Siverek
| Siverek | |
|---|---|
 Takoran Kanyonu | |
 Siverek'in Şanlıurfa'daki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Şanlıurfa |
| Coğrafi bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Salih Sak |
| • Belediye başkanı | Ali Murat Bucak (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 4.314 km² |
| Rakım | 800 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 258.265 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| ISO 3166 kodu | TR-63 |
| Posta kodu | 63600 |
| İl alan kodu | 414 |
| İl plaka kodu | 63 |
Siverek (Zazaca: Soyregı, Suk;[2] Kürtçe: Sêwreg[3]) Şanlıurfa'nın bir ilçesidir. İlçenin yüzölçümü 3.936 km²’dir.[4] Türkiye'nin yüzölçümü bakımından en büyük ilçesidir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]"Siverek" kelimesi Ermenice kökenlidir. Bizans kaynaklarında Sevaverag olarak geçmektedir, Bizans ve Ermeni kaynaklarında Siverek için kullanılan bu ismin kelime manası "Sev" siyah, "Averag" harabeler yani siyah harabeler anlamına gelmektedir.[5][6]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde (1867 sonrası) Diyarbekir Vilayetine bağlı bir kazaydı. Siverek'in bugün bağlı bulunduğu Şanlıurfa ise Halep Vilayetine bağlı bir sancaktı. Urfa, Osmanlı'nın son döneminde Halep'ten ayrılarak vilayet statüsüne yükseltildi. Siverek ise Diyarbekir Vilayeti'ne bağlı bir sancak oldu. 1923 yılında Viranşehir, Hilvan ve Çermik'in bağlanmasıyla il oldu. Ancak, 26 Mayıs 1926 tarihinde tekrar ilçeye dönüştürüldü.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Şanlıurfa ilinin kuzeydoğusunda yer alan Siverek batısında Adıyaman'ın Kahta ilçesi, batıdan kuzeye doğru uzanan Atatürk Baraj Gölü, kuzeyinde ise Adıyaman'ın Gerger ilçesi ile Diyarbakır'ın Çermik ve Çüngüş ilçeleri, doğusunda Diyarbakır, güneydoğusunda ise kısa bir sınır ile Mardin ili, Viranşehir ve Hilvan ilçeleri ile komşudur. Siverek ilçe merkezi 37.45 kuzey enlem ile 39.19 doğu boylamlarının kesiştiği noktalarda bulunmaktadır. Siverek ilçe merkezinin denizden yüksekliği 801 ile 840 metre arasında değişmektedir. Toplam yüzölçümü 4314 km'dir. Karacadağ'ın eteklerinde kurulan Siverek'te, Akdeniz, çöl ve karasal iklimin etkileri görülmektedir. Karasal ve çöl ikliminin etkisiyle yazları oldukça sıcak geçen Siverek'te nem oranının yüksek olmaması nedeniyle, bu sıcaklar boğucu ve rahatsızlık verici derecelere ulaşmamaktadır. Bu yönüyle Akdeniz ikliminden ayrılır. Kışlar soğuk ve yağışlıdır. Şanlıurfa'nın diğer ilçelerine göre Siverek'te yağış oranı daha yüksektir. İlçe nüfusunun çoğunluğu Zazalar ve Kürtler meydana getirir. Karacadağ ile Karakeçi yörelerinde Türkmenler, ilçede çok az da Arap ve Süryani vardır.[7]
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Siverek Harran Üniversitesi Siverek Uygulamalı Bilimler Fakültesi (lisans) ve Siverek Meslek Yüksekokulu (önlisans) bulunmaktadır.
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Siverek'te her yıl yapılmakta olan Uluslararası Takoran Festivali, Şire Üzüm Festivali, Geleneksel Karakeçili Bahar Şenlikleri ve Siverek Kültür Sanat Festivali ilçenin başlıca kültürel etkinliklerindendir.
