Koşu
 | Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla tek kaynağa dayanıyor. (Ağustos 2023) |
Koşu, koşmak eylemi esas alınarak yapılan bir tür spordur. Koşu, yarış amaçlı yapılabileceği gibi vücudun dinamizminin sağlanması için tek başına da yapılabilir.
Koşu, basit bir biçimde insanın her iki ayağının da belirli bir periyotla yerden kesilerek vücudunu ileri doğru hareket ettirmesidir. Ayağın birinin devamlı yerle temas halinde olduğu yürüyüşten farklı olarak koşu yapılırken yerçekimine karşı koyularak ayaklar öne doğru ittirilir. Koşunun hızı jogging'den depar'a kadar geniş bir hız aralığında olabilir.
İnsanoğlunun koşu kabiliyetini günümüzden 4.5 milyon yıl önce, muhtemelen hayvanları avlayabilme amacıyla elde ettiği tahmin edilmektedir.[1]
İnsanoğlunu başka birçok canlıdan ayıran en önemli özelliğin koşarken ter atarak serinleyebilme, bu sayede belli bir koşu hızını çok çok uzun süre ve aynı serinleme olanağı olmayan büyükbaş av hayvanı pes diyene kadar sürdürebilme, bu işi bütün aile birlikte - ergenler, hamileler (yani protein ihtiyacı yüksek aile üyeleri), yaşlılar (hayvanlarla ilgili bilgileri gerekli olanlar), küçükler (görüp öğrensinler diye), yetişkinler (hayvana ulaşınca onu yere serebilecekler) - hepsi birlikte yapabilme olduğunu iddia edenler vardır.
Islak dilini çıkarıp serinleyerek aynı şekilde grup halinde avlanan yabani köpeklerin ilk evcilleştirilen hayvan olması da bu yüzden olabilir. Bu teoriyi destekleyen bir başka bilgi de Meksika'da yaşayan Tarahumara yerlilerinin çok çok uzun koşuları kültürlerinin bir parçası olarak yaşattıkları ve bölgelerinde düzenlenen ultramaraton yarışlarında rastgele kabile üyelerinin dünya çapında başarılı ultramaraton şampiyonlarının yanı sıra derece aldıkları gösterilmektedir.
Yarış amaçlı koşular, insanoğlunun kültürel faaliyetlerinin oluşmasıyla birlikte ortaya çıkmıştır. Tarihi bulgulara göre yarış koşuları İrlanda'da Tailteann Oyunları'nın düzenlendiği M.Ö. 1829 yılına kadar dayanmaktadır. Buna karşın ilk defa M.Ö. 776 yılında Olimpiyat Oyunları'nda kayıtlara geçmiştir.
Koşu türleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kısa mesafe koşuları (Sprint) (400 m'ye kadar)
- Orta mesafe koşuları (3000 m'ye kadar)
- Uzun mesafe koşuları (maratona kadar 5000 m üzeri)
- Ultra maraton (maraton üzerinde)
- Yol koşusu
- Kayaklı koşu
- Engelli koşu
- Su engelli koşu
- Bayrak koşusu
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Koşu ana hatları
- Günlük yaşam aktiviteleri
- Yürüyüş (spor)
- Dünya Atletizm Şampiyonası
- Dünya Atletizm Birliği
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Evolution of Human Running: Training & Racing". 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Christopher McDougall: Koşmak için mi yaratıldık? 16 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 15 dk. koşu konulu "TED talk" konuşma videosu ve konuşma metni (videonun Türkçe altyazısı, altındaki metnin Türkçesi var).
