2011). Reflections on Conservatism 5 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Cambridge Scholars Publishing. p. 255. ISBN 978-1443833950.
- ^ Oskar Mulej. "National Liberals and their Progeny Approaching the Peculiar Developments in Central European Liberal Party Traditions, 1867–1918" 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). rcin.org.pl. Acta Poloniae Historica 111, 2015. ISSN 0001-6829.
- ^ Lind, Michael (2013). Up from Conservatism. Simon and Schuster. p. 32. ISBN 978-1476761152.
- ^ Between Left and Right: The Ambivalence of European Liberalism," pp. 16–28, in Liberal Parties in Western Europe, Emil J. Kirchner, ed., Cambridge University Press, 1988, ISBN 0521323940.