Suriye cumhurbaşkanı
| Suriye Arap Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı | |
|---|---|
| Arapça: رئيس الجمهورية العربية السورية | |
.svg) | |
| Suriye hükûmetinin yürütme organı | |
| Ünvan | Sayın Cumhurbaşkanı (gayriresmi) Ekselansları (diplomatik) |
| Statü | |
| Üyelik | |
| Resmî ikamet | Cumhurbaşkanlığı Sarayı, Şam, Suriye |
| Atayan | Halk oylaması |
| İlk sahibi | Suphi Bereket (Fransız mandası) Şükri el-Kuvvetli (Mevcut anayasa) |
| Oluşum | 17 Nisan 1946 |
| Yardımcı | Cumhurbaşkanı Yardımcısı |
.svg) |
|---|
|
|
Suriye cumhurbaşkanı (Arapça: رئيس سوريا, romanize: Raʾīs Sūriyā), Suriye'nin devlet başkanıdır. Kendi takdirine bağlı olarak cumhurbaşkanı yardımcılarına devredilebilecek kapsamlı yetkilere sahiptir. Cumhurbaşkanı; başbakanı, diğer Bakanlar Kurulu (kabine) üyelerini ve askeri görevlileri atar ve görevden alır.[1]
Şu anki cumhurbaşkanı olan Ahmed eş-Şara, 2024 Suriyeli muhaliflerin taarruzunun ardından önceki Cumhurbaşkanı Beşşar Esad'ın Şam'ın düşüşü ile devrilmesinden sonra bu görevi yürütmektedir.[2] Devlet başkanlığı görevi, başbakan rolündeki Muhammed el-Beşir liderliğindeki bir geçiş hükümeti tarafından yürütüldü. Ahmed eş-Şara, Esad rejiminin düşmesinin ardından fiili lider olarak hareket ettikten sonra 29 Ocak 2025 tarihinde geçiş döneminin cumhurbaşkanı olarak atandı.[3][4]
Görev süresi
[değiştir | kaynağı değiştir]2012 anayasasının 88. Maddesi, cumhurbaşkanının yedi yıllık bir görev süresin ile hizmet ettiğini ve "arka arkaya sadece bir dönem daha seçilebileceğini" belirtir.[5][6] 155. madde, 88. maddenin "bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimlerinden itibaren" mevcut cumhurbaşkanı için geçerli olduğunu belirtmektedir.[5]
Seçilebilme kriterleri
[değiştir | kaynağı değiştir]31 Ocak 1973'te Hafız Esad, ulusal bir krize yol açan yeni bir anayasa uyguladı. Önceki anayasalardan farklı olarak, bu anayasa, Suriye cumhurbaşkanının Müslüman olmasını gerektirmediği için Hama, Humus ve Halep'te Müslüman Kardeşler ve ulema tarafından düzenlenen şiddetli gösterilere yol açtı. Esad'ı "Allah düşmanı" olarak etiketlediler ve yönetimine karşı cihat çağrısında bulundular.[7] Robert D. Kaplan, Esad'ın iktidara gelmesini "Hindistan'da bir dokunulmazın bir mihrace olması ya da Rusya'da bir Yahudi'nin çar olmasına benzer şekilde yüzyıllardır iktidarı tekelinde tutan Sünni çoğunluk nüfusunu şok eden eşi görülmemiş bir gelişme" olarak yorumladı.[8] Göstericilerin anayasaya temel itirazı, İslam'ın devlet dini olarak belirtilmediğiydi.[9] İsyanlara yanıt olarak, 1973 Suriye Anayasası, İslam'ın cumhurbaşkanının dini olduğunu şart koşacak şekilde değiştirildi.[9]
Suriye'de Şubat 2012'de yeni bir anayasa kabul edildi.[10] 2012 Suriye Anayasası'nın 84. maddesine göre, cumhurbaşkanı adayında şu kriterler bulunmalıdır:[5]
- En az 40 yaşında olmak
- Doğuştan Suriyeli olmak ve ebeveynlerin, doğuştan Suriyeli olmaları
- Medeni ve siyasi haklardan yararlanıp ve görevine iade edilse bile onursuz bir suçtan hüküm giymemiş olmak
- Suriyeli olmayan bir kadınla evli olmamak
- Aday gösterildiğinde kesintisiz olarak 10 yıl Suriye'de yaşamış olmak
2012 anayasasındaki diğer uygunluk şartları şunları içerir:[5]
- Cumhurbaşkanın dini İslam'dır. (Madde 3)
- Bir aday, Halk Meclisi'nin en az 35 üyesi tarafından desteklenmelidir. (Madde 85)
- Cumhurbaşkanı başka bir ülkenin vatandaşlığını taşıyamaz. (Madde 152)
Yetkiler ve görevden alınma
[değiştir | kaynağı değiştir]Yetkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Suriye cumhurbaşkanı anayasal olarak aşağıdakilerden sorumludur:[11]
- Ordu ve silahlı kuvvetler başkomutanı
- Suriye'yi uluslararası ilişkilerde temsil etmek
- Ulusal politikanın geliştirilmesi ve uygulanması
- Başbakan ve bakanları atamak ve görevden almak
- Genel devlet politikasının oluşturulması ve uygulanmasının denetlenmesi
- Yasaları veto etmek veya kabul etmek
- Olağanüstü hal ilan edilmesi
- Uluslararası anlaşmaların sonuçlandırılması
- Af çıkarılması
- Onur ve madalya verilmesi
