Türkiye İşçi Partisi (2017)
Türkiye İşçi Partisi, Türkiye'de faaliyet gösteren sosyalist bir siyasi partidir. 7 Kasım 2017'de Erkan Baş ve Barış Atay liderliğinde kurulan partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "TİP" şeklindedir. Simgesi ise iç içe geçen çark, başak ve yıldızdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde üç milletvekili ile temsil edilmektedir. Partinin genel başkanı Erkan Baş, sözcüsü ise Sera Kadıgil'dir. 25 Ağustos 2022'den beri Emek ve Özgürlük İttifakı'nın bileşenidir.
Partinin kökeni, 2014 yılında Türkiye Komünist Partisi içindeki ayrışmaya dayanır. Eski genel başkan Erkan Baş liderliğindeki grup, önce Halkın Türkiye Komünist Partisi'ni kurdu ve 2017 yılında Türkiye İşçi Partisi'ni kurararak yeniden yapılandı.[24] 2018 Türkiye genel seçimlerine Halkların Demokratik Partisi listesinden giren parti, iki milletvekili kazandı. Emek ve Özgürlük İttifakı'nın bileşeni olarak, 2023 Türkiye genel seçimlerine kendi listesinden girdi ve %1,76 oy alarak dört milletvekili çıkardı; ancak tutuklu olan Can Atalay'ın milletvekilliği düşürüldü. Türkiye İşçi Partisi'nin bu seçimdeki başarısı, 1965'ten bu yana Türkiye'de sosyalist bir partinin elde ettiği en yüksek oy oranı oldu. 2024 Türkiye yerel seçimlerinde %0,44 oy oranı aldı.
Türkiye İşçi Partisi, siyasal söylemini Marksizm-Leninizm temelinde şekillendirmekte ve bu çerçeveyi sol popülizm unsurlarıyla birleştirmektedir. Parti programı, kapitalist üretim ilişkileri, emperyalizm, toplumsal eşitsizlik ve yapısal ayrımcılık biçimlerine eleştirel bir perspektifle yaklaşmaktadır. Ayrıca parti, LGBT hakları, çevrecilik ve feminizm gibi ilerici değerleri savunmakta, Türkiye'deki Kürt halkının ve diğer azınlıkların haklarını savunmaktadır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuruluşu: 2017
[değiştir | kaynağı değiştir]Erkan Baş, Barış Atay, Tuncay Çelen, Metin Çulhaoğlu'nun da aralarında olduğu geçmiş TİP ve TKP üyesi, çeşitli kitle örgütü ve sendika temsilcisi, işçi, öğrenci ve akademisyenlerin bulunduğu 146 kişi imzasının olduğu çağrı metni kamuoyuna duyuruldu.[25] Halkın Türkiye Komünist Partisi çevresinin girişimiyle 7 Kasım 2017'de TİP'in yeniden kuruluşu için dilekçe verildi.[26]
İlk dönemi: 2018–2023
[değiştir | kaynağı değiştir]2018 Türkiye genel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) ile işbirliği yapan parti,[27] adaylarını HDP listelerinden göstermiştir. Erkan Baş, İstanbul 1. bölge ve Barış Atay, Hatay milletvekili olarak HDP listelerinden milletvekili seçilmişlerdir.[28] Seçimlerden sonra Atay ve Baş, partilerine geri dönmüşlerdir. 2021'de Ahmet Şık partinin üçüncü milletvekili olarak partiye katılmıştır.[29] 25 Haziran 2021'de CHP'den istifa eden milletvekili Sera Kadıgil, yaptığı açıklamayla partiye katıldığını resmen duyurmuştur.[30]
2023 seçimlerinden sonrası ve Can Atalay: 2023–günümüz
[değiştir | kaynağı değiştir]2020 yılında seçim yeterliliği kazanan parti, 2023 yılında yapılan genel seçimlerde yer almıştır.[31] Seçimlere sol, demokrat ve ilerici hareket ve partilerin oluşturduğu bir ittifakla girmeyi önceleyen TİP, bu ittifakın oluşturulması için yapılan toplantılarda yer almış, HDP, EMEP, Emekçi Hareket Partisi (EHP), TÖP, SMF ve Halkevleri ile bir araya gelmiştir.[32] Yeni ittifakın Millet ve Cumhur İttifakı'na alternatif olmasını öngören parti, ilkeleri ve tutumlarıyla uyacak bir ortak aday çıkması durumunda, bu adayı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde destekleyebileceğini belirtmiştir. Baş, bu ittifakın "yeniden kuruluşu" temsil edeceğini belirtmiş ve ittifak sayesinde siyasetin dışına itilen "milyonlarca işçinin, köylünün, gencin, kadının, LGBT'lerin, yoksulların, yok sayılanların, Kürtlerin, Alevilerin" etkin rol alabileceği bir yapıya ihtiyaç olduğunu belirtmiştir.[32] 2023 yılında düzenlenen seçimlerde 1 milyona yakın oy alarak TBMM'ye 4 milletvekili göndermiştir. Erkan Baş, Sera Kadıgil ve Ahmet Şık İstanbul'dan, Can Atalay ise Hatay'dan milletvekili seçilmiştir.
