Basileios

Büyük Basil
Aziz Büyük Basileios'un ikonası Azize Sofya Katedrali, Kiev
Episkopos, Günah Çıkarıcı ve Kilise Doktoru; Büyük Başepiskopos
Doğum	329 ya da 330 Caesarea, Kapadokya
Ölüm	1 ya da 2 Ocak 379 Caesarea, Kapadokya
Kutsayanlar	Doğu Ortodoks Kilisesi Oryantal Ortodoksluk Roma Katolik Kilisesi Anglikanizm Lütercilik
Yortu	1 Ocak ve 30 Ocak (Doğu Ortodoks Kilisesi) 2 Ocak (Genel Roma Takvimi; Anglikanizm)
Koruyucu aziz	Rusya, Kapadokya, Hastane yöneticileri, Reformcular, Keşişler, Eğitim, Egzorsizm, Liturjistler

Kayserili Basil veya Büyük Basil (Grekçe: Ἅγιος Βασίλειος ὁ Μέγας Ágios Basíleios o Mégas, Pontus, d. y. 329 - Kappadokia, Kaisareia, ö. 1 Ocak 379), Ariusçulara karşı Kilise'nin resmî öğretilerini savunmasıyla öne çıkan Kilise Babası'dır. Kaisareia (günümüzdeki Kayseri) piskoposu ve Kapadokya metropoliti olmuş ve birçok kitap yazmıştır.

1568'de Papa V. Pius tarafından Kilise Doktoru olarak tanınmıştır. Katolik Kilisesi yortu günü 2 Ocak, Ortodoks Kilisesi yortu günü 1 Ocak'tır.

Çocukluğu ve Eğitimi

Basil Kayseri'de güç sahibi bir çevreye ait zengin retorikçi ve avukatlardan oluşan Hristiyan bir ailede doğmuştur. Basil'in diğer iki kardeşi Nissalı Gregorius ve Samaryalı Petrus da onun gibi episkopos olmuşlardır. Kız kardeşi Macrine ve annesi Emmelie dul kaldıktan sonra rahibe olmuşlardır.

Babası Basil'e retorik eğitimi vermiştir. Ölümünden sonra Basil, önce Kapadokya'daki Kayseri'de, ardından Konstantinopolis'te daha sonra da 6 yıl boyunca Atina'da eğitim almış, bu süreçte çağının bir başka büyük teoloğu olan Nazianzuslu Gregorius ile arkadaşlık kurmuştur. Ünlü sınıf arkadaşları arasında daha sonra imparator olacak Julianus da vardır.

Manastır Hayatı

355 yılında, 26 yaşındayken Atina'dan ayrılmıştır. Kayseri'de retorik dersleri vermeye başlamış ve 356 yılına kadar avukatlık yapmıştır. Annesiyle birlikte Pontus'ta münzevi hayatı yaşamakta olan kız kardeşi Macrine istifa etmesi ve vaftiz olması konusunda onu yüreklendirmişlerdir. Ardından o da münzevi hayata yönelmiştir. Senobitikleri (manastır hayatı yaşayan bir grup) ve Anahoretikleri (Eremitik/Münzevi) keşfetmek ve öğrenmek amacı ile Suriye, Filistin ve Mısır'a yolculuk etmiştir. Bu yolculuğu iki yıl sürmüştür.

358 yılında yolculuğundan döndüğünde Iris nehri (Yeşilırmak) kıyılarında inzivaya çekilmiştir. Orada manastır hayatı için bir kural geliştirmiştir (Aziz Basil Kuralı). Bu kuralda keşişlerin hem çalışmaya hem de duaya ihtiyaçları üzerinde durmuş ama aynı zamanda itaat ve hayırseverliğin önemini de vurgulamıştır. Manastır hayatının geleceğinde onun komünite hayatına verdiği önem ve yalnızlığın tehlikesi uyarısı merkezde olmuştur.

Rahip ve Episkopos

362 yılında Kayseri piskoposu Dianius'a yardımcı için manastırdan ayrılmıştır. Daha sonrasında rahip olarak atanmıştır. Birkaç yıl sonrasında da memleketi Kayseri'nin piskoposu olarak seçilmiştir. Kayseri o dönemde bölgedeki en önemli merkezdi, yetkisi 50 piskopos yardımcılığına bölünmüş ve onbirden fazla ilin üzerindeydi. Basil'in yönetimi başından beri zorluklar ile dolu olmuştur, özellikle de Ariusçuluk karşıtları ile.

