Maksimos (aziz)

Aziz Maksimos
Aziz Maksimos'un ikonası
İtirafçı, Teolog
Doğum	y. 580 Konstantinopolis ya da Filistin
Ölüm	13 Ağustos 662 Tsageri, Gürcistan'da sürgünde
Kutsayanlar	Doğu Ortodoks Kilisesi Roma Katolik Kilisesi Anglikan Komünyonu Lütercilik
Yortu	13 Ağustos (Miladi takvim), 21 Ocak ya da 13 Ağustos (Jülyen takvimi)

İman Savunucusu Maksimos (Yunanca: Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής), Teolog Maksimos ya da Konstantinopolisli Maksimos (y. 580 – 13 Ağustos 662), Hristiyan keşiş, teolog, mistik ve bilgin.

Öldükten sonra Üçüncü Konstantinopolis Konsili'nde görüşleri galip gelmiş ve ardından aziz ilan edilmiştir. Katolik Kilisesi yortu günü 13 Ağustos, Ortodoks Kilisesi yortu günü 21 Ocak.

Hayatı

580 yılı civarında, eski Bizans asilzadelerinden aristokrat bir aileye doğmuştur. Yaşamının erken dönemlerinde Bizans İmparatoru Herakleios'un hizmetinde bir memur olan Maksimos daha sonra politik alandan çekilip manastıra kapandı. Konstantinopolis'in yakınlarında bir manastırı tercih etmiş (Scutari), burada oruç, gece ibadeti, mezmur okumaları, dua, el işi, konuk ağırlama ve manastır yakınındaki fakirlere hayır işleri yaptığı bir hayat yaşamıştır. Basit bir keşiş olmasına rağmen – bir rahip olduğundan emin olamamıştır – bilgisi ve dindarlığı kısa zamanda kendisini ünlü yapmıştır. Felsefenin birçok öğretisini, özellikle zamanın yaygın öğretileri olan Platonik diyalogları, Aristoteles'in öğretilerini ve Plotinos, Porfirios, Iamblichus ve Proklos gibi birçok Platon sonrası Aristoteles ve Platon yorumcusunu okudu.

626 yılındaki Pers istilasından önce Girit, Kıbrıs ve nihayetinde Afrika'ya kaçmıştır.

649 yılında Roma'yı ziyaret etmiş ve Monotelitizmi kınayan sinoda katılmıştır. 653 yılında tutuklanmış ve Papa I. Martinus ile birlikte Konstantinopolis'e götürülmüştür. Vatan hainliği ile suçlanmış ve Trakya'daki Bizye’ye sürgüne yollanmıştır. Suçlamaların arkasında İmparatorun Kristoloji konularında konuşmama buyruğunu uygulamaması vardır. 622 yılında ikinci kez sessiz kalmayı reddetmiştir. Görüşleri nedeniyle zulme maruz kalmış, çıkarıldığı mahkemede dili ve sağ eli kesilmiş, ardından sürgüne gönderildiği Gürcistan'ın Tsageri kasabasında 13 Ağustos 662'de ölmüştür.

Düşüncesi

Arkadaşlarından birisi Monotelitizm olarak adlandırılan Kristolojik ideolojiyi benimsedikten sonra Maksimos desteklediği Kalkedoncu görüş olan İsa'da hem insanî hem de tanrısal irade bulunduğu inancı nedeniyle kendini bir ihtilafın içinde bulmuştur. Maksimos düşüncelerinde ve eserlerinde Kör Didimus ve Pontuslu Evagrius’a dayanmaktadır. Yorumlayıcı eserleri de bir başka büyük ilham kaynağı ile benzerdir; Nissa’lı Gregorius.

Mesih Hakkında

Kristoloji konusunda Maksimos, iki doğasınında, insan ve tanrı, İsa Mesih’te bir arada olduğunu savunan diofizitizmin katı bir savunucusudur.

Kurtuluş Hakkında

Birçok Yunan Kilise Babası gibi, kurtuluşu insanın Tanrı tarafından ‘tanrılaştırılması’ olarak görmüştür. Bu ‘tanrılaştırma’ lütuf ve insanını özgür iradesinin ortak eseridir. Bir sinerji içerisinde, lütuf ve insan iradesi beraber çalışarak insanı orijinal haline geri getirir, yani ‘Tanrı suretinde’ yaratıldığı haline.

Maksimos kayıtlara apokatastasis (evrensel uzlaşmacılık)'ın bir taraftarı olarak geçer, tüm akıl sahibi ruhların nihayetinde kurtulacağı inancı olan bu fikri Origenes ve Nissa'lı Gregorius de paylaşmaktadır.

Eserleri

Manevi Hayat Hakkında

• Sevgi üzerinde Yüz Söz - 618 ve 625 yılları arasında genç bir keşişken yazdığı kitabıdır. Maneviyat, sevgi ve Tanrı'yı tanıma konuları ile ilgilidir. Kitaptan yapılan en iyi alıntılar yaşamış, acı çekmiş ve Tanrı'yı tanımış bir adamı anlatır. Düşmanı sevme, arkadaşların terk etmeleri ve iftiralarını test eden kinayeler üzerine etkileyici yazılar vardır.
• Liber Asceticus - Münzevi hayatı üzerine bir incelemedir.
• Mystagogia - Litürjinin mistik anlamı üzerine bir yorumlama kitabıdır.

Kutsal Yazılar üzerine açıklamalar

• Quaestiones ad Thalassios ve Quaestiones et dubia - Kutsal yazıların zor anlaşılan kısımlarının soru ve cevap şeklinde açıkladığı kitaplarıdır. Quaestiones ad Thalassios'ta Maksimos bize Thalassios'un isteği üzerine İncil'in anagojik yorumlanmasını, yani doğrudan ve tarihsel anlamı yerine manevi anlamlarını anlatır. Maksimos Kutsal yazıların nasıl okunması gerektiğine dair düşüncesinin bir cevap olduğu bu isteğe hevesli bir biçimde yanıt vermiştir.

Teoloji Hakkında

• Ambigua ad Iohannem ve Ambigua ad Thomam - Teolog Gregorios ve Pseudo-Dionisios'un eserleri okunurken karşılaşılan muğlaklıklar ve zor bölümleri için yorumlar olarak yazılmıştır.
• Opuscula theologica et polemica - Monofizitizmin çürütülmesi üzerinedir. Bu eserinde Maksimos Mesih'in iki özününde (Tanrısal ve insan) varlığını savunmuştur. Oldukça spekülatif bir şekilde bu iki doğasının nasıl bir olduğunu açıklamıştır.
• George adında bir rahibe yazdığı uzun bir incelemede Mesih'in iradesini konu almıştır. Bu incelemede Maksimos Mesih'in insani ve tanrısal iradelerinin bütünlüğünü, bağımsızlığını ve işleyişini betimlemiştir.

Dış bağlantılar

• Günah Çıkaran Maksimos'un seçilmiş eserleri4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.