Patika koşusu
Patika koşusu, çoğunlukla dağlık arazilerde, açık hava parkurlarında gerçekleştirilen ve önemli tırmanışlar ve inişler içeren bir koşu türüdür.
Hem dağ hem de tepe koşusuna benzer. Yol koşusu ve pist koşusunun aksine, genellikle açık hava parkurlarında, çoğunlukla dağlık arazilerde gerçekleşir ve sıklıkla önemli tırmanışlar ve inişler içerir.[1] Patika koşusunu kros koşusundan kesin olarak ayırmak zordur. Ancak genel olarak kros koşusu, Dünya Atletizm Federasyonu tarafından yönetilen ve genellikle daha kısa mesafelerde koşulan bir disiplindir.
Koşucular, patika koşusunu tercih etmelerinin başlıca nedenleri olarak, yol koşusuna kıyasla daha az darbe stresi, manzara ve şehir dışı çevreyi gösteriyorlar.[2] Doğaya doğru bu yöneliş, 2010'larda geleneksel olmayan/arazi triatlonları ve macera yarışlarındaki yarışmacı sayısındaki büyük artışa da yansıyor.[3]
2013 yılında Uluslararası Trail Koşusu Derneği (ITRA), trail koşusunu teşvik etmek amacıyla kuruldu. ITRA'nın Performans Endeksi ve WMRA dünya sıralaması, koşucuların performanslarını sıralamak için kullanılıyor.[1][4]
Ekipman
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir patika koşu ayakkabısı ile yol koşu ayakkabısı karşılaştırıldığında, patika koşu ayakkabıları daha engebeli araziler için üretilmiştir. Patikalarda daha iyi tutuş sağlayan belirgin şekilde daha kalın dış tabanlara ve engebeli ve kayalık yüzeylerde destek sağlayan daha sert orta tabanlara sahiptirler. Patika ayakkabılarında ayrıca topuk ve ayak parmakları için ek koruma ve su geçirmez teknolojiler gibi diğer özellikler de bulunur.[5][6]
Patika koşusu ekipmanları, belirli parkur ve hava koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir; ancak bunlar arasında nem emici giysiler, su şişeleri, güneş kremi, güneş gözlüğü, şapka, tozluk, böcek kovucu sprey, kafa lambası, kulaklık ve zehirli sarmaşık losyonu bulunabilir. Bazı patika koşucuları, karda ve buzda tutuşu artırmak için ayakkabılarının altına hafif kramponlar takarlar. Hızı ve dengeyi artırmak için ultra hafif yürüyüş batonları kullanılabilir. Su, bir içme borusuyla birlikte bir hidrasyon torbasında tutulabilir, sırt çantasında, bel çantasında[7] veya hidrasyon çantasında[8] taşınabilir.
Trail koşusu yarışları küresel olarak düzenlenir ve mesafe, arazi ve dikey tırmanış açısından farklılık gösterir.[9] Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde, Amerikan Trail Koşusu Derneği, ABD'deki parkur yarışlarını temsil etmek için 1996'da kuruldu.[10] Birleşik Krallık'ta Trail Koşusu Derneği 1991'de kuruldu. Uluslararası Trail Koşusu Derneği (ITRA) 2013'te kuruldu[11] ve ilk olarak 2015'te IAAF tarafından tanındı. 2025'te Sophie Power, Birleşik Krallık'ta yalnızca kadınlara özel bir parkur yarışı serisi başlattı.[12]
Yarışlardaki mesafeler 5 km'den başlayarak 100 milden (161 km) fazlaya kadar büyük ölçüde değişir. Birçok patika yarışı ultramaraton mesafesinde gerçekleşir. Benzer mesafelerdeki yarışlar genellikle arazi açısından önemli ölçüde farklılık gösterir ve bu da farklı parkurlardaki performansı karşılaştırmayı zorlaştırır. Bu durum, yol koşusundaki örneğin 10 km veya maraton gibi standart mesafelerdeki sürelerden farklıdır.
Yardım istasyonları
[değiştir | kaynağı değiştir]Yardım istasyonları, parkur boyunca genellikle her 5 ila 10 kilometrede bir bulunan fiziksel kontrol noktalarıdır. Ultramaraton yardım istasyonları, genellikle koşuculara glikojen seviyeleri düşmeye başladığında ihtiyaç duydukları desteği sağlayabilen, hızla sindirilebilen şekerler sağlayan yiyeceklerle sıklıkla stoklanır.[13] Çoğu patika yarışı, yarışmacıların yardım istasyonlarındaki duraklar da dâhil olmak üzere koşularının tüm süresi boyunca zamanlarının tutulduğu tek bir etaptan oluşur. Bununla birlikte, patika koşusu etap yarışları da mevcuttur. Bu çok günlük etap yarışları genellikle koşuculara etaplar arasında tam destek ve olanaklar sunar. Ancak, su ve tıbbi yardım dışında hiçbir destek sağlamayan ve yarışmacıların tüm ekipmanlarını (yiyecek, uyku tulumu, yedek kıyafet, pusula) taşımalarını gerektiren etap yarışları da vardır. Bu tür yarışların en bilinen örneği, ilk olarak 1986'da düzenlenen Marathon des Sables'dır .
