Santurî Ethem Bey
| Santurî Ethem Bey | |
|---|---|
| Doğum | 1855 Fatih, İstanbul, Osmanlı Devleti |
| Ölüm | 14 Eylül 1926 (71 yaşında) Beykoz, İstanbul, Türkiye |
| Tarzlar | Klasik Türk müziği |
| Çalgılar | Santur |
Santurî Ethem Bey (1855 – 14 Eylül 1926) Santur müziğinin son dönem Osmanlı döneminin en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilen Türk bestekâr.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ethem Bey, 1855 yılında Beyazıt'ta doğdu.[1][2] Babası Kaptan Ali Bey, İkinci Mahmud döneminde yeniçerilik yapmış, yeniçeri ocağının kaldırılması sırasında annesi Fatma Hanım'ın da yardımıyla tavan arasında saklanmış, sonra bir gemide kaptanlık yapmıştır.[1] Burada gösterdiği başarılar sonucunda padişah kendisine Mekteb-i Sultani karşısında bir bina hediye etmiştir.[1]
Musikiye ilgisi küçük yaşlarda başlayan Ethem Bey, Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi'ni bitirdikten sonra müzik eğitimine Enderûn'da başladı.[1][3] Keman çalmayı istemesine rağmen santur çalmaya yönlendirildi.[1] İlk musiki bilgisini Hacı Arif Bey ve Müezzinbaşı Rifat Bey gibi ünlü hocalardan aldı.[2][3] Maliyede miras memuru olarak çalışmaya başlayan Ethem Bey, bir taraftan da mûsikî derslerine devam etti.[1] 25 yaşındayken Sabiha Hanım'la evlendi ve bu evlilikten dört yıl ara ile Mehmet Ali ve Münir adında iki oğlu dünyaya geldi.[1]
1871 yılında Firuzağa'da dershane açarak öğrenci yetiştirmeye başladı.[3] Aynı görevi 1908-1913 yılları arasında Dar-ül Musiki-i Osmanide yaptı. 1911'de Göksu'daki yalısı bir su baskınında hasar gördü. Bu baskında bestekârın notaya alınmış birçok eseri, önemli nota koleksiyonları, şâir Enderunlu Vâsıf Efendi'nin el yazısı olan divânı kayboldu.[1] Daha sonra hafızasında yer alan musikî eserlerini yeniden yazmaya başladı. Birkaç yıl sonra büyük oğlu Mehmet Ali, Diyale Muharebesinde öldü.[1] Oğlunun vefatının ardından sağ tarafına felç vuran Ethem Bey, hayatının sonuna kadar felçli yaşadı.[2]
Santurî Ethem Bey, 14 Eylül 1926'da odasında yanan mangaldan sıçrayan ateşle yorganının tutuşması sonucunda yanarak öldü.[1][2] Cenazesinde sadece yedi kişinin yer aldığı Ethem Bey, Anadoluhisarı'ndaki Göksu Mezarlığı'na defnedildi.[1][2]
Ethem Bey, birçok makamdan 400'e yakın eser vermiştir.[3] En bilinen eserleri Şehnaz ve Sultaniyegah longalarıdır.[3] Bir diğer eseri ise sultanîyegâh makamındaki Güller açmış bülbül olmuş bîkarar adlı eserdir.
Popüler kültürde
[değiştir | kaynağı değiştir]Kartal Tibet'in yönettiği 1976 yapımı Tosun Paşa filminde, Ethem Bey'in şehnaz makamındaki ve longa formundaki eseri kullanılmıştır.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j k l Eryılmaz, Orhan (12 Aralık 2013). "SANTÛRÎ ETHEM BEY" (PDF). Kubbealti.org.tr. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2013.
- ^ a b c d e İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (Ekim 2019). Hoş Sadâ: Son Asır Türk Musikişinasları. İstanbul: Ketebe Yayınları. ss. sayfa 288.
- ^ a b c d e Özcan, Nuri. "Santurî Ethem Bey". islamansiklopedisi.org.tr. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2013.