Türkiye Devrim Partisi
Türkiye Devrim Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | TDP |
| Genel sekreter | Suat Bozkuş ("Taylan Doğan") |
| Kuruluş tarihi | 1992 |
| Kapanış tarihi | 6 Şubat 2016 |
| Önceli | TKP/B |
| Ardılı | DKP |
| Merkez | Yok (İllegal) |
| Gazete(ler) | Gerilla |
| İdeoloji | Komünizm Marksizm-Leninizm |
| Slogan(lar) | Ya zafer, ya ölüm! |
| İnternet sitesi | |
| TDP Web sitesi | |
Türkiye Devrim Partisi (kısaca TDP), Türkiye Komünist Partisi/Birlik'in 1992'de topladığı 2. Konferans sonucu olarak lağvedilmesi ve üyelerinin bu partiye aktarılması kararı üzerine kuruldu. 4 Şubat 2016 tarihinde Proleter Devrimci Kurtuluş Örgütü (PDKÖ) ile birlikte Devrimci Komünarlar Partisi (DKP) içinde birleşip varlığına son verdi.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]TKP/B, 1992 sonbaharında topladığı 2. Konferansı ile kendini lağvetme ve "askeri-politik" bir örgüt olarak Türkiye Devrim Partisi'ni kurma kararı aldı. TDP'ye göre TKP/B'nin kuruluşundan beri ana misyonu birlikti, buna karşılık TKP/B birliği sağlayamamış, en son TBKP[not 1] ile birlik süreci de olmamış, bunun neticesinde artık TKP/B'nin "birlik" amaçlı varlık misyonu sorgulanmıştır ve artık gelinen noktada hedefin birlik değil, partileşmek olduğu ilan olunmuştur.[1][1]:106-107 TDP'ye göre Türkiye devriminin önündeki aşama, "Demokratik Halk Devrimi" idi.[1]:99 TDP'ye göre bu devrimin temel gücü "proletarya ve geniş şehir ve bir [sic, kır] yoksullarıdır", ki şehir yoksulları genel olarak küçük-burjuvaziye dahil edilse de Türkiye özelinde neredeyse proletarya kadar mülksüzleşmişlerdir.[1]:99 Parti kuruluş belgeleri DHD'nin amacı olarak "emperyalizmden bağımsızlık", "devlet mekanizmasının parçalanması, halk demokrasisinin kurulması", "Kürt ulusunun ayrılma hakkının gerçekleştirilmesi", "tekelci kapitalist mülkiyetin ve büyük toprak mülkiyetinin ilgası" hedeflerini koymuştur.[1]:100 Yine TKP/B'nin silahlı kolu olan Silahlı Halk Birlikleri (SHB) de Ekim 1992 tarihli duyurusunda, TDP'nin askeri-politik bir yapı olarak iki aracı da birleştirmesinden dolayı varlığının gerekçesinin kalktığını, SHB'nin kendisini lağvedip TDP birimlerine katılacağını duyurdu.[1]:117-119 TDP'ye göre "devrimci şiddet" uzun bir evrimsel gelişme sonucunda çıkacak olan bir metot değil, en başından itibaren "vazgeçilmez" metottur.[1]:75 TDP kuruluşunda örgütün Genel Sekreteri olarak Suat Bozkuş ("Taylan Doğan") seçildi.[2]
TDP tarihinde (genellikle PKK grupları içinde dolaşan) çeşitli gerilla savaşı girişimleri vermiş, bunlardan Rıza Satılmış ARGK üyeleriyle birlikte 25 Mayıs 1994'te çatışmada ölü ele geçirilmiştir.[3] Yine TDP üyesi Ertan Yeldiren, 19 Temmuz 1994 tarihinde Sivas, Koçgiri'de Mehmet Tekin ile birlikte çatışmada ölü ele geçirilmiştir.[4][4]:149-152
Partinin Merkez Komitesi üyelerinden Talat Türkoğlu, 29 Mart 1996 tarihinde annesini ziyaret etmek için çıktığı Edirne yolculuğundan dönüşte 1 Nisan 1996'da gözaltına alınmış ve o tarihten beri kendisinden haber alınamayarak gözaltında kaybedilmiştir.[5]
TDP, Devrimci Demokratik Güç Birliği (DDGB) ve Birleşik Devrimci Güçler Platformuna (BDGP) katılım göstermiştir.[6]
PKK'nin silah bırakması ardından TDP'nin de silahlı faaliyeti kesilmiş, örgüt erken 2000'lerde bir gerileme ve küçülme sürecine girmiştir. Buna karşılık varlığını korumuş ve 2016'da Devrimci Komünarlar Partisi'nin kurucularından olmuştur.
Yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]TDP'nin varlığı boyunca direkt kendi adına olan yayın organları az olmuştur. Parti Gerilla isimli bir dergi çıkarmıştır.[7] TDP'nin yayını olmamakla birlikte parti görüşlerine yakın olan yasal yayınlardan 1988-2001 arası çıkan HEDEF (genelde bu dergilerin okurları bu dergiye atfen Hedefçiler olarak bilinir), 2007-2012 arası çıkan Türkiye Gerçeği, TDP'nin İslam konusundaki görüşlerine yakın olarak 1997-2000 arası çıkan Alevi Halk Gerçeği dergileri çoğu kere bu parti ile ilişkilendirilmiştir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nabi Yağcı ve Haydar Kutlu'nun Türkiye Birleşik Komünist Partisi değil, TİP İstanbul Örgütü'nden 1983'te kopan ve Komünist, Genç Partizan isimli dergiler çıkarıp Ağustos 1991 ve Şubat 1992'de iki konferans toplayıp ikincisinde ismini Devrimci Sosyalist Emek Partisi (DSEP) olarak değiştiren grup. Legal alanda İktidar Yolu (1989-1992) ve Fabrika (1992-2007) dergileri bu gruba yakındı. Hakkında bkz: İllegal TBKP, DSEP adını aldı, 6 (38), İkibin'e Doğru, 20 Eylül 1992, s. 24
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g Türkiye Devrimi (2. bas.). İstanbul: Nam Yayıncılık. 1993.
- ^ Aykol, Hüseyin (17 Ocak 2022). "Hüseyin Narlı olmak". Yeni Yaşam. Erişim tarihi: 16 Haziran 2025.
- ^ Ateş, Deniz (25 Mayıs 2020). "Geçmişten geleceğe: Hüseyin Gökdemir, Rıza Satılmış ve Bedrettin Akdeniz". Komün. 26 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2025.
- ^ a b Pusat, Devrim (1996). Çorum Silahlı Halk Direnişi (1. bas.). İstanbul: Nam Yayıncılık.
- ^ "Cumartesi Anneleri 1045. haftada Talat Türkoğlu için adalet istedi". Medyascope. 5 Nisan 2025. 21 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2025.
- ^ "Devrimci Birlesik Güclerin Kurulus Bildirgesi". nadir.org. 16 Temmuz 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024.
- ^ "Türkiye Devrim Partisi Archives". International Institute of Social History. Erişim tarihi: 16 Haziran 2025.