Yağlıkçızâde Derviş Mehmed Paşa
| Yağlıkçızâde Derviş Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 6 Temmuz 1775 - 5 Ocak 1777 | |
| Hükümdar | I. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | İzzet Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Darendeli Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1735 (?) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1777 Sakız Adası, Osmanlı İmparatorluğu |
Yağlıkçızâde Derviş Mehmed Paşa (1735(?), İstanbul - 1777 Sakız Adası), I. Abdülhamid saltanatı döneminde 6 Temmuz 1775 - 5 Ocak 1777 tarihleri arasında bir yıl altı ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Türk asıllıdır. Babası "Yağlıkçı Kadri Ağa"'dır ve bu nedenle Yağlıkçızâde lakabı ile bilinmektedir.[1] İstanbul'da doğmuştur.
Devlet memuriyetine defterdar Behçet Efendi'nin mŭhŭrdar yardımcısı olarak başlamıştır. Sonra sırasıyla Nâilî Abdullah Paşa, Silahdar Bıyıklı Ali Paşa ve Yirmisekizzâde Mehmed Said Paşa yanında "dividdar" olarak görev yapmıştır. Sonra "defterdar kesedarı" ve 1768'de "maliye tezkerecisi" görevlerine yükselip devlet ricali arasına girmiştir. Şubat 1772'de, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında ordunun Şumnu'da bulunduğunda maliye tezkereciliğinden defterdarlığa getirilip bu devlet dairesinin en önemli rütbelerinin birine erişmiştir. 1773-1774'te ordu Istanbul'a geri dönünce bu görevden azledilmiştir. Ama Kasım 1774'te tekrar başdefterdarlığa getirilmiş ve 5 Nisan 1775'te Sadrazam Kethudası görevine yükselmiştir.[1]
Bu görevde iken, 7 Temmuz 1775'te Sultan I. Abdülhamit verilen bir resmi ziyafette şeyhülislamla tartıştığı için Sadrazam İzzet Mehmed Paşa'yı görevinden azletmiş ve yerine Yağlıkçızâde Derviş Mehmed Paşa'yı sadrazam atamıştır. Sadrazamlık dönemi 1774'te imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması'ndan sonra barış içinde geçen 13 yıla rastlamıştı ve devletin dış politikası ancak sadrazamlığının sonuna doğru Rusya'nın Kırım Hanlığına Şahin Giray'ın adaylığını desteklemesinden dolayı önem kazanmaya başladı. Fakat 5 Ocak 1777'de, devlet işlerini ihmal edip özellikle Küçük Kaynarca'dan sonra çözümlenmesi gerekli meselelerle ilgilenmediği nedeniyle Sultan I. Abdülhamit tarafından sadrazamlıktan azledildi.[1]
Günümüzde tarihçiler I. Abdülhamit'in seçtiği ve çok geçmeden azlettiği sadrazamlar hakkında gayet tenkitçilerdir.[2]
Azlinden sonra Yağlıkçızâde Derviş Mehmet Paşa Gelibolu'ya sürgüne gönderildi. Ama sürgünde fazla kalmayıp affedildi ve 10 Şubat 1777'de Hanya Valisi olarak Girit'e tayin edildi. Bu göreve gitmekte iken hastalandı. Sakız Adası'na varıp burada mola verdiği sırada öldü.[1]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mısır'da Seyyidü's-aâdat türbesini ve camiini yeniden inşa ettirmiştir. Bursa Mevlevihanesini ve Üsküdar Nasuhzâde Tekkesi'ni tamir ettirmiştir. Eyüp'te bir çeşme yaptırmıştır.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Koç, Havva "Mehmed Paşa (Derviş, Yağlıkçızade)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.157-158 ISBN 975-08-0072-9
- ^ Örneğin Sultan biyografilerini yazan Sakaoğlu:
Sakaoğlu, Necdet (1999), "Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say.176I. Abdülhamit bu dönemde yeni önlemler almayıp sadece sudan sebeplerle sık sık değiştirme politikası gütmekte idi. Geleneksel kurumlar oldukça yetersizlikleriyle aynen korundu. Abdülhamit sudan bahanelerle sık sık sadrazam değiştirdi. Seçtiği sadrazamlar ise dünya görüşü kıt, sorunları kavramaktan uzak kişilerdi. Bu sadrazamların ilk yedisinin seçimlerinde İslam peygamberi ile adaş olmalarından uğur beklemekteydi. Bunların ortak özellikler adlarının "Mehmed" (Muhammed) olmasıydı.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak, say 176 ISBN 9753292996.
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV s. [1]
- Koç, Havva "Mehmed Paşa (Derviş, Yağlıkçızade)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.157-158 ISBN 975-08-0072-9
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, .
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi, ISBN 9789944397681
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [2]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: İzzet Mehmed Paşa |
 Osmanlı Sadrazamı 6 Temmuz 1775 - 5 Ocak 1777 |
Sonra gelen: Darendeli Mehmed Paşa |
