Deli Abdullah Paşa
| Bostancıbaşı Deli Abdullah Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 10 Kasım 1822 - 30 Mart 1823 | |
| Hükümdar | II. Mahmud |
| Yerine geldiği | Hacı Salih Paşa |
| Yerine gelen | Silahdar Ali Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 15 Aralık 1823 İzmit |
Bostancıbaşı Deli Abdullah Paşa, (d. ? - ö. 15 Aralık 1823, İzmit), II. Mahmud saltanatında 10 Kasım 1822 - 30 Mart 1823 tarihleri arasında dört ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hamdullah Paşa olarak da bilinir.[1] Çengelköyü iskelesi kayıkçılarından Safranbolulu Yalnızkürek Ali Ağa'nın oğlu olarak dünyaya gelmiş, babasının yanında kayıkçılık etmiş, yıllarca denize kürek sallamıştır.
Yirmibeş yaşlarında iken sarayı humayum hamlacılar ocağına girmiş evvela saltanat kayığında, sonra tebdil kayığında kürek etmiş, bu ocakta kademe kademe yükselerek II. Mahmut'un cülusu ile 1809 yılında Bostancıbaşı olmuştur. Bostancıbaşılıkta da 1815'e kadar hizmet etmiştir.[1]
Fakat meşekkat ve mihnetle geçen yıllar vücudunu yıprattığı için arzu ettiği gibi hizmet edemiyeceğini görünce azlini rica etmiş. Şubat 1815'te maişetine yetecek bir arpalık ile Çengelköyü'ndeki evine çekilmiştir. Ancak birkaç gün sonra Başbaki kulluğu mensubuna tayin edildi. 1816'da sipahiler ağası ve 1819'da büyük imrahor olmuştur.[1]
1819 Ramazanında Vezirlik Rütbesi ile kaptan-ı derya tayin edilmiştir. Bu görevde iken o zamanlar kabadayılıkları ve türlü rezaletleri, edepsizlikleri ile meşhur kalyoncu neferlerini zapturapt altına almış, karışıklık çıkartanları sindirmiş ve disiplin sağlamayı başarmıştır. Fakat deniz işlerinden anlamadıği için 1821'de yine azledilmiştir.[1]
Bundan sonra İstanbul'da ikamet etme şartıyla Kütahya ve Karhisar-i Sahip (Afyonkarahisar) sancakları kendisine verilmiş ve İstanbul boğazı sahil muhafızlığına memur edilmiştir.[1]
1822'de Hacı Salih Paşa'nın azledilmesinden sonra kendisine sadrazamlık görevi verilmek için saraya davet edilmiştir. Abdullah Paşa devlet işlerine müdahalesiyle sadrazamları eğlenceye alan nişancı Halet Efendi'nin katli için ferman almadıkça mührü hümayunu kabul edemiyeceğini arz etmiş, şartında ısrar etmesi üzerine II. Mahmud, Halet Efendiyi fedaya mecbur kalmış, Abdullah Paşa Padişahtan Halet Efendi'nin Konya'ya sürgün fermanını aldıktan sonra 10 Kasım 1822 tarihinde Hacı Salih Paşa'nın yerine sadrazam tayinini kabul etmiştir. Arkasında da Konya Valisi Galip Paşa'ya, ihtirasatıyla devlet bünyesinde derin yaralar açmış olan Halet Efendi'nin idam fermanını göndermiştir.
Sadareti zamanında, Tophane'de çıkan yangında gösterdiği gayret üzerine Padişahın takdirini kazanmış, ancak bu yangına gönderilen yeniçerilerin disiplinsiz çapulcu tutumlarını kontrolda gevşek davranması sebebiyle dört aylık bir sadrazamlık görevinden sonra 10 Mart 1823'te azledilmiştir.
Azlinden sonra İzmit sancak beyliğine gönderilmiştir. Burada iken hastalığı daha fazlalaşmış ve 15 Aralık 1823 tarihinde ölmüştür.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Çengelköy'de bir camii yaptırmıştır.
Değerlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Bostancıbaşı Abdullah Paşa dürüst, çalışkan ve hayırsever bir kimse idi. Vakanüvislerin o devri tasvir eden diliyle Abdullah Paşa erazil ve hayta güruhunun anladığı dili pek iyi bildiğinden gürleyen sesi hiddet, şiddet ve heybetiyle şehir eşkiyasını penç-i kahrında titretmiş ve halk arasında büyük bir şöhret kazanmıştır. Asileri ve kötü insanları aman vermeden tepelediği için “Deli” lakabı ile de meşhur olmuştur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Danışmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5,
- Alper, Ömer Mahir, "Abdullah Paşa (Deli, Bostancıbaşı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.18 ISBN 975-08-0072-9
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [1]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Hacı Salih Paşa |
 Osmanlı Sadrazamı 10 Kasım 1822 - 30 Mart 1823 |
Sonra gelen: Silahdar Ali Paşa |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: Hasan Paşa |
Kaptan-ı Derya 1819 - 1821 |
Sonra gelen: Nasuhzade Ali Paşa |