- Halk Meclisinin dağıtılması
- Yasama meclisi oturumda değilken veya acil durumlarda yasa çıkarmak
- Konuların bağlayıcı ulusal referanduma sunulması
- Yasa taslaklarının hazırlanması
Görevden alınma
[değiştir | kaynağı değiştir]Suriye cumhurbaşkanı aşağıdaki durumlarda görevinden alınabilir:[11]
- İstifanın Halk Meclisine sunulması üzerine
- Yeniden seçilmek üzere aday gösterilmediği takdirde 7 yıllık görev süresinin sonunda veya yeniden seçildiği takdirde ikinci 7 yıllık görev süresinin sonunda
- Sürekli iş göremezlik veya ölüm durumunda
- Meclisin üçte birinin teklifi ve üçte ikisinin onayının ardından Anayasa Mahkemesi tarafından vatana ihanetten mahkum edilmesi üzerine
Cumhurbaşkanları listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Son seçim
[değiştir | kaynağı değiştir]| Aday | Parti | Oy | % | |
|---|---|---|---|---|
| Beşşar Esad | Baas Partisi | 13.540.860 | 95,19 | |
| Mahmud Ahmed Mari | Demokratik Arap Sosyalist Birliği | 470.276 | 3,31 | |
| Abdullah Sallum Abdullah | Sosyalist İttihatçı Parti | 213.968 | 1,50 | |
| Toplam | 14.225.104 | 100,00 | ||
| Geçerli oy | 14.225.104 | 99,90 | ||
| Geçersiz/boş oy | 14.036 | 0,10 | ||
| Toplam oy | 14.239.140 | 100,00 | ||
| Kayıtlı seçmen/katılım | 18.107.109 | 78,64 | ||
| Kaynak: Suriye Arap Haber Ajansı[12] | ||||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Syria - The President and the Cabinet". 23 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Syrian rebels say Syria is free of Assad". The Guardian. 8 Aralık 2024. Erişim tarihi: 8 Aralık 2024.
- ^ "الشرع رئيسا لسوريا وحل الفصائل وحزب البعث وتعطيل الدستور" [Sharaa as President of Syria, dissolving factions and the Baath Party, and suspending the constitution]. Al Jazeera Arabic (Arapça). 29 Ocak 2025. 29 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2025.
- ^ "Syria's Sharaa declared president for transitional period, state news agency says". Reuters. 29 Ocak 2025. 29 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2025.
- ^ a b c d "Syrian Arab Republic's Constitution of 2012" (PDF). ConstituteProject.org. 26 Şubat 2012. 29 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2017.
- ^ "Qordoba - Translation of the Syrian Constitution Modifications 15-2-2012 | Citizenship | Presidents Of The United States". Scribd (İngilizce). 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2020.
- ^ Alianak, Sonia (2007). Middle Eastern Leaders and Islam: A Precarious Equilibrium. Peter Lang. s. 55. ISBN 978-0-8204-6924-9.
- ^ Kaplan, Robert (February 1993). "Syria: Identity Crisis". The Atlantic. 8 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "FURTHER RIOTING IN SYRIA REPORTED". The New York Times (İngilizce). 28 Şubat 1973. ISSN 0362-4331. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2025.
- ^ MacFarquhar, Neil; Cowell, Alan (27 Şubat 2012). "Syrians Said to Approve Charter as Battles Go On". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 7 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2025.
- ^ a b "Constitutional history of Syria". constitutionniet.org. 29 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021.
- ^ "Dr. Bashar al-Assad elected President of the Syrian Arab Republic with the majority of votes". Syrian Arab News Agency. 28 Mayıs 2021. 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Facebook'ta Suriye cumhurbaşkanı
- Twitter'da Suriye cumhurbaşkanı
- Instagram'da Suriye cumhurbaşkanı
- YouTube'da Suriye cumhurbaşkanı
 Suriye konuları | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tarih |
| ||||||||||
| Coğrafya |
| ||||||||||
| Siyaset |
| ||||||||||
| Ekonomi |
| ||||||||||
| Toplum |
| ||||||||||
| Suriye Federasyonu (1922-1925) |  |
|---|---|
| Suriye Devleti (1925-1930) | |
| Birinci Suriye Cumhuriyeti (1930-1950) | |
| İkinci Suriye Cumhuriyeti (1950-1958) | .svg) |
| Birleşik Arap Cumhuriyeti (1958-1961) | ,_Flag_of_Syria_(1980%E2%80%932024).svg) |
| Baasçı Suriye (1961-2024) | |
| Suriye (2025-günümüz) | .svg) |