Antalya Altın Portakal Film Festivali
 | Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Altın Portakal Film Festivali | |
|---|---|
 62. Uluslararası Antalya Film Festivali afişi | |
| Resmî adı | Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali |
| Durumu | Aktif |
| Başlangıcı | 4 Ekim 1964 |
| Sıklığı | Yıllık |
| Yeri | Antalya |
| Ülke | Türkiye |
| Aktif yıllar | 1964-günümüz |
| En yeni | 62. Antalya Altın Portakal Film Festivali |
| Düzenleyici | Antalya Büyükşehir Belediyesi |
| Festival Başkanı | Muhittin Böcek |
| Festival Yönetmeni | Deniz Yavuz |
| Resmî site | antalyaff.com |
Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali, 1964 yılından bu yana Türkiye'nin Antalya ilinde düzenlenen film festivalidir.[1] Direktörlüğünü Deniz Yavuz'un üstlendiği festival, Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Antalya Kültür Sanat Vakfı tarafından her yılın sonbahar mevsiminde Antalya genelindeki çeşitli mekanlarda gerçekleştirilmektedir.
Antalya Altın Portakal Film Festivali, Avrupa ve Asya'nın en köklü film festivallerinden biri, Türkiye'nin ise en eski ve uzun soluklu film festivalidir. Festival, 2005 yılından bu yana Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali adıyla gerçekleşmekte; festival programı içinde uluslararası yarışma bölümü de yer almaktadır.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Antalya'da yıllar boyu düzenlenen pek çok etkinliğin temeli 1950'de Aspendos Tiyatrosu'nda atılmıştır. Serik ilçesi Belkıs köyündeki Roma dönemine ait Aspendos Tiyatrosu'nun harabe olmaktan kurtulması ise Gazi Mustafa Kemal’in 9 Mart 1930’da tiyatroyu ziyareti sırasında söylediği "Bu tiyatroyu onarınız ama, kapısına kilit vurmayınız. Burada temsiller veriniz, güreşler düzenleyin" sözlerinden dolayıdır. Bu ziyaretten iki yıl sonra 1932 yılında Belkıs Harabeleri olarak anılan Aspendos Tiyatrosu kısmen onarılmış ve tiyatroda gelirleri Kızılay'a aktarılacak bir güreş karşılaşmaları düzenlemiştir. Bu tarihten sonra Aspendos'ta okul, halk evi gibi kurumlar yararına güreş düzenlemek gelenek hâline gelmiştir.
1950 yılına gelindiğinde tiyatroda düzenlenen Belkıs Güreşleri, Antalya'daki düzenli ve kalabalık kitlelere hitap eden etkinliklerin başlangıcıdır. 1950-1953 yılları arasında düzenlenen bu güreşlerin amacı ise eğlence kadar o dönemdeki siyasi yapıdır. 1950 seçimleri öncesi tüm ülkede olduğu gibi iktidar partisi Cumhuriyet Halk Partisi ile muhalefet partisi Demokrat Parti'nin siyasi rekabeti Aspendos'a da taşınır.
1950-53 yılları arasında yapılan güreşlere 1954-1958 yıllarında milletvekili seçimleri, Aspendos'un onarıma alınması gerekliliği ve katılımcılara kalacak yer ayarlanamaması nedeniyle yapılamadı.
Antalya Festivalleri
[değiştir | kaynağı değiştir]1950-1953 yılları arasında düzenlenen ve halkın büyük ilgisini çeken festivaller, dört yıllık bir aradan sonra 1959 yılında "Antalya Festivali" adıyla yeniden canlandırıldı. Bu yeni dönemde festival yalnızca ismini değil, organizasyon yapısını da değiştirdi. 1 Mayıs 1959'da başlayan festival, üç gün boyunca sürdü ve Antalya'nın kültürel ve sosyal yaşamında önemli bir yere sahip oldu.