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski belediye başkanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Görev yılları | İsim |
|---|---|
| 1873-1875 | Süleyman Ağa |
| 1875-1879 | Çerkozade Halil Ağa |
| 1883-1885 | Mehmet Nuri Efendi |
| 1885-1894 | Mustafa Nuri Efendi |
| 1894-1900 | Osman Sakıp Efendi |
| 1900-1902 | Mustafa Efendi |
| 1903-1908 | Cudi Paşa |
| 1909-1920 | Genco Çırak |
| Kaynak:[8] | |
Cumhuriyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | İsim | Parti | |
|---|---|---|---|
| 1920-1926 | Mehmet Emin Odabaşı | Bilinmiyor | |
| 1927-1933 | Rüştü Küçükömer | ||
| 1933-1938 | Celilzade (Kado) Abdulkadir | ||
| 1946 | Bekir Kiraz | ||
| 1948-1950 | Mehmet Kadirağa | ||
| 1950 | Hacı Yılmaz Fettahlıgil | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 1955 | Demokrat Parti | ||
| 1963 | Yeni Türkiye Partisi | ||
| 1968 | Bağımsız | ||
| 1973 | Abdulkadir Odabaşı | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 1977 | Suat Karataş | ||
| 1984 | Şeyhmus Aydın | Doğru Yol Partisi | |
| 1989 | Abdulkadir Odabaşı | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| Mehmet Lami Odabaşı[a] | |||
| 1994 | Hasan Çelebi | Doğru Yol Partisi | |
| 1999 | |||
| 2004 | |||
| 2009 | Ali Murat Bucak | Demokrat Parti | |
| 2014 | Resul Yılmaz | Adalet ve Kalkınma Partisi | |
| 2019 | Şeyhmus Aydın | ||
| 2020-2024 | Ayşe Çakmak | ||
| 2024 | Ali Murat Bucak | ||
| Kaynak:[8] | |||
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[9] | 43.122 | 14.962 | 28.160 |
| 1935[10] | 44.244 | 15.137 | 29.107 |
| 1940[11] | 44.878 | 16.711 | 28.167 |
| 1945[12] | 46.692 | 17.264 | 29.428 |
| 1950[13] | 52.752 | 17.926 | 34.826 |
| 1955[14] | 61.202 | 21.099 | 40.103 |
| 1960[15] | 75.392 | 26.134 | 49.258 |
| 1965[16] | 78.694 | 27.527 | 51.167 |
| 1970[17] | 90.027 | 34.146 | 55.881 |
| 1975[18] | 97.065 | 40.990 | 56.075 |
| 1980[19] | 82.022 | 29.464 | 52.558 |
| 1985[20] | 112.145 | 48.333 | 63.812 |
| 1990[21] | 133.832 | 63.049 | 70.783 |
| 2000[22] | 224.102 | 126.820 | 97.282 |
| 2007[23] | 201.768 | 108.094 | 93.674 |
| 2008[24] | 204.638 | 105.475 | 99.163 |
| 2009[25] | 210.400 | 107.634 | 102.766 |
| 2010[26] | 215.988 | 111.628 | 104.360 |
| 2011[27] | 221.875 | 115.891 | 105.984 |
| 2012[28] | 227.017 | 120.556 | 106.461 |
| 2013[29] | 232.290 | 232.290 | veri yok |
| 2014[30] | 238.979 | 238.979 | veri yok |
| 2015[31] | 245.385 | 245.385 | veri yok |
| 2016[31] | 250.100 | 250.100 | veri yok |
| 2017[31] | 254.162 | 254.162 | veri yok |
| 2018[31] | 258.265 | 258.265 | veri yok |
| 2019[31] | 260.970 | 260.970 | veri yok |
| 2020[31] | 266.369 | 266.369 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Siverek İlçesi Belediyeleri Coğrafi Bilgileri". 28 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "Sêwrege". 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2022.
- ^ "Kürtçe Anamnez - Anamneza bi Kurmancî" (PDF). 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Haziran 2021.
- ^ "www.harita.gov.tr/il-ve-ilce-yuzolcumleri". Erişim tarihi: 21 Aralık 2025.
- ^ "Nişanyan Yeradları - Türkiye ve Çevre Ülkeler Yerleşim Birimleri Envanteri". Nişanyan Yeradları. Erişim tarihi: 13 Şubat 2025.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Siverek Tarihçesi". 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2019.
- ^ "Siverek Yerleşimleri". nisanyanyeradlari.com. 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2023.
- ^ a b "Eski Başkanlarımız". www.siverek.bel.tr. Erişim tarihi: 22 Ekim 2025.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Siverek Nüfusu - Şanlıurfa". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Şanlıurfa Siverek Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- YerelNET 14 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Siverek Kaymakamlığı 20 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Siverek Belediyesi 3 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)