Vikipedi:Soğukkanlı olunuz

Vikipedi'de bugüne dek bazı tatsız tartışmalar yaşandı. Kısa süre içinde yanıt alabilme ya da yanıt verebilmeyi olanaklı kılan çevrimiçi ortamlarda bu tür tartışmalara katılmak kolay ancak şunu unutmayın ki hepimiz aşağı yukarı aynı amaçla burada bulunuyoruz ve tartışmanın öbür ucunda da aynı sizin gibi bir kişi var. Kullanıcılar arasında saygı sınırlarını aşan atışmalar üretkenliği öldürüyor ve Vikipedi'yi herkes için daha keyifli bir yer olmaktan çıkarıyor. İşte burada deneyimli kullanıcılardan size birkaç kısa öneri var:

1. Eğer biri sizinle aynı fikirde değilse, bunun nedenini anlamaya çalışın! Diğer kullanıcıları dinleyin ve niçin kendi görüşünüzün/önerilerinizin daha uygun olduğunu anlatmak için zaman ve çaba harcayın.
2. Diğer kullanıcıları yaftalamayın, itham etmeyin ya da katkılarını kötülemeyin. Elinizden geldiği sürece iyi niyet olduğunu varsayın. Kullanacağınız ırkçı, faşist ya da aptal gibi ithamlar insanları öfkelendirebilir ve onları saldırganlaştırabilir. Durum böyle olunca üretken bir tartışma yapmak güçleşir.
3. Yavaş olun. Vikipedi'de yaptığımız tartışmalar için süre sınırı yok. Eğer öfkeliyseniz katkıda bulunmaya ya da tartışma sayfasına ekleme yapmaya bir süreliğine ara verin. Ertesi gün ya da belki bir hafta sonra geri dönün. Kim bilir, belki de bir başkası sizin yapmak istediğiniz değişikliği ya da sizin söylemek istediklerinizi yokluğunuzda söylemiştir!?
4. Düşünceler yazıya dökülünce anlam belirsizliği yaşanabilir ve çoğu zaman yazılanları yorumlamak yüzyüze konuşmaya kıyasla çok daha güçtür. Yazıya dökülen düşünceler ses tonunuz, jestleriniz ya da mimikleriniz olmadan karşı tarafa aktarılır. Bu nedenle diğer kullanıcıların ruh hâlleri ve niyetleri konusunda yanlış yargıya varmanız, özellikle de tartışmalar kızışmaya başlamışken, çok kolaydır. Siz önerilerinizin ve yanıtlarınızın olabildiğince anlaşılır olmasına dikkat edin. Sizinle aynı görüşte olmayanların savlarına ve eleştirilerine kulak verin ve gerektiğinde onları etkin bir biçimde dinlediğinizi kanıtlamaya hazır olun. Karşı tarafı dinlediğinizi gösterecek cümleler kurmanız sizin tartışmaya dikkatinizi verdiğinizi ve yalnızca kendi görüşlerinizi savunmak için orada bulunmadığınızı gösterecektir. Size ya da ortaya söylenenleri doğru anladığınızdan emin olduğunuz anlarda bile dikkatle dinlemeyi sürdürün. Bu tartışmalar sırasında önemli bir noktayı kaçırmanıza engel olacaktır.
5. İnsanlar hakkında olabilecek en iyi şeyleri düşünün. İyi niyet olduğunu varsayın. Karşınızdaki kişiler de böyle düşünüyor olabilir.
6. Özür dilemekten çekinmeyin. Tartışmanın hararetiyle bazen ağzımızdan "keşke söylemeseydim" diyebileceğimiz sözler çıkabilir. İşte o zaman yapılması gereken şey gönül almaktan ibaret.
7. Maddelere yapılmış olumlu katkıları mümkün olduğunca geri almamayı ilke edinin. Geri alma ya da düzenleme işlemi yaparken kaldırdığınız o katkıda başkalarının önemli ya da yararlı bir şeyler bulabileceğini aklınızdan çıkarmayın. Hemen herkesin -siz de dâhil- bu ansiklopediye ekleyebileceği yararlı bir şey vardır. Sizin onların değişikliklerini geri almanız özellikle yeni kullanıcıları üzebilir, zamanlarını boşa harcamış oldukları duygusu uyandırabilir. Bu yüzden, en azından kısa ve açıklayıcı bir cümleyle değişiklik özeti bölümüne bunu neden yaptığınızı yazın. Böylece ilgili kullanıcılar değişikliklerinin geri alınması konusunda daha az rahatsızlık duyacaklardır.
8. Bazen tek yapmanız gereken şey uzaklaşmaktır. Burada sizin bıraktığınız yerden işleri devralabilecek pek çok kullanıcı ve hizmetli var. Bir değişiklik savaşının Vikipedi'ye ayırdığınız zamanı ve ilgiyi yok etmesine izin vermeyin. Kendinizi herhangi bir madde üzerinde kızışan tartışmaların ortasında bulursanız başka maddeler üzerine yoğunlaşın ya da Vikipedi'den bir süreliğine tamamen uzaklaşın. Pencerenize çıkıp biraz temiz hava almayı ya da mutfağınıza gidip bir şeyler atıştırmayı deneyebilirsiniz.
9. Madde üzerinde yapmayı düşündüğünüz değişikliklerin ya da tartışmalarda söyleyeceklerinizin durumu daha mı iyi, daha mı kötü hâle sokacağını düşünün. Eğer eyleminizin mevcut durumu kötüleştirebileceği kanısına vardıysanız hiç yapmamayı düşünün.
10. Her şeyi çok ciddiye almayın. Unutmayın ki Vikipedi boş vaktimizi değerlendirdiğimiz bir uğraş ve buraya katılım zorunluluğunuz yok. Bir takım ruhu oluşturun ve takım olarak iyi katkılar yapın.
11. Her zaman haklı olmayabilirsiniz. Bunu unutmayın. Bazen haksızsınızdır. Bazen son derece haksızsınızdır. Ancak kimi zaman, haklı olduğunuzu bilseniz bile karşı görüşü kabullenmek herkes için daha iyidir.

