Tatianus
| Tatianus | |
|---|---|
| Doğum | 130 Asurya (eyalet) |
| Ölüm | 176 (45-46 yaşlarında) Asurya (eyalet) |
| Vatandaşlık | Romalı |
| Tür | Hristiyan apolojist |
| Önemli eser | Diatessaron, Address to the Greeks |
Tatianus veya Adiabeneli Tatian,[1] veya Suriyeli Tatian[2][3][4] veya Asurlu Tatian,[5][6][7][8] (/ˈteɪʃən, -iən/; Latince: Tatianus; Grekçe: Τατιανός; Süryanice: ܛܛܝܢܘܣ; y. 120 - y. 180 AD[9]), putperest bir aileden doğan, sonraları Hristiyanlığı seçen bir Hristiyan apolojistidir. Tatianus'un bir süre Roma'da yaşayıp daha sonra Edessa'ya döndüğü bilinir[10]. Bardesanes ile çağdaş olan Tatianus Süryani edebiyatına büyük katkılarda bulunmuştur.
Felsefesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tatianus, kendi teolojisinde, insan aklının Tanrı'nın varoluşunu yaratıklardan hareket ederek, a posteriori bir biçimde kanıtlayabileceğini kabul etmiş ve felsefeyle filozoflara yönelik eleştirisine karşın, teolojinin gelişimine katkı yapmıştır. Ona göre, Tanrı bir olup, var olan her şeyin ilkesidir. Duyusal yoldan bilinemeyen tinsel bir gerçeklik, saf ruh olarak Tanrı, nedeni olmayan nedendir.[11].
İlk zamanlar Iustinus'un yerini alan Tatianus[12] daha sonraları gnostik Valentinus'un büyüsüne kapılınca Roma'da itibarını kaybetmiştir. Daha sonraları Enkratitler (Perhizciler) olarak bilinen yeni bir gnostik mezhebin temellerini atmıştır. Bu mezhebe göre evlilik, et ve alkollü içkiler haram kabul edilmekteydi. Enkratitler, Komünyon'da şarap yerine su yahut süt kullanmalarıyla tanınmışlardı. Roma'da dinsel otoritelerin kendisine karşı artan kuşkuları karşısında Edessa’ya çekilmek zorunda kalan Tatianus, burada hemşerileri tarafından büyük bir düşünür olarak karşılanmıştır[13].
Grek Uygarlığı hakkındaki düşünceleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Grekçe kaleme aldığı Greklere Söylev bir yandan Hristiyan saflığını savunurken, bir yandan da Grek uygarlığını yerden yere vurmuş, bu uygarlığın temellerinin İsa’nın öğretileriyle uyuşmadığını savunmuştur. Yunan filozofların bilgeliklerini, İbranilerden almış olduklarını öne süren Philon ve Iustinus tarafından geliştirilmiş olan kanıtlara dayanarak, Yunanlara karşı Hristiyanlığın tüm diğer öğretilere kıyasla, eski ve üstün olduğunu dile getirmiştir. Ona göre, Yunanların bilim, felsefe ve sanatları kendilerinin bulmuş ya da kurmuş oldukları şeklindeki iddiaları temelsiz bir iddiadır. Yunanlar tüm bildiklerini başkalarından öğrenmiş olup, bilimleri, hele felsefeyi geliştirip yetkinleştirecek yerde bozmuş, yanlış kullanmışlardır Asıl ününü, başta “uyum” anlamına gelen Diatessaron adlı eseri olmak üzere Süryani dinsel yazınına yaptığı katkılara borçludur. Aynı zamanda dört İncil'den derleyerek İsa'nın hayatını kaleme alıp tutarlı ve uyumlu bir öykü oluşturan yine Tatianus'du.[14] O tarihe kadar Süryaniler, Süryanice yazılmış Yeni Ahit metinleri nin tamamına sahip değildi. Böylece Diatessaron kiliselerde Süryanilerin meşru kutsal kitabı olarak kabul edildi.[15]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Walters, James E. "Tatian of Adiabene - Syriaca". Syriac Biographical Dictionary. Vanderbilt University, Princeton University. 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2016.
- ^ "Church Fathers: The Other Greek Apologists". 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2025.
- ^ "Canon and Text of the New Testament". New York, C. Scribner's sons. 1907.
- ^ Waite, Charles Burlingame (10 Mart 1992). History of the Christian Religion to the Year 200. Book Tree. ISBN 978-1-885395-15-3.
- ^ Ryland, J. E. "Introductory Note To Tatian the Assyrian". earlychristianwritings.com. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2025.
- ^ "Tatian, Address, 42", Ante-Nicene Fathers, cilt 2, ss. 81-82, 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi8 Ocak 2025
- ^ "ANF02. Fathers of the Second Century: Hermas, Tatian, Athenagoras, Theophilus, and Clement of Alexandria (Entire)". Christian Classics Ethereal Library. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2025.
- ^ The Origins and Emergence of the Church in Edessa during the First Two Centuries A.D. Author(s): L. W. Barnard Source: Vigiliae Christianae, Vol. 22, No. 3 (Sep., 1968), pp. 161-175.
- ^ Quasten, Johannes (1986). Patrology - Volume 1. Christian Classics INC. ss. 220-227. ISBN 087061-084-8.
- ^ Anadolu'nun Azizleri. Hanspeter Tiefenbach. Arkeoloji ve Sanat Yayınları Tur. San. Tic. Ltd. Şti. 2012. s. 98. ISBN 9786053962052.
- ^ Balthasar, Hans Urs von (1986). Les Personnes du drame. 1, L'Homme en Dieu (Fransızca). 2. Yves Claude Gélébart, Camille Dumont, Impr. de "L'Indépendant). Paris: Lethielleux. s. 115. ISBN 2-283-61149-0. OCLC 416636122.
- ^ Hıristiyanlık Tarihi. Yeni Yaşam Yayınları. 2004. s. 94. ISBN 975 8318 86 1.
- ^ Anadolu'nun Azizleri. s. 102.
- ^ Hıristiyanlık Tarihi. s. 110.
- ^ Aziz Atiya, Doğu Hristiyanlığı Tarihi, (İstanbul 2005) sayfa 275.
