Ahmet Irsoy
Zekaizade Ahmet Irsoy, (1869, İstanbul – 13 Ağustos 1943, İstanbul). Klasik Türk müziği bestekârı. Hafız Mehmed Zekai Dede ile eşi Fatma Hanım'ın iki çocuğundan ikincisi.
Klasik Türk müziğinin iyi bir temsilcisi olup 300 kadar eser vermiştir. Bu eserlerin günümüze kadar ulaşanlarının sayısı 50'den fazla değildir.[1]
Ahmet Irsoy mutlak kulak sahibi idi. Şehir hattı vapurlarının düdüklerinden tanır ve bunların öttükleri zamanda hangi akordda hangi perdeyi tuttuğunu söyleyebilirdi.[2]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Zekâi Dedezade Ahmet Efendi İstanbul'un Eyüp semtinde Hicri 1286, Miladi 1869 yılında doğdu. Kalenderhane iptidai mektebinde temel öğrenimini gördü. Nesillerdir hafız yetiştiren ailesinin etkisiyle bu yaşlarında hem Kuran'ı ezberlemiş, hem de hattatlık dersi almıştır. Askerî Rüşdiye'de tahsiline devam ederken asıl gayreti Kuran ilimlerinin uzmanı olmaktı ve zamanının en meşhur Kuran okuyucularından Reisülkurra Hoca Süleyman Efendi'den Kuran'ın farklı okunuş tarzlarına dair eğitim aldı. 1884 yılında bu eğitimden icazetnamesini aldı,[3] ancak Rüşdiye'den mezun olamadı.[1] Bundan sonra sekiz yıl boyunca camide derslerine Hoca Raik efendiyle devam ederek bu derslerden de icazet almıştır.
Küçük yaşlarından itibaren müzik yeteneğini fark ettiren Ahmet, babası Zekai Dede'den müzik dersleri almaya başladı. Hızlıca konuya vakıf olan Ahmet, dini ve seküler eserlerle beraber birçok Mevlevi ayini de ezberlemiştir. Mevlevi tarikatının Mevlevihane tabiriyle anılan tekkeleri o dönemde tasavvuf ve dini müzik eğitimi merkezleri olarak işlev göstermekteydi. Genç Ahmet Efendi de bu tarikatın yüksek bir mevkiinde bulunan babası Zekai Dede ile birlikte Bahariye Mevlevihanesi'nde bulunur ve dini müziğin icrasını öğrenirdi. Bu sırada müstakbel meslektaşları Rauf Yekta ve Suphi Ezgi ile tanıştı.[4] 1302/1885 yılında bu dergahın kudümzenbaşı (kudüm çalan) oldu. Dergahın postnişîni Hüseyin Fahreddin Efendi'den Farsça ve ney dersi aldı, nota okumayı öğrendi. 1315/1897 yılına kadar çeşitli müzik eserlerini öğrenirken bir yandan da tasavvuf eğitimine devam etti. Türk ve Arap usûllerini öğrendi. Babasının ölümü üzerine Darüşşafaka'da müzik öğretmeni tayin edildi. 3 yıl sonra Yenikapı Mevlevihanesi'nin de kudümzenbaşı oldu. 1322/1904 yılında Ebussuud Efendi iptidai vakıf mektebinde başöğretmen tayin edildi, ancak vakıf mektepleri dönemin eğitim bakanlığına devredilince bu görevinden ayrıldı. 1330/1912 yılında Sultanahmet Esmakaya Sultan Kızlar Mektebi'nde müzik öğretmeni tayin edildi. Bir sene sonra İmam ve Hatip mektebinde müzik öğretmeni tayin edildi ve birçok öğrenci yetiştirdi.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Behar, Cem. Musıkiden müziğe: Osmanlı/Türk müziği: gelenek ve modernlik;(makaleler-kaynaklar-metinler). YKY, 2005.
- ^ Aksüt, Sadun. Türk Musikisinin 100 Bestekârı, İstanbul, 1993
- ^ a b Türk Musikisi Klasiklerinden - Mevlevi Ayinleri, Cilt 16, İstanbul Konservatuvarı Neşriyatı, İstanbul, Marifet Basımevi, 1938, s. 852-852
- ^ Nuri Özcan. "IRSOY, Ahmet." İslam Ansiklopedisi. cilt: 19, sayfa: 131-133. 1999.