Sudan İç Savaşı (2023-günümüz)
| Sudan İç Savaşı (2023-günümüz) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.svg) 29 Nisan 2023 itibarıyla askeri durum Sudan Silahlı Kuvvetleri kontrolünde Hızlı Destek Güçleri kontrolünde | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
|
|
Destekleyenler: | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Mohamed Hamdan Dagalo | Abdülfettah el-Burhan | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 70,000–150,000 | 110,000–120,000 | ||||||||
15 Nisan 2023'te Sudan genelinde, özellikle başkent Hartum ve Darfur bölgesinde, ülkenin askeri hükûmetinin rakip grupları arasında çatışmalar çıktı. 18 Nisan itibarıyla en az 188 kişi öldürüldü.[1]
Çatışma, paramiliter Hızlı Destek Güçleri'nin (RSF) önemli hükûmet bölgelerine yaptığı saldırılarla başladı. Başkent Hartum da dahil olmak üzere Sudan genelinde hava saldırıları, topçu ateşi ve ağır silah sesleri bildirildi (15 Nisan 2023 itibarıyla). Hem RSF lideri Mohamed Hamdan Dagalo hem de fiili lider Abdel Fattah al-Burhan, genel askeri karargah, Başkanlık Sarayı, Hartum Uluslararası Havaalanı, Ordu şefinin resmi konutu ve Sudan TV merkezi dahil olmak üzere önemli hükûmet sitelerini kontrol ettiklerini iddia etti.[2][3][4][5]
Ekim 2023'te, paramiliterlerin Darfur'daki ordu güçlerini yenmesi ve Hartum Eyaleti, Kordofan ve Gezira Eyaletinde kazanımlar elde etmesiyle ivme RSF'ye doğru kaymaya başladı. Şubat 2024'ten bu yana SAF, Omdurman'da kazanımlar elde etti. Haziran 2024'ten bu yana RSF, Sennar Eyaletinde kazanımlar elde etti. Savaşan taraflar arasındaki yapılan müzakerelerden önemli bir sonuç çıkmazken, birçok ülke al-Burhan veya Hemedti'ye askeri veya siyasi destek sağladı.[6][7] Eylül 2024 itibarıyla SAF, Hartum ve Hartum'un Kuzeyinde önemli kazanımlar elde etti.[8]
Ağustos 2024'te Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC) Kıtlık İnceleme Komitesi (FRC), Kuzey Darfur'un bazı bölgelerinde kıtlık koşullarını doğruladı.[9]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Sudan'daki çatışmaların tarihi, etnik gerilimler, dini anlaşmazlıklar ve kaynaklar üzerindeki rekabetten oluşuyor.[10][11] Modern tarihinde, merkezi hükûmet ile güney bölgeleri arasındaki iki iç savaş 1,5 milyon insanı öldürdü ve Darfur'un batı bölgesinde devam eden bir çatışma, iki milyon insanı yerinden etti ve 200.000'den fazla insanı öldürdü.[12] 1956'daki bağımsızlığından bu yana, Sudan on beşten fazla askeri darbe[13] yaşadı ve cumhuriyetin varlığının büyük bir bölümünde yalnızca kısa süreli demokratik sivil parlamenter yönetimle ordu tarafından yönetildi.[14]
2019'da El Beşir'in halk ve askerlerce çıkan ayaklanma ve gösterilerle devrilmesi neticesinde; siviller ve askeri otorite arasında bir geçici hükûmet kurulmuştu. Cancavid milisleri, Hızlı Destek Güçleri lideri ayrıca kökeni Darfur'da 2003'te patlak veren iç savaş sırasındaki işkence ve savaş suçlarından ötürü de kötü şöhrete sahip "Hemedti" olarak da bilinen General Muhammed Hamdan Dagalo ve yine Sudan Silahlı Kuvvetlerinin başındaki General Abdülfettah el-Burhan halkla birlikte bu darbeyi yapanlar arasındaydı. 2021 yılında ise Abdülfettah El Burhan ikinci bir darbe ile sivilleri görevden uzaklaştırıp devlet başkanı kendi oldu ve Muhammed Hamdan Dogalo'da darbeye destek verenler arasındaydı. Sonrasında ise Abdülfettah El Burhan Hızlı destek güçleri ve Cancavidleri tamamen Sudan ordusuna bağlamak istedi ancak bu talepleri Muhammed Hamdan Dagalo tarafından reddedildi. Netice olarak Cancavid milisleri, Hızlı Destek Güçleri lideri General Muhammed Hamdan Dagalo, hem bu neden, hem de başka nedenlerle (diktatörlük kurma, ihanet vs. ithamlarıyla) iktidarı ele geçirmek için birlikleri ile ayaklandı ve bir iç savaş halini alan "2023 Sudan çatışmaları" böylece başlamış oldu.[15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Craze (17 Nisan 2023). "Gunshots in Khartoum". New Left Review. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ Zeinab Mohammed Salih (15 Nisan 2023). "Sudan: Army and RSF battle over key sites, leaving 56 civilians dead". BBC News. British Broadcasting Corporation. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "At least 25 killed, 183 injured in ongoing clashes across Sudan as paramilitary group claims control of presidential palace". CNN. 15 Nisan 2023. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Mullany (15 Nisan 2023). "Sudan Erupts in Chaos: Who Is Battling for Control and Why It Matters". The New York Times. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Akinwotu (15 Nisan 2023). "Gunfire and explosions erupt across Sudan's capital as military rivals clash". Lagos, Nigeria: NPR. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ Abdelaziz, Khalid; Eltahir, Nafisar (6 Aralık 2023). "Sudanese warring parties dig in as Jeddah talks falter again". Reuters. 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2023.
- ^ Ahmadi, Ali Abbas (18 Nisan 2023). "Who are the major international actors involved in Sudan's violence?". The New Arab. 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2023.
- ^ "Sudan war: Army launches major attack on Khartoum against RSF" (İngilizce). BBC News. 9 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2024.
- ^ "FAMINE IN SUDAN: IPC Famine Review Committee Confirms Famine Conditions in parts of North Darfur". IPC. 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2024.
- ^ Ankush B. Sawant (1998). "Ethnic Conflict in Sudan in Historical Perspective". International Studies (İngilizce). 35 (3): 343-363. doi:10.1177/0020881798035003006. ISSN 0020-8817. 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi17 Nisan 2023.
- ^ Carolyn Fluehr-Lobban (1990). "Islamization in Sudan: A Critical Assessment". Middle East Journal. 44 (4): 610-623. ISSN 0026-3141. 27 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Nisan 2023.
- ^ "Sudan: The basics". BBC (İngilizce). 17 Nisan 2023. 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Peter (31 Temmuz 2020). "Sudan, a coup laboratory". Institute for Security Studies (İngilizce). 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Nabeel (22 Ekim 2022). "Military Rule No Longer Viable in Sudan: Analyst". VOA Africa (İngilizce). 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2023.
- ^ Aksakal, Memet (19 Nisan 2023), Sudan'da devam eden çatışmalar neden başladı, taraflar ne istiyor?, Independent Türkçe, 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi27 Kasım 2023