Özdemiroğlu Osman Paşa

Özdemiroğlu Osman Paşa
Özdemiroğlu Osman Paşa
	1584 Kefe Kuşatması'nda Özdemiroğlu Osman Paşa
Osmanlı Sadrazamı
	Görev süresi; 28 Temmuz 1584 - 29 Ekim 1585
Hükümdar	III. Murad
Yerine geldiği	Kanijeli Siyavuş Paşa
Yerine gelen	Hadim Mesih Mehmed Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum	1526; Kahire, Mısır Eyaleti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	29 Ekim 1585 (58-59 yaşlarında); Şenb-i Gazan, İran
Defin yeri	Diyarbakır, Türkiye
Milliyeti
Evlilik(ler)	Şavhal'ın Yeğeni
İlişkiler	Özdemir Paşa (babası)
Dini	İslam
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Osmanlı İmparatorluğu
Branşı	: Osmanlı Ordusu
Rütbesi	Serdar
Çatışma/savaşları	Yemen Seferi (1568-1570); 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı Çıldır Muharebesi; Meşaleler Muharebesi; Koyungeçidi Muharebesi; Tiflis'in Zaptı; Alvar Muharebesi; Aras Han Muharebesi; Şahoğlu Muharebesi; Tebriz Kuşatması (1585); Şenbigazan Muharebesi; ; ; ;

Özdemiroğlu Osman Paşa (1526 - 29 Ekim 1585), III. Murad saltanatı döneminde, 1584-1585 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Kızıl Deniz çevresinde beylerbeyi olmuştur. Kafkasya'da elde ettiği başarılar ile Kafkas Fâtihi ünvanını kazanmıştır.

Yaşamı

1526'da Kahire'de doğmuştur. Dağıstanlı Türk^[1]^[2] veya Memlûk Çerkesi^[3] asıllıdır. Babası Özdemir Paşa, Osmanlı İmparatorluğu hizmetinde yetişerek Kızıl Deniz'de Portekizlilere karşı Hadım Süleyman Paşa seferlerine iştirak ettikten sonra, Habeş Eyaleti'nde beylerbeyliği görevini ifa etti. Annesi ise Mısır'da bulunan Abbasi halifeleri soyundandır.^[4]

Özdemiroğlu Osman Paşa 20 yaşına girmeden Osmanlı Devleti idari görevlerine tayin edilmiştir. Önce Mısır Beylerbeyliğine bağlı bazı sancaklarda sancak beyliği yaptı. 1561'de Mısır emirhaçlığına tayin edildi. Babası ölünce, onun yerine yedi yıl Habeşistan Beylerbeyi görevi yaptı.^[4] 14 Ocak 1569'da Yemen eyaleti Yemen Beylerbeyliği ve Sana Beylerbeyliği olarak ikiye bölündü. Sana Beylerbeyliği'ne Özdemiroğlu Osman Paşa atandı. Bu sırada Yemen'de Zeydi "İmam Topal Mütahhar" isyanı çıktı ve bu isyanı bastırmak isteyen Yemen Beylerbeyi Murat Paşa, isyancılar tarafından öldürüldü. Bu isyanı bastırmak için Sana ve Yemen beylerbeylikleri tekrar birleştirilerek kurulan Yemen Eyaleti, Özdemiroğlu Osman Paşa'ya verildi.^[4] İsyanı bastırmak için serdarlık ise önce Lala Mustafa Paşa'ya verildi ve Özdemiroğlu Osman Paşa ona yakınlığı ile bilinmeye başladı. Fakat sonra Lala Mustafa Paşa ile arası iyi olmayan Koca Sinan Paşa Yemen'e serdar olarak gönderildi. Bu iki rakip paşa arasında mücadele içinde Lala Mustafa Paşa taraftarı olarak bilinen Özdemiroğlu Osman Paşa Yemen'de öldürüleceğinden korkarak İstanbul'a kaçtı. Fakat Koca Sinan Paşa tarafından aleyhinde Yemen'den yazılar gönderildiği için zamanın sadrazamı Sokollu Mehmet Paşa İstanbul'da ona soğuk davrandı.

