Ürgenç Kuşatması
| Ürgenç Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Harezmşahlar'ın Moğollar tarafından istilası | |||||||
 Ürgenç Kuşatması sonrası bir infazın tasviri | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Moğol İmparatorluğu | Harezmşahlar Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Bilinmiyor | |||||||
| Çatışan birlikler | |||||||
| Şehir garnizonu | ||||||
| Güçler | |||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor | Tümü | ||||||
Ürgenç Kuşatması, Harezmşahlar'ın Moğollar tarafından istilası sırasında gerçekleşen bir kuşatmadır. Kuşatmanın uzunluğu değişkendir; Reşîdüddîn Fazlullah-ı Hemedânî gibi tarihçiler kuşatmanın yedi ay sürdüğünü belirtse de, genel olarak kuşatmanın Nisan 1221'de şehrin yenilgisi ve yok edilmesiyle sona erdiği kabul edilmektedir.[1][2] Moğol İmparatorluğu'nun hükümdarı Cengiz Han, Alâeddin Muhammed tarafından yönetilen Harezmşahlar Devleti'ne karşı çok yönlü bir saldırı başlatmıştı.[3] Etkili planlama ve mükemmel manevraların birleşimi sayesinde Han'ın ordusu sınır kasabası Otrar'ı hızla ele geçirmeyi başardı ve ardından Buhara ve Semerkant gibi büyük şehirleri ele geçirmiştir.[4] Kuşatmaya, diğerlerinin yanı sıra, 1241 civarında Arapça bir kayıt tutan Fars biyografi yazarı Şihâbüddîn Muhammed en-Nesevî de tanıklık etmiştir.[5]
Cengiz Han, oğulları Cuci ve Çağatay'ın komutasındaki bir müfrezeyi eski başkent Ürgenç'i kuşatmak üzere kuzeybatıya gönderdi. Son derece zengin olan şehir, Ceyhun deltasında bataklık bir arazide yer alıyordu ve bu da saldırıya uğramasını zorlaştırıyordu.[6] Mermi olarak kullanılacak taşların eksikliğine uyum sağlayan Moğollar, büyük dut ağaçlarını kestiler, gövdelerini sertleştirmek için suya batırdılar ve bunları koçbaşı ve mancınık mermisi olarak kullandılar.[1]
Kuşatma, iki komutan kardeş arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle karmaşıklaştı.[7] Sonunda Cengiz, üçüncü oğlu ve nihai varisi olan Ögeday'ı kuşatma için tek komutan olarak gönderdi.[8]
Şehir sonunda ele geçirildiğinde, insanlık tarihinin en kanlı katliamının ardından yok edilmiştir.[9] Şehrin surlarına yapılan son saldırıda, binlerce sivil Moğollar tarafından bir araya toplanarak şehrin hendeklerine itildi. Cesetler sonunda hendekleri doldurdu ve üzerine surlara saldırmak için bir rampa inşa edildi.[10]
Moğollar, Ceyhun Nehri üzerindeki barajları yıkarak şehri sular altında bıraktılar. Kadınları, çocukları ve şehrin zanaatkarları dahil olmak üzere toplamda yaklaşık 100.000 kişiyi köleleştirdiler ve kalan nüfusu öldürdüler.[11] Barajlar hiçbir zaman onarılmadı, muhtemelen hayatta olan hiç kimse onları nasıl onaracağını bilmediği için ve ceyhun Nehri bundan sonraki 300 yıl boyunca Hazar Denizi'ne aktı.[11]
Eski Ürgenç'in yıkılmasının ardından Moğollar, yakınlarda Ürgenč şehrini kurdular ve bu şehir kısa sürede gelişen bir ticaret merkezi haline gelmiştir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ürgenç Barajı
- Otrar Felaketi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b Saunders 2023, s. 59.
- ^ Bartolʹd, Vasiliĭ Vladimirovich (1977). Turkestan Down to the Mongol Invasion (İngilizce). Gibb Memorial Trust. ss. 434-437. ISBN 9780906094655.
- ^ Golden, Peter (2009). "Inner Asia c.1200". The Cambridge History of Inner Asia. Cilt The Chinggisid Age. ss. 9-25. doi:10.1017/CBO9781139056045.004. ISBN 9781139056045.
- ^ Buniyatov, Z. M. (2015). Государство Хорезмшахов-Ануштегинидов: 1097-1231 [A History of the Khorezmian State under the Anushteginids, 1097-1231]. Mustafayev, Shahin; Welsford, Thomas tarafından çevrildi. Moskova: Nauka. ISBN 978-9943-357-21-1.
- ^ Levi, Scott Cameron; Sela, Ron (2010). Islamic Central Asia: An Anthology of Historical Sources. Bloomington, IN: Indiana University Press. s. 125. ISBN 978-0253353856.
- ^ Biran, Michal (2009). "The Mongols in Central Asia from Chinggis Khan's invasion to the rise of Temür". The Cambridge History of Inner Asia. Cilt The Chinggisid Age. s. 47. ISBN 9781139056045.
- ^ Jackson, Peter (2009). "The Mongol Age in Eastern Inner Asia". The Cambridge History of Inner Asia. Cilt The Chinggisid Age. ss. 26-45. doi:10.1017/CBO9781139056045.005. ISBN 9781139056045.
- ^ Saunders 2023, s. 73.
- ^ May, Timothy (2018). The Mongol Empire. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 9780748642373. JSTOR 10.3366/j.ctv1kz4g68. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2025.
- ^ Gabriel, Richard A. (30 Haziran 2004). Subotai the Valiant: Genghis Khan's Greatest General (İngilizce). ABC-CLIO. s. 42. ISBN 9780275975821.
- ^ a b Saunders 2023, s. 60.
- Genel
- Saunders, J. J. (14 Temmuz 2023). The History of the Mongol Conquests (İngilizce). Taylor & Francis. ISBN 978-1-000-90860-2.