Anayasa Mahkemesi'nin 25 Ekim 2023 tarihli hak ihlali kararına rağmen Hatay Milletvekili Atalay'ın tutukluluğunun devam etmesi 2023 anayasa krizi tartışmalarına neden olmuştur. İlgili mahkemenin hak ihlaline uyulmamasına yönelik kararının TBMM Genel Kurulunda okunmasıyla birlikte 30 Ocak 2024 tarihinde Can Atalay'ın milletvekilliği düşürüldü.[33] Tutuklu bulunduğu cezaevinden yazılı mesaj ileten Atalay, “Bu da oldu, bunu da yaptılar. Anayasa’nın açık; hiçbir kuşkuya yer bırakmayan hükümlerine karşın seçilmiş Hatay milletvekilinin milletvekilliğini ‘düşürdüler’ dedi.
Atalay'ın Gezi Davası’nda aldığı hapis cezası nedeniyle tahliye edilmemesi üzerine Baş, Atalay ve diğer Gezi Parkı davası tutuklularına özgürlük talebiyle Hatay’dan Ankara’ya yürüyüş başlattı.[34] Partinin düzenlediği "Özgürlük Yürüyüşü", 28 günün ardından Ankara'daki Anıtpark'ta sona erdi.
2024 Yerel Seçimleri'nde Hatay'ın Samandağ ilçesinde belediye başkanlığını kazanan TİP'in Nevşehir'in Hacıbektaş ilçesinde desteklediği bağımsız aday Ali Kaim seçimleri kazanırken Belediye Meclisi Seçimleri'nde de parti ilçede birinci sırayı alarak çoğunluğu elde etti.
İdeoloji ve politikalar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye İşçi Partisi, Türkiye'de kapitalizm yerine, sosyalist bir sistemin kurulmasını önermekte ve neoliberalizm karşıtı bir tutum almaktadır.[35] Programını Marksizm teorisi üzerine inşa eder.[36]
Mehmet Ali Aybar liderliğindeki ilk dönem TİP'in politikalarına yakın olup aynı zamanda Behice Boran döneminin politikalarından da beslenmektedir.[37] Laiklik, cumhuriyetçilik ve toplumsal cinsiyet eşitliği gibi konular partinin tutum ve politikalarında önemli yere sahiptir.[38] TİP, tarikat ve cemaatlerin kamu hizmetlerinden alıkonulması ve toplumsal hayatta yer almaması görüşüne sahiptir.[39] Parti parasız, eşitlikçi, bilimsel ve laik bir eğitim sistemi öngörmekte ve tarikat ve cemaatlere ait yurt, ev ve okulların da kamulaştırılmasını önermektedir.[40] Elektrik, su, doğal gaz ve internet gibi temel hizmetlerin kamulaştırılması ve bu hizmetlerin kâr amacı gütmeden topluma sunulmasını talep etmektedir.[41]
Kamucu ve planlı bir ekonomi anlayışıyla yönetilen bir ülke amacıyla siyasette yer alan parti, Kürt sorununda barış ve kardeşlik temelli çözüm arayışını, bölgede ve dünyadaki savaş ortamlarına karşı barışı savunduklarını belirtmektedirler. Ayrıca parti, NATO'yu "terör örgütü" olarak gördüklerini söylemektedir.[42]
"Eşit yurttaşlık" politikası altında işçilerin yanı sıra kadınların, Alevilerin, Kürtlerin, LGBT'lerin, çocukların, engellilerin ve türcülüğe karşı tüm canlıların yaşam hakkını savunduğunu ifade eden parti, dinselleşme karşısında ilericiliği esas aldığını aktarmıştır.[43]
7 Ekim 2023 tarihinde başlayan İsrail'in Gazze işgali hakkında Erkan Baş, “İşgale karşı direnen Filistin halkının yanındayız” dedi.[44]
Yapılanma
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel başkanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| # | İsim | Resim | Görev başlangıcı | Görev bitişi | Görev süresi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Erkan Baş | 
|
7 Kasım 2017 | Görevde | 8 yıl, 44 gün |
Merkez Yürütme Kurulu üyeleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye İşçi Partisi'nde, mevcut olarak Genel Başkan Erkan Baş da dahil olmak üzere 11 MYK üyesi bulunmaktadır.[45]
| # | Adı | Görevi |