Lala Mustafa Paşa'nın ricaları ile bir müddet sonra bazı Anadolu sancak beyliği ve sonra valiliklerde bulundu. 1573'te ise Diyarbakır Beylerbeyliğine getirildi. Bu görevdeyken, Safevilerle savaş için serdar seçilen Lala Mustafa Paşa maiyetine verildi. Burada gösterdiği beceriden ve komuta ettiği alayının mükemmelliğinden dolayı isim yaptı. Çıldır Muharebesi'nde büyük kahramanlık gösterip Şirvan'ın ele geçmesinde büyük katkı yaptı. Bu başarılardan dolayı 1578'de yeni ele geçirilip kurulan Şirvan Beylerbeyliği görevi verildi.^[5]^[6]

Bundan sonra beş yıl bu idari görevle Kafkasya'da İran Şahları orduları ile mücadelelerde uğraştı. Şirvan, Azerbaycan, Dağıstan ve Gürcistan'da Osmanlı egemenliğini kurup güçlendirdi. Şirvan beylerbeyi iken cesareti ve yüksek ve komuta ve kontrol becerisi ile Safevilerin kendine karşı gönderdiği büyük orduları yendi. 9 Eylül 1578'de Safevi birliklerini Koyungeçidi Muharebesi'nde bozguna uğrattı.

Özdemiroğlu'nun bundan sonra Kafkasya'da geçen beş yıllık idari görevi sürekli Safevilerle mücadele içerisinde geçti. Şirvan, Azerbaycan, Dağıstan ve Gürcistan'da Osmanlı hakimiyetini pekiştirdi.

Kırım Hanı Mehmed Giray'ın yardımı ile Karabağ, Mugan ve Kızılağaç'a kadar bütün kuzey Azerbaycan'ı yağma ve tahrip etti. Kırım Hanı Mehmed Giray'a daha ileri gitmeyi teklif ettiyse de Mehmed Giray, bunu kabul etmeyerek Kırım'a döndü. Şirvan, Safevilerin eline geçti. Kefe Beylerbeyi Cafer Paşa kumandasında yardımcı kuvvetler gelince İmam Kulu Han komutasındaki yetmiş bin kişilik Safevi ordusunu, 8 Mayıs 1583'te Meşaleler Muharebesi'nde büyük bir bozguna uğrattı. Bu muharebeden sonra Şirvan kesin olarak Osmanlı egemenliği altına geçti.

21 Ekim 1583'te Derbent'ten (Demirkapı) ayrılarak 3.000 kişilik kuvvetiyle Kafkasya'nın kuzeyinden Kırım'a yöneldi. 28-30 Ekim 1583'teki Sunç Nehri Muharebesi'nde bölgedeki Rus kuvvetlerini mağlup ettikten sonra zorlu kış koşullarında Kefe'ye ulaştı ve Osmanlı İmparatorluğu'na isyan eden Kırım Hanı II. Mehmed Giray'ı Kılıç Ali Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın yardımıyla mağlup etti ve II. İslam Giray'ı tahta çıkararak Kırım Hanlığı üzerindeki Osmanlı hakimiyetini yeniden kurdu.

1585 yılında bir kez daha İran cephesinde Serdar olarak atandı ve Osmanlı ordusu'nun başında 21 Eylül 1585'teki Alvar Muharebesi'nde Hamza Mirza komutasındaki Safevî ordusunu mağlup ettikten sonra 23-25 Eylül'de kuşattığı Tebriz'i zaptetti. Burada hastalığı ilerledi ve durumu ağırlaştı. Bu büyük şehirde Osmanlı hakimiyetini kurmaya çalışan Osmanlı ordusu'na yönelik taarruzlarını sürdüren Hamza Mirza komutasındaki Safevî ordusunın üzerine Cığalazade Sinan Paşa'yı gönderdi. Osmanlı ordusu 28 Ekim'de bu defa Şenbigazan Muharebesi'nda İran ordusunu mağlup ederken^[7] hastalığı iyice ağırlaşan Osman Paşa, 30 Ekim 1585'te öldü. Vasiyetine uyularak naaşı Diyarbakır'a getirildi ve burada beylerbeyi iken yaptırdığı türbeye gömüldü.

