Neşrî
Mehmed Neşrî (Osmanlı Türkçesi: محمد نشرى; ö. 1520), Osmanlı tarihçisi. Kitab-ı Cihannüma adlı tarih kitabının yazarıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Cihannüma adlı eseri dışında, kendisi hakkında bilinenler pek azdır ve tartışmalıdır. Neşrî mahlası olup asıl ismi kesin olarak bilinmemektedir. Halil İnalcık Bursa şer'iyye sicillerine dayanarak tam adının Hüseyin bin Eyne Bey olabileceğini belirtmiştir. Şuarâ tezkirelerinde ismi sadece Neşrî olarak geçmekte, bazı kaynaklarda ise Mevlânâ Neşrî ismi geçmektedir. 19. yüzyıldan itibaren kaynaklarda yazarın ismi Mehmet Neşrî olarak geçmektedir.
Kendisinin Bursalı olması Bursa'ya olan ilgisini açıklasa da Karaman'a olan ilgisinin nedeni bilinmemektedir. Karamanlı olduğu iddiası tartışmalıdır.[1] Evliya Çelebi'ye göre Germiyanoğullarındandır.[2]
Bursa'da tahsilini tamamlamış ve uzun süre Bursa'da yaşamıştır. Mevlânâ sıfatı kendisinin ulemadan olduğunu göstermektedir. 1520'de Bursa'da öldüğü düşünülmektedir.[3] Bursalı Mehmet Tahir Bey'e göre mezarı yol genişletme çalışmaları sırasında harap olmuştur.
Tarih eseri
[değiştir | kaynağı değiştir]En önemli eseri olan Cihannüma, evrensel bir tarih kitabı olacak şekilde kaleme alındı. Yaratılıştan başlayıp kendi dönemine kadar getirdiği 8 bölümden oluşan eserini 1493 tarihinde Sultan II. Bayezid'e sunmuştur. Eserin sadece 6. bölümü günümüze ulaşabilmiştir. Bu bölümde Osmanlı öncesi Türk Tarihi kısaca yer almakta ve Osmanlı Tarihi II. Bayezid dönemine kadar gelmektedir.
Kendi hayatı ile ilgili bilinen olaylar, Cihannüma'da kendisi tarafından yazmıştır. Eserinden elde edilen bilgilere göre, Neşrî'nin 3 Mayıs 1481'de II. Mehmed'in vefatında Gebze'deki Osmanlı ordugâhında bulunduğu, Padişah'ın vefatından sonra İstanbul'da çıkan olaylara şahit olduğu anlaşılmaktadır.
Neşri, Cihannüma'da çoğunlukla başka tarihî kaynakları sistemli bir şekilde derlemiş ve olayları sebep - sonuç ilişkisi içerisinde yazmaya çalışmıştır. Ayrıca Bursa ve Karaman'a has çeşitli kaynakları ilk defa kullanmıştır.
Neşri olayları kronolojik sıralarına göre kaleme almış ve kullandığı kaynakların doğruluğuna önem vermiştir.[3] Neşri, kendi dönemindeki ve kendinden sonraki tarihçiler üzerinde çok etkili olmuş ve eseri sıkça Solakzade Mehmet Hemdemi Efendi ve Münecimbaşı Ahmet gibi sonraki dönem tarihçileri tarafından kaynak olarak gösterilmiştir.[2]
Konu hakkındaki yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C. 33 s.20-22
- J. Stewart-Robinson (1970). "Neshri's History of the Ottoman's: The sources and the development of the text. By V.L. Menage. (London Oriental Series. Volume 16) Oxford Unıversity Press, 1964." Journal of the American Oriental Society. 90 (2). ss. 274-277. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi4 Şubat 2009.
- Kenan İnan (1997). "Klasik Devir Osmanlı Tarihçilerinde Kaynak Kullanma Usulleri" (PDF). Tarih Araştırmaları Dergisi, 29. ss. 91-135. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi4 Şubat 2009.
- Martijn Theodoor Houtsma, T W Arnold, A J Wensinck (1993). E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936: 1913-1936. BRILL. s. 902. 5 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2009.
- Toksoy, Cemal (1999), Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.2 s.363-364 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ J. Stewart-Robinson (1970). "Neshri's History of the Ottoman's: The sources and the development of the text. By V.L. Menage. (London Oriental Series. Volume 16) Oxford Unıversity Press, 1964." Journal of the American Oriental Society. 90 (2). ss. 274-277. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi4 Şubat 2009.
- ^ a b Martijn Theodoor Houtsma, T W Arnold, A J Wensinck (1993). E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936: 1913-1936. BRILL. s. 902. 5 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2009.
- ^ a b Kenan İnan (1997). "Klasik Devir Osmanlı Tarihçilerinde Kaynak Kullanma Usulleri" (PDF). Tarih Araştırmaları Dergisi, 29. ss. 91-135. 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi4 Şubat 2009.
