Devrimci Doğu Kültür Ocakları
Devrimci Doğu Kültür Ocakları (kısaca DDKO), Türkiye'de ağırlıklı olarak Kürt öğrencilerin oluşturduğu bir dernekti.[1] 1969 yılında kuruldu ve 1971 Muhtırası'ndan sonra kapatıldı.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]1960'ların sonlarında Kürt öğrenciler, 1969'da Devrimci Doğu Kültür Ocaklarının kurulmasına yol açan Doğu Mitingleri denilen mitingler düzenlediler.[2] DDKO başlangıçta Abdullah Öcalan'ın da faaliyetlerinde yer aldığı Ankara ve İstanbul'da[1][3] mevcuttu.[4] Ancak kısa sürede faaliyetlerini Kürt illerindeki şehirlere yayarak,[5] Kasım 1970'te Ergani'de, bir ay sonra Silvan ve Kozluk'ta, Ocak 1971'de Diyarbakır ve Batman'da şubeler açtı.[6] DDKO, başkanı Kürt asıllı Mehmet Ali Aslan'ın olduğu sol görüşlü Türkiye İşçi Partisinden (TİP)[6] gerekli desteği aldı ve 1969'da Kürt dilinde yabancı materyal dağıtımını yasaklayan 1967 tarihli bir kararnameyi kınadı.[7]
İdeoloji ve amaçlar
[değiştir | kaynağı değiştir]DDKO başka toplantılar düzenledi ve doğu illerinin daha iyi gelişmesini ve ayrıca daha fazla kültürel özgürlük talep etti.[5] DDKO toplumla çok ilgiliydi ve çiftçilerin taleplerini dergilerinde yayınladı.[5] Marksizm ve sosyalizm hakkında seminerler düzenlemekle meşgul olduğu için solcu bir örgüttü. Ancak daha sonra Kürt sorununun tartışıldığı toplantılar da düzenledi.[1]
Yasal kovuşturma ve kapatılma
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 1970'te DDKO'nun birçok önde gelen lideri tutuklandı ve Mart 1971'deki muhtıradan sonra DDKO kapatıldı.[6] Ardından DDKO davaları başladı ve Musa Anter, Necmettin Büyükkaya ve İsmail Beşikçi savunmalarını hazırladılar.[8] Tutuklanan diğer önemli Kürt hakları aktivistleri Edîp Karahan, Mehdi Zana ve Mümtaz Kotan da vardı.[9] Kovuşturma iddiaları, Kürtlerin gerçekte var olmadığı ve dillerinin gerçekte bir Türk lehçesi olduğu yönündeydi.[8] İddiada Kürtçenin büyük çoğunluğunun Türkçe, Arapça ve Farsça kelimelerin bir karışımı olduğunu savunuldu.[8] Sanıklar ise Kürtlerin Doğu Anadolu'da MÖ 2000'den beri var olduklarını[10] Türklerin ise Anadolu'ya ancak 11. yüzyılda geldiklerini savundu. Ayrıca Kürtçenin bir Hint-Avrupa dili olduğunu, Türkçenin ise bir Altay-Ural dili olduğunu savundular.[8] Askeri mahkeme, ileride kullanılabilecek bir argüman olarak görülebileceği için böyle bir savunmayı engellemeye çalıştı, ancak sonunda savunma geldi ve dava dosyalarına dahil edildi.[8] Sanıkların çoğu 10 yıldan fazla hapis cezasına çarptırıldı.[11]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı eski DDKO üyeleri Devrimci Doğu Kültür Derneği (DDKD) adında bir halef oluşturmaya çalıştılar ancak başarılı olamadılar.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Gunes, Cengiz (11 Ocak 2013). The Kurdish National Movement in Turkey: From Protest to Resistance (İngilizce). Routledge. s. 68. ISBN 978-1-136-58798-6.
- ^ White, Paul (2015). PKK, coming down from the mountains. Zed Books. ss. 13-15. ISBN 9781783600373.
- ^ Kutschera, Chris (1994). "Mad Dreams of Independence: The Kurds of Turkey and the PKK". Middle East Report (189): 12-15. doi:10.2307/3013105. ISSN 0899-2851. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Haziran 2022 – JSTOR vasıtasıyla.
- ^ a b Yılmaz, Kamil (2014). Disengaging from Terrorism - Lessons from the Turkish Penitents (İngilizce). Routledge. s. 32. ISBN 978-1-317-96449-0.
- ^ a b c Orhan, Mehmet (16 Ekim 2015). Political Violence and Kurds in Turkey: Fragmentations, Mobilizations, Participations & Repertoires (İngilizce). Routledge. ss. 51-53. ISBN 978-1-317-42044-6.
- ^ a b c Çay, Abdul Halûk (2000). Die kurdische Akte: aus allen Perspektiven (Almanca). Ankara: Tamga Yayıncılık. ss. 444-445. ISBN 9789758386123. 15 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ Kutschera, Chris (1994), p.13
- ^ a b c d e İsmail Beşikçi (2004). International Colony Kurdistan (İngilizce). Parvana. ss. 84-88. ISBN 978-1-903656-31-0.
- ^ Gunes, Cengiz (2013), p. 43
- ^ Orhan, Mehmet (2015),p.70
- ^ Taspinar, Omer (2005). Kurdish Nationalism and Political Islam in Turkey: Kemalist Identity in Transition (İngilizce). Psychology Press. s. 93. ISBN 978-0-415-94998-9.