Bu madde, Vikipedi'deki 10K maddelerini geliştirmek amacıyla oluşturulan Vikiproje 10K kapsamındadır. Eğer projeye katılmak isterseniz, bu sayfaya bağlı değişiklikler yapabilir veya katılabileceğiniz ve tartışabileceğiniz proje sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Bu madde, Vikipedi'deki Astronomi maddelerini geliştirmek amacıyla oluşturulan Vikiproje Astronomi kapsamındadır. Eğer projeye katılmak isterseniz, bu sayfaya bağlı değişiklikler yapabilir veya katılabileceğiniz ve tartışabileceğiniz proje sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Bu madde, Vikipedi'deki Bilim maddelerini geliştirmek amacıyla oluşturulan Vikiproje Bilim kapsamındadır. Eğer projeye katılmak isterseniz, bu sayfaya bağlı değişiklikler yapabilir veya katılabileceğiniz ve tartışabileceğiniz proje sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
"Calque" kavramının çevirisi karışık bir durum. TDK Sözlüklerine göre (Güncel Türkçe sözlük, 1972 Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, 1949 Dilbilim Terimleri Sözlüğü) "öyküntü" diye bir sözcük yok. Benim "çevrinti" olarak bilmemin nedeni de Vikisözlük. Ancak kaynaklarda "öyküntü" daha yaygın bir karşılık ise itirazım yok. Öyküntü diye değiştirebiliriz.
Türkçe gezegen kavramı hangi dilden öyküntülenmiş bilmiyoruz. Fransızca "planete" ya da Arapça "seyyare" olabilir. Ancak bildiğimiz bunların ikisi de Antik Yunanca planetai'den öyküntülenmiş. En son köken yine planetai, öyküntünün karşılığı yine planetai'ye geliyor. Aradaki anlatımsal boşluğun giderilmesi için bu öyküntüden söz edilmesi gerek. Yoksa madde ilgisizce yabancı bir sözcükten söz etmeye başlıyor. İngilizce'den bire bir çevirinin bir sorunu.
Belki "gezegen sözcüğünün öyküntüler aracılığıyla nihai kökeni olan Antik Yunanca "planetai" sözcüğü..." diye girilebilir.
@Newgrass 82, katkılarınız için teşekkür ederim, Vikipedi'ye hoş geldiniz. İçerik üzerine olan konuları mesaj sayfalarında değil, direkt maddelerin tartışma sayfasında konuşuyoruz. O yüzden taşıdım mesajınızı. Şimdi yanıt vereyim:
"Seçkin madde olduğunda da yıldızını gururla kullanıcı sayfanıza takın." gibi teknik olarak sıkıntı yaratmayan ama alt metni yermek olan cümleler de kurmayalım isterseniz karşılıklı. Bu cümlelerin hiçbir anlamı yok. Karşınızdakini kışkırtmaktan başka da bir işe yaradığı yok. Ben gurur duyarım veya duymam, yıldız takarım veya takmam, kimsenin karışacağı iş değil. İçeriğe odaklanalım kullanıcıya değil.
Maddede sözcüğün kökeninden metin içinde oldukça detaylı bir şekilde bahsediliyor zaten. Türkçe kökeni ve Antik Yunanca kökeni ayrı ayrı verilmesi gerekir girişte. Arada evet, bir anlatımsal boşluk olmak zorunda ve bu bir sorun da değil. Çünkü ortada sizin dediğiniz gibi planetai'den gezegen sözcüğüne direkt bir köken yok. Bulabildiğim şu kaynakta da seyyarenin Modern Türkçeye bir çevirisi olduğu yazıyor. Bu zaten mantıklı çünkü Modern Türkçenin ardılı Osmanlı Türkçesi.