Katılım sınırlamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Yol yarışlarına kıyasla, katılım sayısı genellikle sınırlı olduğundan katılımcı sayısı genellikle daha azdır. Bunun birkaç nedeni olabilir: parkurların darlığı, milli parklar (parkurların genellikle belirlendiği yerler) izin alma süreciyle katılımcı sayısını sınırlayabilir, güvenlik ve çevresel endişeler. Avrupa'daki Ultra-Trail du Mont-Blanc veya Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Western States Endurance Run gibi birçok popüler yarış, yoğun talep nedeniyle katılımları sınırlamak zorunda kalmıştır.[14]
Ek olarak, koşucuların tüm katılımcılar için erişimi ve keyfi artıran sportmenlik kurallarına uygun davranmaları beklenebilir. Bu eylemler arasında yokuş yukarı trafiğe yol vermek, belirlenmiş parkurlarda kalmak, soldan geçmek (Amerika Birleşik Devletleri), tek sıra hâlinde kalmak ve hızlı koşuculara yol vermek yer alabilir.[15]
İlgili etkinlikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Fastpacking (Sırt çantalı hızlı koşu)
[değiştir | kaynağı değiştir]Giderek artan sayıda insan, geleneksel bir sırt çantasına göre daha hızlı hızlara ulaşmayı sağlayan ultra hafif bir sırt çantasıyla tek başına kırsal patika koşusu gezilerine katılıyor.[16] Sırt çantasıyla koşmaya "fastpacking"adı veriliyor. Bu geziler, uzunluğa, hava durumuna ve araziye bağlı olarak hem zor hem de tehlikeli olabilir.
Dağ ve fell koşusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Dağ ve fell koşusu (özellikle İskoçya'da tepe koşusu olarak da adlandırılır),[17] tırmanılan eğimin önemli bir bileşen olduğu yaylalarda arazi koşusu ve yarışı birleştiren sporlardır. Fell, özellikle Lake District'te popüler olduğu İngiltere'nin kuzeybatısından gelen bir lehçe kelimesidir. Tepe yarışları dağlarda gezinme becerileri gerektirir ve katılımcılar hayatta kalma ekipmanı taşır.[18] Patika koşusunun aksine, fell yarışlarının rotaları genellikle işaretlenmemiştir, böylece yarışmacılar sıklıkla bir kontrol noktasına kendi rotalarını seçebilirler.[19]
Dağ koşusu ile patika koşusu arasındaki tek fark, dağ koşusu parkurlarının bazen asfalt içermesidir. Fell koşusundan farklıdır çünkü (1) parkurlar açıkça işaretlenmiştir ve tehlikeli bölümlerden kaçınır;[20] ve (2) dağ koşusu çoğunlukla arazide gerçekleşirken, rotada önemli bir yükseklik kazanımı varsa, asfalt yollar kullanılabilir.[21]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "ITRA Discover Trail Running". 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2023.
- ^ Jhung, Lisa (14 Haziran 2013). "Why Trail Running Is Good for You". runnersworld.com. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2017.
- ^ "Outdoor Participation Report 2013" (PDF). Outdoor Foundation. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2015.
- ^ "Trail Running". worldathletics.org. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2023.
- ^ Pasteris, Joe. "What's the Difference Between Road and Trail-Running Shoes?". REI. 12 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2023.
- ^ "Trail Running Shoes Can be Worn on the Road, Too". Verywell Fit (İngilizce). 12 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2023.
- ^ "Hydration for Running: A Beginner's Guide". REI. Erişim tarihi: 20 Eylül 2023.
- ^ "Trail Running Basics". 1 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023.
- ^ Bettin, Allison (22 Kasım 2021). "A Beginner's Guide to Trail Running". TrainingPeaks. 29 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023.
- ^ "ATRA history". American Trail Ruunning Association. 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2012.
- ^ "History". International Trail Running Association. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ Sellers, Kate (19 Aralık 2024). "SheRACES launches first female trail ultra series and new research – and we have all the info you need to know". Women's Running (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Eylül 2025.
- ^ Team, Run Infinite (8 Mayıs 2019). "Making The Most of Aid Stations". Run Infinite (İngilizce). Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
- ^ Pollmann, Tayte (12 Mart 2019). "Training and Racing Etiquette Tips for the Trails". ATRA (İngilizce). Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
- ^ Pollmann, Tayte (12 Mart 2019). "Training and Racing Etiquette Tips for the Trails". ATRA (İngilizce). Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.Pollmann, Tayte (12 March 2019). "Training and Racing Etiquette Tips for the Trails". ATRA. Retrieved 10 October 2023.
- ^ Kate Siber (6 Ağustos 2009). "Fastpacking: What is it, and why do it?". Runner's World (İngilizce). 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.
- ^ "An introduction to hill running - runbritain". 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.
- ^ "Trail Running or Fell Running?". fellrunningguide.co.uk. 11 Ekim 2013. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019.
- ^ "A 60-second guide to fell running". Runner's World. 25 Mart 2018. 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019.
- ^ "IAAF Competition Rules 2016-2017, rule 251". 18 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2017.
- ^ "Trail Running or Fell Running?". fellrunningguide.co.uk. 11 Ekim 2013. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2019."Trail Running or Fell Running?". fellrunningguide.co.uk. 11 October 2013. Archived from the original on 27 March 2019. Retrieved 8 March 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