|---|---|---|
| 1 | Erkan Baş | Genel Başkan |
| 2 | Sera Kadıgil | Parti sözcüsü |
| 3 | Doğan Ergün | Genel Başkan Yardımcısı |
| 4 | Can Soyer | MYK Üyesi |
| 5 | Özgür Urfa | MYK Üyesi |
| 6 | İlke Bereketli | MYK Üyesi |
| 7 | Oya Sönmez | MYK Üyesi |
| 8 | Cengiz Yeter | MYK Üyesi |
| 9 | Cenk Dik | MYK Üyesi |
| 10 | Yunus Başaran | MYK Üyesi |
| 11 | Bilge Seçkin Çetinkaya | MYK Üyesi |
Belediye başkanları
[değiştir | kaynağı değiştir]| # | İsim | İl | İlçe | Belde |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Emrah Karaçay | Hatay | Samandağ | |
| 2 | Ali Kaim | Nevşehir | Hacıbektaş |
Milletvekilleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| # | Adı | Seçim Bölgesi | Görevi | Aktiflik |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ahmet Şık | İstanbul | Aktif | |
| 2 | Erkan Baş | Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı | ||
| 3 | Sera Kadıgil | Türkiye İşçi Partisi Parti Sözcüsü MYK üyesi | ||
| 4 | Can Atalay | Hatay | 30 Ocak 2024'te vekilliği düşürüldü[46] |
Türkiye İşçi Partisi ve seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | Lider | Seçim sonuçları | Sandalye | Hükûmet | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy sayısı | % | ± | # | ± | |||
| 2018 | Erkan Baş | Halkların Demokratik Partisi (HDP) listelerinden[27] | 2 / 600
|
_ | Muhalefet | ||
| 2023 | 956.057 | 1,76 (#8) | Yeni | 4 / 600
|
 2
|
Muhalefet | |
Yerel seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | Lider | Belediye Meclisleri | Belediye Başkanlığı | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy sayısı | % | ± | Oy sayısı | % | # | ± | ||
| 2024 | Erkan Baş | 281.490 | 0,55 (#11) | Yeni | 71.108 | 0,15 (#15) | 1 / 1.393
|
Yeni |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Türkiye İşçi Partisi Resmî Sitesi: "Uğurlar olsun Metin ağabey, sana sözümüz devrimdir"
- ^ "Türkiye İşçi Partisi". 12 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2019.
- ^ "TİP'ten ayrılanların öncülüğünde Kızıl Parti kuruldu". Evrensel. 16 Nisan 2025. 16 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ Türkiye İşçi Partisi Resmî Sitesi: "ÇarkBaşak Dergi"
- ^ https://tip.org.tr/burolar/tipli-ogrenciler
- ^ https://tip.org.tr/burolar/tipli-kadinlar
- ^ "Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı". 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ "Sosyalizm Programı". 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2022.
- ^ a b c d e f g h "Parti tüzüğü". Türkiye İşçi Partisi. 29 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f g "Mücadele Programı". Türkiye İşçi Partisi. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ a b c "SİLAHLANMA YARIŞINA, ASKERİ PAKTLARA HAYIR: NATO LAĞVEDİLMELİDİR!". Türkiye İşçi Partisi. 4 Nisan 2023. 16 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2025.
- ^ "Tanıl Bora". 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2022.
- ^ "After Decades of Repression, the Workers' Party of Turkey Offers Hope for the Left". 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022.
- ^ "Devamlılıklar ve Sıçramalar". 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "Türkiye İşçi Partisi". 30 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2023.
- ^ "Laiklikten Vazgeçmeyeceğiz!". Türkiye İşçi Partisi. 25 Ağustos 2022. 11 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2024.