"Ancak bildiğimiz bunların ikisi de Antik Yunanca planetai'den öyküntülenmiş." Hayır bunu bilmiyoruz. En azından ben bu konu hakkında bir kaynak bulamadım. Türk dilindeki gezegen sözcüğünün kökeninin Antik Yunanca'ya dayandığına dair bir kaynak bulabilirseniz (Nişanyan Sözlük değil, akademik bir kaynak) bunu metin içine de ekleriz giriş metninde de gerekli düzenlemeyi yaparız. Öyküntü olduğuna dair bir kaynak da yok bunu yazan bir kaynak da bulamadım ve ta Antik Yunanca'dan günümüz Türkçesine olan bağı gösterecek bir kaynak da göremedim. İlgisizce yabancı bir sözcükten bahsetmiyor, Antik Yunan dönemi mitolojisi ve gezegenlerine maddede geniş bir yer verildiği için ve aynı zamanda giriş metni maddenin özeti niteliğinde olduğu için bir cümleyle bahsediliyor sadece.
"Belki 'gezegen sözcüğünün öyküntüler aracılığıyla nihai kökeni olan Antik Yunanca "planetai" sözcüğü...' diye girilebilir." işte neden giremeyizi yukarıda anlattım. Bu bilginin bir kaynağı yok, madde metninde geçmiyor böyle bir bilgi. Bulun kaynak, biçeme uygun bir şekilde ekleyin, girişi de değiştiririz kimse karşı çıkmaz.
Ortada bir fikir birliği yokken ve ben de açıkça karşı çıkıyorken aynı değişiklikte ısrarcı olmamanızı önden rica ederim. Çünkü zaten madde geçmişinde aynı değişiklikte ısrarcı olmuşsunuz.
Son olarak, ansiklopedik içerik eklerken yaptığım yazım hatalarına takılıp düzeltmekle uğraşıp beni uyarmak veya tartışma sayfalarında uzun tartışmalara girmek yerine yeni bir kullanıcı olarak direkt içerik geliştirmeye odaklanmanızı ayrıca tavsiye ederim. Örneğin maddelere kaynaklı bilgi eklemek gibi. Şu an konuştuğumuz şey koskoca maddenin ufacık zerrecik bir kısmı için anlamsız bir tartışma. Harald the Bard (mesaj) 10.49, 30 Kasım 2024 (UTC)Yanıtla
Sayın yazar, alt metinden size saldırmadım. Gerçekten kibarca bir şey söylemeye çalıştım. Kavga etmiyoruz burada, uzlaşmaya çalışıyoruz.
Bu maddede geçmişteki anlaşmazlıkları da uzlaşma yoluyla çözmeye çalışmıştım. Ancak karşıdaki kullanıcıda böyle bir çaba olmadığı için ısrarcı gözüktüm madde geçmişinde. Merak etmeyin, usülü iyi biliyorum, tartışma çözülmeden bir geri alım yapmam.
Evet ben de kavga etmiyorum. Madem siz de hemfikirsiniz, sorun yok.
Evet, hakemli akademik dergilerde yayınlanmış çalışmalara rastlarsanız veya kaynak teşkil edecek türden kitaplarda bu sözünü ettiğiniz bilgiye net olarak ulaşırsanız tabii ki uzlaşmış oluruz. Bunu kendi mesajımda da söylemiştim zaten. Harald the Bard (mesaj) 10.03, 1 Aralık 2024 (UTC)Yanıtla
@Harald the Bard Sayın yazar, Nişanyan Sözlüğü kaynak olarak kabul etmeyeceğinizi yazmışsınız ancak sanırım bunu Nişanyan Sözlüğü yalnızca bir web sitesi sanarak demişsiniz. İlk 2002 yılında yayınlanmış Sevan Nişanyan'ın "Sözlerin Soyağacı" kitabında da Nişanyan Sözlük web sitesinde bulunan bilgiler yinelenmiş. Bu gezegen ile planētēs arasındaki kökenbilimsel bağlantı için kaynak verilebilir nitelikte.