Piskoposluğunun dikkat çeken yanı, topluma yönelik sorumluluğu olmuştur. 368 yılında bölgede yaşanan kıtlığa Basil, varlıklı olanların yokluktakilerle paylaşması yönünde verdiği vaazlarla yardımcı olmuştur.

Basil daima fakirlere yönelik kamusal yardımları geliştirme çabası ile anılmıştır. Bölgesindeki her diyakozlukta fakir ve hastalar için bir bakım evi kurdurmuştur. Kayseri'de yapımının tamamını kilisenin üstlendiği bir külliye inşa ettirmiştir. Bu külliye ortasında bir kilise, yaşlılar için evler, bir hastane, yolcular ve hacılar için bir han, öksüzler için bir okul, kiliseye hizmet edenler için kalacak yerlerden oluşmaktaydı.

Eserleri

Basil 4. yy'ın en büyük teologlarından birisi olarak bilinir, ardında şu eserleri bırakmıştır;

• Kutsal Ruh Üzerine, 375'te yazdığı bu kitapta insanın Tanrı tarafından kutsallaştırılması ve bu eylemin Kutsal Ruh'tan ayrılmaz bütünlüğünü anlatmıştır.

Basil'in Kutsal Ruh Üzerine incelemesini nahoş bir tarihsel dönemde yazmıştır. Kilise o dönemde Ariusçuluk açık zaferi ile sarsılmaktaydı. İmparator Valens Ariusçu kampı desteklemekteydi ve İznik kampına (325'teki İznik Konsil’ine katılanlara) karşı zulümler uygulamaktaydı. Basil, kendisini tehdit eden ve Ariusçuların tarafına katmaya çalışan prefect Modestus’un karşısında hem dikkatli hem de metin olmak zorunda olduğunun farkındaydı. Yine de Basil, Ariusçuların Oğul’un tanrısallığını reddetmeleri ve Baba Tanrı’nın yarattığı fikri gibi Kutsal Ruh’un da Oğul’un yarattığı bir varlık olması fikirlerine karşı konuşma gereği duymuştur. Kısacası, Ariusçular hristiyan inancının temellerini tehdit etmekteydiler. İncelemede, arkadaşı Amphilochus’a atıfta bulunarak, ‘hakiki inancı’ açıklamayı amaçlamıştır. Nihayetinde inceleme, Kutsal Ruh'a inancın meşruluğunu kanıtlamanın incelikli bir savunması olmuştur.

Kutsal Ruh Üzerine incelemesinde Basil, Kutsal yazılara ve İskenderiyeli Atanasius gibi diğer teologların öğretilerine dayanarak, herhangi bir durumda, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh hakkında konuşurken onları birbirine tabii kılmak yerine birbirleri ile ilişkilendirmeyi amaçlamamız gerektiğini göstermeyi amaçlamıştır. Kutsal Ruh ile ilgili olarak da, O'nun Baba ve Oğul'dan ayrılmaz bir parça olarak, gerek yaratılışta gerekse kurtuluşta beraber hareket ettiklerini söylemiştir. Bu sebeple, Kutsal Ruh da Baba ve Oğul ile birlikte yüceltilmeli ve Rab unvanı kendisine de verilmelidir.

Aynı metinde Basil ayrıca Üçlü Birlik'in ne olduğunu da açıklığa kavuşturmak istemiştir. Üçlü Birlik, O'na göre, tek bir tanrısal Öz'ün (Ousia) 3 açıkça farklı hypostasis'in birliğidir. Beşinci bölümde hypostasis'in tanımını şu şekilde verir ; ‘varlık bulması gereken karaktere sahip töz'. Üç hypostasis'in her biri diğerinden kendi karakteri ve görevi gereği ayrışır ancak her bakımdan birlik içindedir. Bu konseptin Üçlü Birlik'te uygulanışında Baba Yaratıcı, her şeyi Oğul aracılığıyla yaratmış ve Kutsal Ruh aracılığıyla da mükemmelleştirmiştir.

• İman Üzerine, Adalet Üzerine ve Vaftiz Üzerine, Basil'e atfedilmiş üç diğer kısa incelemedir (vaftiz ile ilgili incelme akademisyenler arasındaki tartışmalar üzerine yazılmış olduğu halde).