Hakaretler karşısında ne yapmalı

Vikipedi'de kişisel saldırıda bulunmamamız gerektiğini hepimiz bilsek de, nadiren de olsa özellikle yeni kullanıcılar arasında birtakım sert sözler ağızdan çıkabiliyor. Bu sorunla başa çıkmak için de birkaç yol var:

1. Umursamayın. Kendi işinize bakın. Hiç kimseye yanıt vermek zorunda değilsiniz.
2. Size hakaret ettiğini düşündüğünüz kişiden söylediği sözü geri almasını ya da sizden özür dilemesini rica edebilirsiniz. Bazen insanlar yanlışlıkla hakaretamiz şeyler söyleyebilirler ya da söyleyecekleri sözün sizce nasıl algılanacağını kestiremeyebilirler. İnsanlar birilerini gücendirdiğini anlayınca tutumlarını değiştirebilirler. Eğer kazayla ya da gelip geçici bir öfkeyle hakaret etmiş kişi sizseniz, bir özür dilemek gergin havayı yumuşatmaya yetebilir. Ama siz yine de diğer kullanıcılara hakaret etmektense, aynı görüşte olmadığınız noktayı daha açık biçimde anlatmaya çalışın.
3. Hakarete hakaretle karşılık vermek ya da oturup üzülmek yerine, neden bu hakaretin size yöneltilmiş olabileceği sorusuna odaklanın. Çoğu zaman hakaret eden bu kişiler kendi çaplarında sizinle eğleniyordur. Ancak durum böyle değilse de, onların sorunları kendinize dert etmeyin. Hepimiz özel yaşamımızda zaten yeterince sorunla boğuşuyoruz.
4. Tarafsız bakış açısı politikasıyla ilgili tartışmalar söz konusu ise çoğu zaman "falanca şöyle diyor" "şu ünlü kimse şöyle söylüyor" gibi örnekler verme yanılgısına düşeriz. Oysaki bazen bu cümleler bile başlı başına Vikipedi'nin tarafsızlık politikalarına aykırıdır. Bu tür durumlarda maddenin asıl yazarı uygun bulmadığı katkıları geri alır ve bu da değişiklik savaşlarına neden olur. Bu gibi hâllerde aşağıdaki yolları izlemek iyi olabilir:
5. Maddenin taraflı bulduğunuz yönlerini tartışma sayfasında belirtin ve değiştirilmesini isteyin. Eğer maddedeki tarafsızlık apaçık ortadaysa da kaldırmaktan çekinmeyin.

Tartışma sayfasında konuşulan ve karara bağlanan konuların maddeleri üzerinde değişiklik savaşlarının yaşanması oldukça düşük bir olasılıktır. Birkaç saniyede bir değiştirilen bir madde diğer Vikipedistler üzerinde iyi bir etki bırakmayacaktır.

Ama bu yöntemin işlemediği durumlar da olur. Tarafsız madde yazmayan, yazamayan kullanıcılar vardır. Gerekli ve işe yarayan bilgileri silen, saldırgan, antisosyal kullanıcılar. İşte bunlar bizim Vikipedi'de istemediğimiz türde kullanıcılardır. Bunlardan bir bölümü engelleme politikası uyarınca Vikipedi'den uzaklaştırılsa da hâlâ Vikipedi'de canlarının istediği biçimde, taraflı yazmayı sürdürenler çıkabilir.

Vikisöz

Eğer siz de kendinizi soğukkanlı, sağduyulu bir kullanıcı olarak görüyorsanız şu küçük sözü Vikipedi ilkeniz olarak kabul edebilirsiniz:

“ Daima vikikardeşlerimde iyi niyet olduğunu varsayacağım ve bana nezaket göstermeyenlere bile nazik davranacağım. Vikikardeşlerime saldırmayacağım ve kendi görüşlerim için Vikipedi'yi aksatmayacağım. Eğer kendimi bir anlaşmazlığın içinde bulursam değişiklik savaşlarına girmeyeceğim ve tartışarak çözüm arayacağım... ”