Tartışma:Kavgacı siyam balığı

Başlıksız

Türkiye'de Akvaryumcularda geçerli olan balık adları çok yaygın olanları (japon vs.) dışında genelde Latince bilimsel adıyla satışa sunulurlar. Bu, aynı zamanda ticaretteki tek geçerli ad olan Latince bilimsel adların bütün dünyada dil ayırt etmeden yayılımını sağlar. Türkçede bu Latince adlar zamanla dilin özelliğine bağlı olarak değişkenlik göstererek evrilir. Açıkçası, hem Beta hem de Betta yazımı doğrudur. Beta, Latince Betta adının Türkçeleştirilmişidir. Yeri gelmişken bu balık "Siyam kavgacı balığı" adıyla da eski akvaryumculuk kitaplarında geçmektedir ve aynı zamanda Siyam Balığı (film) adıyla ünlü bir filme de konu olmuştur. Balığın orijinal adı Latince şeddeli BETTA (çift t harfi ile) olsa da Türkçenin yapısı gereği oluşan şeddesiz BETA ( tek t farfi ile) yazımı Türkçeye daha uygundur. Tıpkı LEBİSTES (iç seste b Türkçe için zorlayıcıdır; aslında iç seste b olması Kıpçak grubu özelliğidir) balık adının Türkçede LEPİSTES (iç seste p Türkçe için kolaylıktır; aslında iç seste p olması Oğuz grubu özelliğidir) olması gibi Türkçeleşmiştir. Madde adının Beta olarak kalması bana göre daha uygundur. --Kmoksy 18:52, 3 Haziran 2011 (UTC)

Her konuda İngilizce Vikipedi'yi örnek alıyoruz, o zaman bu konuda da almamız uygun olmaz mı? Orada "betta" diye geçiyor ve İngilizce'de betta diye okunduğunu zannetmiyorum. Ancak yine de daha deneyimli olduğunuz için size bırakayım bu konuyu. İyi çalışmalar.--Westnest ^ileti 19:09, 3 Haziran 2011 (UTC)

Hayır, her konuda İngilizce Wikiyi örnek almıyoruz. Wikipediye gelmeden önce İngilizce wikinin mükemmel olduğunu sanıyordum. Şimdi ise o kadar da mükemmel olmadığını görüyorum. Maddeleri detaylı inceleyince bu yetersizlik daha da belirginleşiyor. Anadili İngilizce olan kullanıcılar taa Amerika'nın ücra eyaletlerinden Türkiye ile ilgili konularda sayfa açarlarken, burunları dibindeki yerli halkları ve dillerini göremiyorlar maalesef. İki tanesini en:Nunivak Cup'ig language ile en:Chevak Cup’ik language maddelerini üç ay önce ben açtım. Bu iki dil (ya da lehçe) Alaska'da adı çok sık geçen dillerdendir. Türkiye'de "Laz" adı ne kadar çok geçiyorsa bu adlar da orada o kadar sık geçiyor. Fakat bugüne kadar kimse bunları görmemiş ya da görmek istememiş. İngilizce wikipedi o kadar da örnek alınacak bir wiki değil. Oradaki bilgileri yeniden yoğursan açacağın maddeler ondan daha da mükemmel olur. Örnek mi: Yupikler ve İnyupikler maddeleri başta olmak üzere Türkçe wikinin kimi maddeleri İngilizce wikiden kat be kat güzeldir. Biraz da onlar bizi örnek alsın, değil mi. İngilizce wikide BETTA olarak geçmesi İngilizceyi ilgilendirir. İngilizcede kayıtsız şartsız Latinceye bir teslimiyet vardır. Türkçenin yapısı gereği "Türkçeleşme" dediğimiz ses değişiklikleri Türkçeyi ve de Türkçe wikiyi ilgilendirir. Bazı konularda olabilir ama, bu konuda İngilizce wikinin örnek olması düşünülemez. --Kmoksy 19:36, 3 Haziran 2011 (UTC)

1. Türkiye'de ev akvaryumculuğunda en yaygın iki balık türü vardır. Bunlardan biri Japon balığı (Carassius auratus) diğeri Lepistes (Poecilia reticulata; eski Latince adı: Lebistes reticulatus). Japon balığının adı Türkçeye özgü bir halk adlandırması olup Carassius auratus için alternatifsiz tek yaygın adıdır. Lepistes adı da eski Latince adı olan Lebistes'in Türkçenin ses yapısına göre şekillenmiş biçimidir. Bu süreci yukarıda açıklamıştım. Beta adı ise tıpkı Lepistes'in Türkçeleşmesine benzer.

2. Betta cinsi, Perciformes (levreksiler) takımının Anabantoidei (labirentli balıklar) alt takımından bir gurami cinsidir. Guramigiller (Osphronemidae) familyasından olsa da Betta'lar akvaryumculukta "gurami" olarak adlandırılmazlar. Betta cinsinin dünyada en yaygın türü Betta splendens olup diğer Betta türleri bunun kadar yaygın değildir. İngilizce vikide cinsin maddesi en:Betta adıyla, türün (Betta splendens) maddesi ise en:Siamese fighting fish adıyla maddelenmiştir. Türkçe vikide Betta cinsi ile Betta splendens türü tek maddede ele alınmış, fakat tanımlamalar Betta cinsine göre değil, Betta splendens türüne göre yapılmıştır. Türkiye'de bir akvaryumcuya gidip BETA ya da BETTA adıyla aldığınız balığın türü büyük ihtimalle ve de yalnızca Betta splendens türüdür. Türkçe vikideki Beta (balık) maddesi "akvaryumcu gözüyle" kaleme alınmıştır ve viki standartlarına uygun değildir.

3. "Solungaç yerine akciğerleri olduğu için balinalar gibi suyun yüzeyine çıkıp nefes almalıdır" tespiti ise yanıltıcıdır. "Bettaların solungaçları yoktur, akciğerleri vardır" gibi net bir anlam ortaya koymaktadır ki bu tamamen farklı bir bilginin farklı anlama gelecek biçimde sunulmasıdır. Doğrusu şudur: Betta cinsinin de dahil olduğu Anabantoidei alt takımından balıkların ortak özelliği labirent organı (İng: labyrinth organ) denilen akciğer benzeri (İng: lung-like much-folded suprabranchial accessory breathing organ) yapılanmadır. Bu organ, balıkların pirinç tarlalarındaki göletler gibi düşük oksijenli sularda da sıkıntı çekmeden yaşamasını sağlar.

4. Betta splendens türü Betta cinsinin tek türü olsaydı eğer, o zaman madde adının BETA biçiminde Türkçeleşmiş adıyla kalmasında fayda vardı. Fakat, Betta cinsinin başka türleri de olduğu için Latince adına göre sayfa açmak en uygunu gözüküyor. Öncelikle, Türkçe vikide "akvaryumcu gözüyle" kaleme alınan Beta (balık) maddesinin Betta splendens adı altında "biyoloji gözüyle" yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Betta (:en:Betta) adıyla da cinsin maddesi açılmalıdır. Türkçe ve Türkçeleşmiş adları ilgili maddelerde giriş bilgisi olarak sunulmalıdır.

--Kmoksy 09:08, 4 Haziran 2011 (UTC)