Festivalin organizasyonu için Antalya Belediyesi tarafından özel bir komite kuruldu. Bu komite, önceki yıllarda siyasi çekişmelerle anılan festivallerin aksine, daha kapsayıcı bir yapıya sahipti. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Demokrat Parti (DP) il temsilcileri, festivalin düzenlenmesinde birlikte görev aldılar. Ayrıca Antalya'yı Tanıtma ve Turizm Derneği Başkanı ile Antalya Borsa ve Ticaret Odası Başkanı da organizasyona destek verdi. Bu iş birliği, Antalya'da festivalin siyaset üstü bir etkinlik haline gelmesine katkı sağladı.
1959 Antalya Festivali, yalnızca bir eğlence faaliyeti olmanın ötesinde, kentin tanıtımı ve sosyal birliği açısından da önemli bir rol oynadı. Antalya'nın kültürel potansiyelini ortaya koyan bu etkinlik, sonraki yıllarda düzenlenecek olan Antalya Altın Portakal Film Festivali gibi büyük organizasyonların da temelini oluşturdu.
Festivalden önce PTT tarafından iki valörden ibaret Aspendos pulları satışa çıkarıldı.[3] Antalya Belediyesi de festival için seferberlik ilan ederek 30 Nisan gününü temizlik günü ilan ederek, Antalyalılardan şehrin temizliği konusunda duyarlı davranmalarını istedi.^
Daha önceki festivallerin en büyük ilgi çeken bölümü olan yağlı güreşlere ilaveten Ankara, Eskişehir, Denizli ve Antalya Esnaf Spor kulüplerinin serbest güreş takımları festival için davet edildi. İlk günkü güreşler Antalya Atatürk Stadyumu'nda yapıldı. Serbest güreşlerin finalleri de yağlı güreş müsabakaları ile birlikte Aspendos'ta düzenlendi.^
Bu festivalde daha sonraki yıllarda geleneksel hâle gelecek olan ilkler yaşandı. Antalya'yı Tanıtma ve Turizm Derneği festivalle ilgili bir basın toplantısı düzenleyerek festival programı açıkladı. Ayrıca Altın Portakal Festivali'nde geleneksel olarak düzenlenen festival korteji, festivalin ilk günü Cumhuriyet Meydanı'nda mehter takımı, Isparta tümen bandosu, güreşçiler, itfaiye teşkilatı, okul öğrencileri ve meslek teşekkülleri ile yapıldı. Böylece festival tarihinin ilk korteji gerçekleşmiş oldu.^
Antalya Belediyesi, 1960 yılında Antalya Festivali'ni düzenlemesi için film yönetmeni ve belediye başkanı Ömer Eken'in yakın arkadaşı Behlül Dal'a yetki verdi. Behlül Dal tarafından yapılan avam projeye göre festival organizasyonu için 14 komite kurulup, 80 kadar insan görevlendirildi. Ancak 27 Mayıs günü başlayacak ve üç gün sürmesi öngörülen festival 27 Mayıs sabahı gerçekleştirilen askeri darbe nedeniyle yapılamadı. Yirmi yıl sonra 17. Altın Portakal Film Festivali de yine bir darbe 12 Eylül Darbesi yüzünden yapılamayacaktı.
Antalya Festivali, 1959 yılında yeniden düzenlenmeye başlanmasının ardından her geçen yıl daha kurumsal ve kapsamlı bir yapıya kavuştu. 1961 yılında festivalin başlangıç tarihi 27 Mayıs olarak belirlendi. Bu yıl önemli bir değişiklik yapılarak, önceki yıllarda festivali organize eden festival komitesinin yerini, doğrudan Valilik ve Belediye Başkanlığına bağlı Antalya Festivali Konseyi aldı. Bu değişim, festivalin daha resmi bir yapıya kavuşmasını sağladı.
1961 festivalinin açılış töreni stadyumda gerçekleştirilirken, etkinlikler yalnızca şehir merkeziyle sınırlı kalmayıp Perge, Aspendos, Side ve Alanya gibi tarihi ve turistik merkezlerde de düzenlendi. Festival, 28 Mayıs 1961 tarihinde sona erdi. Bu yaygınlaştırma, Antalya'nın kültürel zenginliğini öne çıkarmayı ve bölge turizmini canlandırmayı amaçlıyordu.