Nişanyan'ın kitabı bende yok, çalışmasını biliyorum ve her ne kadar değerli bir çaba olduğunu düşünsem de, internet sitesinde bilgilerin kaynağı ve çalışmanın yöntemi belirtilmediği için bilimsel bir kaynak olarak değerlendirilebileceğini düşünmüyorum. İnternet sitesindeki (https://www.nisanyansozluk.com/kelime/seyyare) Seyyare maddesine baktım. Köken olarak aynen şu belirtilmiş "Arapça syr kökünden gelen sayyāra(t) سيّارة “gezgin (şey, yıldız), planet” sözcüğünden alıntıdır". Bu açıklamadan benim anladığım, sözlük karşılığı olarak tırnak içinde belirtilmiş olan “gezgin (şey, yıldız), planet” ifadesini ayırarak "Arapça syr kökünden gelen sayyāra(t) سيّارة sözcüğünden alıntıdır" şeklinde okuduğumda, kaynakların belirttiğine uygun bir ifade olduğunu görüyorum. Sözlük karşılığının tırnak içinde cümleye dahil edilmesi kafa karışıklığına neden oluyor gibi, keşke parantez kullanılsaymış. Benim anladığım şekliyle burada, Türkçede kullanılan "seyyare" sözcüğünün nereden kaynaklandığı ve sözlük karşılığı belirtilmiş. Yoksa "seyyare" sözcüğüyle Antik Yunanca "planetae" arasında "kökenbilimsel bir bağlantı" kurulmamış.
Kısaca benim yorumum şöyledir. Batlamyus'un Almagest'i Orta Çağ İslam dünyasında keşfedildiğinde çok büyük heyecan yaratmış, 8. yüzyıl sonları veya 9. yüzyıl başları gibi tercüme edilmiş ve çok etkili olmuştu. Bu dönemde İslam astronomisi zaten yüksek bir düzeydeydi. Çok büyük gözlemevleri vardı; astronomik gözlemler, hesaplar ve yıldız katalogları yapılmaktaydı. Yani çıplak gözle gökyüzünde farkedilebilen hareketli ışık noktalarından habersiz olmaları, bunları anlamlandırmamış ve isimlendirmemiş olmaları bence pek mümkün değil. Almagest'in tercümesinden sonra pek çok yerine itirazlar gelmesi, hesapların yanlış olduğunun gösterilmesi ve eleştirel kitaplar yazılması da bunu gösteriyor. Yine de Almagest'in büyük bir etki yarattığı pek çok kavramın buradan oluşturulduğu unutulmamalı. Sadece, çıplak gözle gökyüzünde kolayca farkedilebilecek, Sümer, Babil, Hint, Çin astronomisinde de yer alan bir olgudan habersiz olup, Almagest'le tanıştıktan sonra "planetae" çevirisi olarak "seyyare" sözcüğünü kullanmaya başlamış olabilecekleri düşüncesi bana çok mantıklı gelmiyor. Sözcükler arasındaki anlam benzerliği ise, aynı olgunun bir yansımasından ibaret gibi görünüyor. Madde içerisinde bu olgunun etimolojisi hakkında yeterli bilgi olduğunu düşünüyorum. cRea80mesaj10.28, 2 Aralık 2024 (UTC)Yanıtla
Seyyare girdisine bakmadın zaten. "Sözlerin Soyağacı" kitabından gezegen girdisine baktım. Orada açık açık Arapça seyyare, Fransızca planete ile Antik Yunanca planan arasında bir bağlantı gösterilmiş.
Almagest ile ilgili dedikleriniz ne kadar ilginç olsa da varsayım, yani konjektür. Siz de seyyare sözcüğü ile Antik Yunanca planetes sözcüğü arasındaki bağlantıyı dediğiniz gibi "çok olası değil" diye değerlendiren bir kaynak bulabilirseniz tartışırız. Newgrass 82bana ulaşın11.29, 2 Aralık 2024 (UTC)Yanıtla
Almagest ile ilgili yazdıklarım varsayım değil mesela Battani'yi araştırabilirsiniz. Seyyare sözcüğünün "Planetae" çevirisi olamayacağını varsayıyorum yani Nişanyan Sözlük'te yapılandan farklı değil, sadece bir varsayım. "Ancak bildiğimiz bunların ikisi de Antik Yunanca planetai'den öyküntülenmiş." diyorsunuz. Sonuç olarak, bu bilginin kaynağı belirtilmeden maddeye eklenmesini uygun bulmuyorum. "Sözlerin Soyağacı" kitabında böyle bir bilgi varsa, fakat bu bilginin nereden alındığı belirtilmiyorsa sadece bilimsel olmayan bir yorum olarak değerlendirilebilir. cRea80mesaj11.55, 2 Aralık 2024 (UTC)Yanıtla
.jpg){kind=small}
