Tayyâr Mehmed Paşa
| Tayyâr Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 26 Ağustos 1638 - 24 Aralık 1638 | |
| Hükümdar | IV. Murad |
| Yerine geldiği | Bayram Paşa |
| Yerine gelen | Kemankeş Kara Mustafa Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Lâdik, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 24 Aralık 1638 Bağdat, Osmanlı İmparatorluğu |
Tayyâr Mehmed Paşa (d. Lâdik - ö. 24 Aralık 1638, Bağdat), IV. Murad saltanatında 26 Ağustos 1638 - 24 Aralık 1638 tarihleri arasında 3 ay 28 gün sadrazamlık yapmış Arnavut asıllı Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tayyâr Mehmed Paşa, Osmanlı İmparatorluğu Sivas Eyaleti Amasya sancağına bağlı Lâdik kasabasındandı. Babası Arnavut asıllı Nasuh Paşa'nın kethüdası ve sonra Bağdat valisi olan ve bu görevde iken 1625'te öldürülen Vezir Mustafa Paşa'dır.[1] Tayyâr lakabını olasılıkla süratli askerî harekâtlarından almıştır. Bu lakabın babasından gelmiş olduğu da bildirilmektedir.[2]
Tayyâr Mehmed Paşa iyi bir eğitimle yetiştikten sonra çeşitli sancakbeyliklerinde bulundu. 1620 Lehistan Seferi'nde yararlıklar gösterdi. 1621'de vezirlik rütbesi verildi ve Halep valisi oldu ve ardından sıra ile Sivas valisi, 1630'da 1. kez Diyarbakır valisi, 1631'de Anadolu beylerbeyi; 1632'de 2. kez Diyarbakır valisi görevlerine getirildi. İkinci kez Diyarbakır valiliği ile birlikte Musul mühafızlığı görevi de verilmişti.[3]
IV. Murat'ın Bağdat Seferi sırasında sadrazam Bayram Paşa yolda vefat edince ruznameci İbrahim Efendi'nin tavsiyesi üzerine sultan tarafından orduya çağrıldı ve kendisine 27 Ağustos 1638 tarihinde sadrazamlık görevi verildi. Bağdad kuşatması 15-16 Kasım'da başladı ama Aralık sonlarına kadar şehrin düşmesi gecikti. Bundan sinirlenen IV. Murad sadrazama şiddetli bir emir göndererek surlara yapılacak şiddetli genel hücumla kalenin biran evvel ele geçirilmesini istedi. 24 Aralık'ta surlara bir genel hücum başlatıldı ve Sadrazam Tayyâr Mehmed Paşa şahsen serdengeçtilerin başına geçerek kalenin en önemli birkaç burcunu bu birlikle eline geçirdi. Ancak bu arada elinde kılıcı ile öldürüldü. Kuşatmanın 40. gününde ağır kayıplara uğramış bulunan Safevî kale komutanı Bektaşhan, vire ile teslim oldu.[2]
Tayyâr Mehmed Paşa'nın mezarı, aynı şehirde savaşta ölen babası Mustafa Paşa'nın mezarı yanında, İmam-ı Azam Türbesi Mezarlığı'ndadır.
Sultan IV. Murad'ın onun savaşta ölmesine çok üzülmüş olduğunu gizleyememiş ve
Ah Tayyâr, Bağdad kalesi gibi yüz kaleye değerdin..
diye hayıflandığı bildirilmiştir.[2]
Değerlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmektedir:[3]
Akıllı, olgun ve cesurdu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.386-387
- ^ a b c Özgören, Reşat, "Mehmed Paşa (Tayyâr)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, c.2 c.171, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
- ^ a b Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.III s.258 [1]
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.386-387
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, say.109.
- Danışmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi, ISBN 9789944397681
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.III s.258 [2]
- Özgören, Reşat, "Mehmed Paşa (Tayyâr)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2 s.171, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Bayram Paşa |
 Osmanlı Sadrazamı 26 Ağustos 1638 - 24 Aralık 1638 |
Sonra gelen: Kemankeş Kara Mustafa Paşa |
