Sahn-ı Seman Medresesi
 | Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mart 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Sahn-ı Seman, Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethinden sonra kurduğu eğitim kurumları arasında en üst düzeyde eğitim veren yükseköğrenim kurumudur. Sahn-ı Seman; Kur'an, hadis, kelâm, fıkıh, tefsir gibi İslam bilimlerinin yanı sıra fizik, kimya, matematik, astronomi gibi aklî bilimlerde dersler verirdi. Fatih Külliyesi içerisinde yer alan Sahn-ı Seman, külliye bütünlüğü içerisinde yapılmıştır. İnşaatı 1462 ile 1470 yılları arasında sürmüştür.[1]
Sahn-ı Seman'ın şekillenmesinde Ali Kuşçu ve Fatih Sultan Mehmet'in birlikteliği öne çıkmaktadır. Sahn-ı Seman İstanbul'un ilk Türk yükseköğretim kurumudur. Sahn-ı Seman medreseleri Fatih Külliyesi içindeki en yüksek düzeyli medresedir. Medreselerde Ali Kuşçu tarafından düzenlenen bir okutma planının olduğu, hattâ bunun “Kânûnnâme” şeklinde yapıldığı bilinmekle birlikte, bugüne kadar incelemesi yapılan Osmanlı arşiv belgeleri arasında bu belge ele geçirilememiştir. Bu kanunnamenin aslının 1918 yılında külliyede çıkan yangınla yok olmuş olması da olasıdır.
Sahn-ı Seman, I. Süleyman tarafından açılan Süleymaniye medreseleri zamanına kadar naklî (Dinî dersler) ve aklî (Fen dersleri) bilimlerde öğrenci yetiştirmekteydi. Kanuni devrinde bu medreseler din dersleri ihtisası yapılan medreseler olmuşlar, Süleymaniye medreseleri de aklî bilimlerin ihtisas yeri olmuştur. Ayrıca "Sahn-ı Seman"ın sözlük anlamı "Sekiz Bölüm"dür. Sekiz bölümden oluşan bir medrese olduğu için bu ad verilmiştir. Her bölümde 19 oda bulunur, bu bölümlerde en fazla iki çocuk kalırdı.
Kökenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Sahn-ı Seman, Evliya Çelebi’nin de aktardığına göre İstanbul’un tam ortasında iki karaman arasında büyük bir cami ve bu caminin avlusunda kuzey ve güney taraflarında ulemânın da Semâniye[2] olarak adlandırdığı medreselerdir.[3] Buna ek olarak medrese, "Sahn" olarak da adlandırılmış;[4] daha sonra bu iki ad birleşerek Sahn-ı Semân olarak kullanılmaya başlanılmıştır.[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fâtih Mehmed II Vakfiyeleri (nşr. Vakıflar Genel Müdürlüğü), Ankara 1938, s. 37-38.
- Kānun-ı Örfiyye-i Osmâniyye, İÜ Ktp., TY, nr. 3239, vr. 48a-49b; Kānunnâme-i Sultan Süleyman Han, Beyazıt Devlet Ktp., Veliyyüddin Efendi, nr. 1970, vr. 122b-123b.
- Nişancızâde Muhyiddin Mehmed, Mir'ât-ı Kâinât, İstanbul 1290, II, 401; Atâî, Zeyl-i Şekāik, I, 137, 418.
- Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme, I, 315.
- Ahmed Refik, Onuncu Asr-ı Hicrîde İstanbul Hayatı (İstanbul 1336), İstanbul 1988, s. 34-35.
- A. Süheyl Ünver, İstanbul Üniversitesi Tarihine Başlangıç: Fatih, Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı, İstanbul 1946.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014.
- ^ Bu medresenin sekiz medreseyi içermesi nedeniyle bu şekilde adlandırılmıştır. UNAN, FAHRİ (2008), SEMÂNİYE2025-11-25
- ^ Seyit Ali Kahraman, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nde Fatih Sultan Mehmed, ss. 234-237.
- ^ Kelimenin kökeni tartışmalı olsa da medreselerin kurulmuş oldukları yerin şehrin tam ortasında olması sebebiyle bu şekilde adlandırılmış olduğu düşünülmektedir. Fahri Unan, Kuruluşundan Günümüze Fatih Külliyesi, ss. 61-62.
- ^ Uzunçarşılı, Osmanlı Devleti İlmiye Teşkilatı, 10
.svg){kind=small} | Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |