Türkiye Sosyalist Partisi

Türkiye Sosyalist Partisi
Türkiye Sosyalist Partisi
Kısaltma	TSP
Genel başkan	Esat Adil Müstecaplıoğlu
Kuruluş tarihi	14 Mayıs 1946 ; 20 Temmuz 1950
Kapanış tarihi	16 Aralık 1946 ; 17 Haziran 1952
Önceli	Türkiye Komünist Partisi
İdeoloji	Marksizm, Sosyalizm
Siyasi pozisyon	Aşırı sol

Türkiye Sosyalist Partisi (TSP), 15 Mayıs 1946'da çok partili demokrasiye geçiş sürecinde Türkiye Komünist Partisi (TKP) kadroları içinden bir grup tarafından kurulmuş siyasi parti.

Kuruluşu

Mustafa Suphi ve 14 arkadaşının öldürüldüğü 1921 yılından sonra uzunca bir dönem faaliyetlerini illegal olarak sürdüren Türkiye Komünist Partisi üyelerinin 1946'da çok partili demokrasiye geçiş süreci sırasında yasal bir zeminde siyaset yapma arayışı sonucunda, Esat Adil Müstecaplıoğlu, Macit Güçlü ve İhsan Kabalıoğlu tarafından kuruldu.^[1]

TKP'liler arasında bu grubun karşısında yer alan ve siyasi duruşları itibarıyla Sovyetler Birliği yanlısı Şefik Hüsnü etrafında toplanan grup ise, bir ay sonra Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisini (TSEKP) oluşturdu.

Görüşleri

Parti programının birinci maddesi; "Türkiye Cumhuriyeti devletini tam bir halk devleti hâline getirmek. Halka kendi kendini idare etmesi için gerekli olan siyasi, iktisadi ve içtimai şartları kanunlarla yaratmak" şeklinde; ikinci maddesi ise "Türkiye halkının refah, kültür ve sağlık durumunun yükseltilmesine mani olan bütün engelleri ortadan kaldırmak. Her türlü iktisadi ve içtimai haksızlıkları bertaraf etmek. Emek ve kabiliyeti doğru değerlendirmek." şeklindedir.^[2]

Yargılamalar

Parti, açılışından çok kısa bir süre sonra, İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığının 16 Aralık 1946 tarihli ve 947/62 sayılı kararıyla siyasi faaliyetlerden men edildi. Ayrıca "komünist gaye ve maksatlara hizmet ettiği" iddiasıyla parti yöneticileri hakkında tahkikatlar ve uzun süren dava süreçleri başladı. Bu davaların tamamı İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesinin 29 Eylül 1949 tarih 960/177 sayılı kararıyla beraatle sonuçlandı.

Yeniden kuruluş ve kapatılma

Haklarında açılan tüm davaların düşmesi üzerine, partinin ileri gelenleri TSP'yi yeniden kurmak üzere dilekçe verdiler ve parti 20 Temmuz 1950 tarihinde yeniden açıldı. Kısa süre sonra bir defa daha "komünist emellere hizmet etmek" suçlamasıyla parti hakkında dava açıldı ve Eminönü Sulh ve Ceza Mahkemesinin 17 Haziran 1952 tarih ve 57/99 sayılı kararıyla tüm siyasi faaliyetlerden men edilerek kapatıldı.

Ayrıca bakınız

Türkiye'de komünizm

Kaynakça

^ Yaşlı, Fatih (2019). Antikomünizm, Ülkücü Hareket, Türkeş: Türkiye ve Soğuk Savaş (2019 bas.). İstanbul: Yordam Kitap. s. 33. ISBN 978-605-172-320-4.
^ Yaşlı, a.g.e. s. 34.

[1] Yaşlı, Fatih (2019). Antikomünizm, Ülkücü Hareket, Türkeş: Türkiye ve Soğuk Savaş (2019 bas.). İstanbul: Yordam Kitap. s. 33. ISBN 978-605-172-320-4.

[2] Yaşlı, a.g.e. s. 34.

[1]

[2]