Vaftiz üzerine inceleme yetişkinlerin vaftiz edilmesini konu alır. İncelemenin öğretisi vaftizin litürjisi ve ayini üzerinde durmaz, onun yerine vaftize hazırlık ve vaftiz ile birlikte gelen vazifeler ile ilgilidir. Basil, vaftiz edilmenin ilk koşulunun Mesih'in öğrencisi olmak olduğunu söyler. Vaftiz olanın vazifesi bu durumda efkaristiya’ya katılmaktır, efkaristiya ‘vaftizlinin besini’dir. Basil vaftize büyük önem addetmektedir. Ona göre vaftiz hristiyan hayatının asıl başlangıcıdır. Vaftiz günaha olan kölelikten kurtarır, insanın tanrısal suretini yeniden sağlar. Aynı zamanda kişinin kendisi için değil insanlığın günahları için ölen Mesih için yaşayamaya adanmasının işaretçisidir. İncelemede Basil vaftizlinin vazifeleri hakkında titiz bir tonda yazar. Erdemlerin uygulanmasının önemine dikkat çeker. Tutkularda Şeytan’ın parmağını görür. Sıkıntılar çeken Mesih, izlenilecek bir rol modeli sunmaktadır.

• Eunomis Karşıtı İnceleme, üç kitaplık bu eserini 363-365 yılları arasında yazmış olduğu bu eserde Ariusçuluğa karşı inancı savunmuştur. Basil’in gösterdiği temel teoloji Tanrı’nın Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’ta nasıl eşit biçimde olduğudur.

Eunomis radikal bir Ariusçu olan Kapadokyalı bir teologdu. Basil gibi 360 yılındaki Konstantinopolis Konsil'inde uzman bir teolog olarak yer almıştır. 366 yılında Cyzique (Kizikos) episkoposu yapılmış ancak çok radikal bulunan eylemleri sebebiyle hızlıca görevden alınmıştır. Eunomis Karşıtı İncelemenin ilk bölümünde Basil, kendisini zorlu ve dişli bir yazar olarak tanımlamış fakat beraberinde onu bir yalancı, cahil, mağrur bir yanıltıcı olduğunu da söylemiştir. Basil için, Eunomis bir kafirdir, sofist bir filozoftur, mantığın verdiği hazza izin vermektedir ancak bunu inanca bağlı kalmadan yapmaktadır.

Eunomis’in savunduğu ve Basil’in karşı çıktığı konu Baba ve Oğul arasındaki benzersizliğin varlığıdır. Reddetmek için Basil, Origenes ve Aziz Pavlus’a güvenir. Pavlus’un Koloselilere Mektubu’nun 1:15 ayetinde “Oğul babanın suretidir” sözlerinin herhangi bir benzersizliği ortadan kaldırdığını söylemektedir. Eunomis, Basil'e beş ayrı inceleme yazarak cevap verir. Basil, Eunomis'in fikirlerini çürütmelerini yazdıktan kısa bir süre sonra vefat eder. Ardından, Nissalı Gregor Eunomis'e cevap vermeye devam edecektir.

• Kendisinden olduğu bilinen 37 vaaz ve özgünlüğü tartışmaya açık çok sayıda mektup (366) bırakmıştır. Mektupları hayatı hakkında ve döneminin sosyal, politik, ekonomik ve teolojik durumunu öğrenmek için bir paha biçilmez kaynaklardır.

Yazdığı 37 vaazın dokuzunu Basil Hexameron Vaazları ismi altında birleştirmiş ve oruç dönemlerinde vaaz edilmişlerdir. Bu vaazlarda Basil, kelime kelime Yaratılış Kitabı'nı yorumlar ve dinleyicilerini dünyanın, tüm bilgeliğiyle Tanrı tarafından yaratıldığına ikna etmeyi amaçlar. Basil'in gözünde Tanrı'nın bilgeliği saklıdır, insanların iyiliği için tam olarak anlaşılmaz ve daima dünyada aktiftir. Yaratılış Kitabı yorumlarında Basil, seküler bilgeliği eleştirme fırsatını da değerlendirir; Kürelerin Müziği (Pisagorcu bir inanç), dualizmi, sadece gözleme dayalı ingirgemeci mantık gibi.

Bibliyografi

• Hanspeter Tiefenbach (2012). Anadolu'nun Azizleri. ss. 155-169. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ISBN 9756053962052
• Kemal Polat (2008). Katolik Hıristiyanlık'ta Azizlik ve Azizler. ss. 270-74. Salkımsöğüt Yayınları. ISBN 9789756122723
• Yasin Güzeldal (2021). Aziz Benedikt ve Hıristiyan Manastır Yaşamı. ss. 49-58. Ayışığıkitapları. ISBN 978-975-6336-52-6

Dış bağlantılar

• https://www.youtube.com/watch?v=Xbs_8ryEuwU - Kayserili Basil - Kimlik - Sat7 Türk
• https://herguneincil.org/TR/display-saint/02f188c8-0833-4fe2-9f6f-d68d6927cf25 - Büyük Aziz Vazil - Her güne incil