Eserleri

Özdemiroğlu Osman Paşa İstanbul'da Sultan Selim civarında bir medrese yaptırmıştır. Ama sonradan Kösem Sultan buna bir minare de ekleyip bu medreseyi camiye dönüştürmüştür.

Kaynakça

^ Osmanlı devlet erkânı, İsmail Hâmi Danişmend, Türkiye Yayınevi, 1971 - 360 sayfa, s. 22
^ Nazım Tektaş. Osmanlı Tarihi 1 - Çadırdan Saraya. — artcivic, 2009-11-12. — 538 с. — ISBN 978-975-8845-11-8.
^ "OSMAN PAŞA, Özdemiroğlu". TDV İslâm Ansiklopedisi. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2024.
^ ^a ^b ^c Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.341
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2012.
^ Buz, Ayhan (2009), Osmanlı Sadrazamları, İstanbul:Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5
^ "Kayı 5: Kudret ve Azamet Yılları", Ahmet Şimşirgil, Timaş Tarih (2013)

Dış bağlantılar

Özdemiroğlu_Osman_Paşa biyografisi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Buz, Ayhan (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap ISBN978-975-254-278-5
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.343-345
Tektaş, Nazım. (2009), Sadrâzamlar - Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı. İstanbul:Çatı Kitapları. ISBN 9789758845000

Siyasi görevi
Önce gelen: Kanijeli Siyavuş Paşa	Osmanlı Sadrazamı 28 Temmuz 1584 - 29 Ekim 1585	Sonra gelen: Hadim Mesih Mehmed Paşa

[1] Osmanlı devlet erkânı, İsmail Hâmi Danişmend, Türkiye Yayınevi, 1971 - 360 sayfa, s. 22

[2] Nazım Tektaş. Osmanlı Tarihi 1 - Çadırdan Saraya. — artcivic, 2009-11-12. — 538 с. — ISBN 978-975-8845-11-8.

[3] "OSMAN PAŞA, Özdemiroğlu". TDV İslâm Ansiklopedisi. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2024.

[uzuncarsili-4] Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.341

[5] "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2012.

[buz-6] Buz, Ayhan (2009), Osmanlı Sadrazamları, İstanbul:Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5

[7] "Kayı 5: Kudret ve Azamet Yılları", Ahmet Şimşirgil, Timaş Tarih (2013)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d III. Murad
Ailesi	II. Selim Safiye Sultan Nurbanu Sultan Mihrimah Sultan III. Mehmed Şehzade Abdullah Ayşe Sultan Şehzade Abdullah Gevherhan Sultan Esmehan Sultan Şah Sultan Fatma Sultan
Sadrazamlar	Sokollu Mehmed Paşa (1574-1579) Semiz Ahmed Paşa (1579-1580) Lala Mustafa Paşa (1580-1580) Koca Sinan Paşa (1580-1582) Kanijeli Siyavuş Paşa (1582-1584) Özdemiroğlu Osman Paşa (1584-1585) Hadim Mesih Mehmed Paşa (1585-1586) Kanijeli Siyavuş Paşa (1586-1589) Koca Sinan Paşa (1589-1591) Serdar Ferhat Paşa (1591-1592) Kanijeli Siyavuş Paşa (1592-1593) Koca Sinan Paşa (1593-1595)
Şeyhülislamlar	Çivizade Damadı Hamid Efendi (1574-1577) Kadızade Ahmed Şemseddin Efendi (1577-1580) Malûlzade Mehmed Efendi (1580-1582) Çivizade Hacı Mehmed Efendi (1582-1587) Abdülkadir Şeyhî Efendi (1587-1589) Bostanzade Mehmet Efendi (1589-1592) Bayramzade Zekeriya Efendi (1592-1593) Bostanzade Mehmet Efendi (1593-1595)