- ^ "Türkiye İşçi Partisi'nin kırmızı çizgisi laiklik". İzmir'in En İyi Haber Sitesi - İzmir'e Dair Ne Varsa Burada. 11 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2024.
- ^ a b "Türkiye İşçi Partisi". 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2022.
- ^ ""Devletin tüm imkânlarını kullanarak LGBTİ+ öğrencileri hedef haline getirmek anayasal suçtur!"". 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2023.
- ^ "Parti dergisi". 3 Aralık 2020. 15 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2024.
- ^ "Parti tüzüğü". Türkiye İşçi Partisi. 29 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2025.
- ^ "Europe Elects". 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "Repression, the Workers' Party of Turkey Offers Hope for the Left". Jacobin. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022.
- ^ "AYM'den TİP'e müjdeli haber: TİP yoluna devam edecek". Sözcü. 16 Ağustos 2018. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ Beyanname 1 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., tip.org.tr.
- ^ Yeni bir sol parti kuruldu 2 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oda TV
- ^ a b Resmi Twitter Sayfası 4 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 30.07.2018
- ^ Türkiye Büyük Millet Meclisi 27. Dönem Milletvekilleri 16 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TBMM.
- ^ "Hoş geldin Ahmet Şık! Ahmet Şık'in partimize katılmasıyla şimdi daha güçlü, daha inatçıyız". Twitter. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2021.
- ^ "Bilin ki bu adımı saray rejiminden kurtuluş mücadelesine köstek olmak için değil, bilakis daha sol bir ağırlık noktasından destek olmak için atıyorum. Hoşçakalın ve merhaba". Twitter. 17 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021.
- ^ "Türkiye İşçi Partisi seçimlere girme yeterliliğini sağladı". T24. 10 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2022.
- ^ a b Serkan, Alan (20 Kasım 2021). "Erkan Baş: Milyonların '3'üncü ittifak' beklentisi var". Gazete Duvar. 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2023.
- ^ "Can Atalay: Yargıtay kararı okundu, TİP Hatay Milletvekili'nin vekilliği düşürüldü". BBC News Türkçe. 30 Ocak 2024. 30 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2024.
- ^ "TİP'ten 'Cumhuriyete Özgürlük Buluşması': '100 yıl sonra, bir kez daha Saray'a meydan okuyoruz'". ilerihaber.org (İngilizce). 20 Temmuz 2020. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "Program". Türkiye İşçi Partisi. 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "III. TİP ve Yeniden Sol Popülizm - Tanıl Bora". birikimdergisi.com. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "Devamlılıklar ve Sıçramalar: Tanıl Bora'ya Yanıt". ilerihaber.org. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "Demokrasi, adalet, bağımsızlık, özgürlük ve laikliği tehdit eden odak bellidir: Saray Rejimi". Türkiye İşçi Partisi. 5 Nisan 2021. 30 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "Ahmet Şık: Bir devlet laik olmak zorundadır". T24. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "TİP Genel Başkanı Baş: "Tarikat, cemaat okul ve yurtları kamulaştırılmalıdır"". Yeni Haber. 11 Ocak 2022. 22 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "Cep Dostu Fatura Yasası - Türkiye İşçi Partisi". fatura.tip.org.tr. 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022.
- ^ "Türkiye İşçi Partisi @tipgenelmerkez — X". X (formerly Twitter). 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2023.
- ^ "Türkiye İşçi Partisi Politika ve Tutum Belgesi - Ocak 2022". Türkiye İşçi Partisi. 16 Şubat 2022. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2023.
- ^ "TİP Lideri Erkan Baş: "İşgale karşı direnen Filistin halkının yanındayız"". PolitikYol.com | Yorum, Analiz, Haber Sitesi. 17 Ekim 2023. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "Türkiye İşçi Partisi - Merkez Yürütme Kurulu". Türkiye İşçi Partisi. 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
- ^ "Can Atalay: Yargıtay, AYM'nin TİP Hatay Milletvekili ile ilgili hak ihlali kararına 'Hukuki değeri yok' diyerek yine uymadı". BBC News Türkçe. 3 Ocak 2024. 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî site
- Facebook'ta Türkiye İşçi Partisi
- Twitter'da Türkiye İşçi Partisi
- Instagram'da Türkiye İşçi Partisi
- YouTube'da Türkiye İşçi Partisi kanalı