g t d Türkiye'deki eski siyasi partiler
Tek partili dönem (1923-1945)	Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TCF) (1924-25) Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) (1930) Ahali Cumhuriyet Fırkası (ACF) (1930)
Erken çok partili dönem (1945-1960)	Millî Kalkınma Partisi (MKP) (1945-58) Çiftçi ve Köylü Partisi (ÇKP) (1946) Demokrat Parti (DP) (1946-60) Liberal Demokrat Parti (LDP) (1946) Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi (TSEKP) (1946) Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) (1946-48) Türkiye Sosyalist Partisi (TSP) (1946, 1950-52) Millet Partisi (MP) (1948-53) Demokrat İşçi Partisi (DİP) (1950-55) İslam Demokrat Partisi (İDP) (1951-52) Türkiye Köylü Partisi (TKP) (1952-58) Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) (1954-58) Vatan Partisi (VP) (1954-57) Hürriyet Partisi (HP) (1955-58) Ufak Parti (UP) (1957-58) Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) (1958-69)
Darbeler arası dönem (1960-1981)	Adalet Partisi (AP) (1961-81) Türkiye İşçi Partisi (TİP) (1961-81) Yeni Türkiye Partisi (YTP) (1961-73) Millet Partisi (MP) (1962-81) Türkiye Birlik Partisi (TBP) (1966-81) Cumhuriyetçi Güven Partisi (CGP) (1967-81) Millî Nizam Partisi (MNP) (1970-71) Demokratik Parti (DP) (1970-80) Cumhuriyetçi Parti (CP) (1972-73) Millî Selamet Partisi (MSP) (1972-81) Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi (TUKP) (1972-81) Sosyalist Devrim Partisi (SDP) (1975-81) Vatan Partisi (VP) (1975-81) Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP) (1978-81) Sosyalist Vatan Partisi (SVP) (1979-81)
12 Eylül sonrası (1981-2002)	Büyük Türkiye Partisi (BTP) (1983) Anavatan Partisi (ANAP) (1983-2009) Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) (1983-85) Doğru Yol Partisi (DYP) (1983-2007) Muhafazakâr Parti (MP) (1983-85) Refah Partisi (RP) (1983-98) Bayrak Partisi (BP) (1983-92) Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) (1983-86) Halkçı Parti (HP) (1983-85) Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) (1984-92) Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) (1985-93) Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) (1985-95) Büyük Anadolu Partisi (BAP) (1986-92) Vatandaş Partisi (VAP) (1986) Hür Demokrat Parti (HDP) (1986) Büyük Vatan Partisi (BVP) (1986) Yeşiller Partisi (YP) (1988-94) Sosyalist Parti (SP) (1988-92) Halk Partisi (HP) (1989-91) Demokrat Merkez Partisi (DMP) (1990-91) Diriliş Partisi (DİRİ-P) (1990-97) Halkın Emek Partisi (HEP) (1990-93) Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP) (1990-91) Sosyalist Birlik Partisi (SBP) (1991-95) Demokrasi Partisi (DEP) (1991-94) Demokrat Parti (DP) (1992-2005) İşçi Partisi (İP) (1992-2015) Özgürlük ve Eşitlik Partisi (ÖZEP) (1992) Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖZDEP) (1992-93) Sosyalist Türkiye Partisi (STP) (1992-93) Yeniden Doğuş Partisi (YDP) (1992-2002) Yeni Parti (YP) (1993) Büyük Değişim Partisi (BDP) (1993-94) Sosyalist İktidar Partisi (SİP) (1993-2001) Birleşik Sosyalist Parti (BSP) (1994-96) Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) (1994-2003) Yeni Demokrasi Hareketi (YDH) (1994-97) Demokrasi ve Barış Partisi (DBP) (1996-2002) Barış Partisi (BP) (1996-99) Demokrat Türkiye Partisi (DTP) (1997-2008) Demokratik Halk Partisi (DEHAP) (1997-2005) Fazilet Partisi (FP) (1997-2001) Aydınlık Türkiye Partisi (ATP) (1998-2010) Değişen Türkiye Partisi (DEPAR) (1998-2002) Sosyalist Birlik Hareketi (SBHP) (1999-2009) Demokrat Halk Partisi (DHP) (1999-2010) Avrasya Partisi (AAP) (2002) Yeni Türkiye Partisi (YTP) (2002-04) Yeni Yüzler Partisi (YYP) (2002)
AK Parti dönemi (2002-günümüz)	Özgür Toplum Partisi (ÖTP) (2003-07) Sosyaldemokrat Halk Partisi (SHP) (2002-10) Sosyalist Demokrasi Partisi (SDP) (2002-15) Halkın Yükselişi Partisi (HYP) (2005-08) Hürriyet ve Değişim Partisi (HÜRPARTİ) (2005-18) Demokratik Toplum Partisi (DTP) (2005-09) Katılımcı Demokrasi Partisi (KADEP) (2006-19) Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) (2008-2014) Hak ve Eşitlik Partisi (HEPAR) (2008-19) Yeni Parti (YENİPARTİ) (2008-12) Alternatif ve Değişim Partisi (AL PARTİ) (2008-12) İşçilerin Sosyalist Partisi (SOSYALİST PARTİ) (2008-13) Demokratik Sol Halk Partisi (DSHP) (2009-10) Türkiye Partisi (TP) (2009-12) Eşitlik ve Demokrasi Partisi (EDP) (2010-12) Halkın Sesi Partisi (HAS PARTİ) (2010-12) Milliyetçi ve Muhafazakâr Parti (MMP) (2010-13) Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi (TURK PARTİ) (2010-22) Devrimci Halk Partisi (DEV-PARTİ) (2011-17) Güven Partisi (GP) (2012-14) Yeni Dünya Partisi (YENİ DÜNYA) (2013-23) Demokratik Gelişim Partisi (DGP) (2014-15) Anadolu Partisi (ANAPAR) (2014-15) Millet ve Adalet Partisi (MİLAD Partisi) (2014-17) Halkın Türkiye Komünist Partisi (2014-17) Türkiye Değişim Partisi (TDP) (2020-23) Büyük Türkiye Partisi (BÜYÜK TÜRKİYE) (2020-24) Aydınlık Demokrasi Partisi (ADP) (2021-24) Memleket Partisi (Memleket) (2021-25)
Güncel siyasi partiler İttifaklar Türkiye'de siyaset