1962 yılında ise festival daha da zenginleştirildi. Bu yıl festivale ilk kez fuar bölümü eklendi. Festival 12 Ekim - 21 Ekim 1962 tarihleri arasında yapıldı ve açılış töreni Cumhuriyet Meydanında gerçekleştirildi. Bu yıl ayrıca sportif etkinlikler de programa dahil edildi ve Antalya Festival Kupası adıyla futbol müsabakaları düzenlendi.
Uluslararası işbirlikleri açısından da 1962 festivali dikkat çekiciydi. Türk-Alman Dostluk Derneği’nin girişimiyle festivalde ilk kez Alman Kültür Filmleri, ayrıca Amerikan Haberler Servisi film ekibi tarafından hazırlanan tanıtım filmleri, park miradoru olarak anılan alanda halka sunuldu. Bu gelişme, festivalin yalnızca yerel değil, uluslararası bir boyut kazanmaya başladığının da göstergesidir.
1961 ve 1962 yıllarındaki bu gelişmeler, Antalya Festivali’nin yalnızca bir eğlence organizasyonu değil, aynı zamanda kültürel, sportif ve diplomatik açıdan önemli bir platforma dönüştüğünü ortaya koymaktadır. Bu yıllar, festivalin büyüme ve çeşitlenme sürecinde dönüm noktası niteliğindedir.
1 Ekim-10 Ekim 1963 tarihinde yapılan festival, geçen yıla benzer bir programla ve Akdeniz Fuarı oluşturma hayaliyle açıldı. Programda Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası'nın konseri, Devlet Tiyatrosu’nun Orhan Asena’nın Tohum ve Toprak isimli eserini Aspendos Tiyatrosu’ndaki temsili, Shell Şirketi Film Ekibi’nin film gösterimleri vardı. Karaalioğlu Parkı fuar alanında Buket mağazasının pavyonunda gösterilen televizyon Antalyalılar tarafından büyük ilgi gördü.
Antalya Altın Portakal Film Festivali
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzun yıllar “belediye tabibi” olarak görev yapan Avni Tolunay’ın 1963 yılında Antalya belediye başkanlığına seçilmesiyle, o yılların Türkiyesi’nde en revaçta sanat dalı olan sinema da festival bünyesine katıldı. Böylece 1964 yılında “Antalya Altın Portakal Film Festivali” ortaya çıktı.[4] Festivalle birlikte kent için o dönem başlayan amblem arayışında Antalya'nın portakalı, denizi, tarihsel öğeleri Venüs heykeliyle bütünleştirildi ve portakal sadece ödülde kalmadı, film festivaline de adını verdi.[5]
1964-1973 yılları arasında aynı çizgide devam eden Altın Portakal Film Festivali 1973 yılında belediye başkanlığına seçilen Selahattin Tonguç tarafından da devam ettirildi. 1978 yılında plastik sanatları da bünyesine alan festival, bu dalda uluslararası olarak gerçekleştirildi.
1979'da sansür kurulunun üç filmi yasaklayarak yapımın bazı bölümlerini de kesmek istemesi üzerine tüm yapımcı ve yönetmenler festivalden çekilme kararı aldı. Jüri üyelerinin de filmleri değerlendirmeme kararı almasıyla festival yönetimi, sanatsal etkinliği iptal etme kararı aldı. Festival bir yıl sonra da 12 Eylül Darbesi nedeniyle gerçekleştirilemedi.
1985 yılına kadar Antalya Belediyesi önderliğinde gerçekleşen festival o yıl, dönemin Belediye Başkanı Yener Ulusoy öncülüğünde kurulan Antalya Kültür Sanat Turizm Vakfı tarafından organize edilmeye başladı. 1985 yılında festivale Akdeniz Akdeniz adlı Uluslararası Müzik Yarışmasını da ekleyerek yeni bir boyut katan Yener Ulusoy, Akdeniz ülkelerini kapsayan bu yarışmayı 1985-1988 yılları arasında Altın Portakal Film Festivali ile birlikte gerçekleştirdi.
Festival, 1989-1994 yılları arasında, Belediye Meclis Üyeleri, turizm kuruluşları ve Antalya Ticaret Odası temsilcilerinden oluşan Festival Yürütme Kurulu adlı platform tarafından organize edildi. 1995 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi önderliğinde kurulan Altın Portakal Kültür ve Sanat Vakfı ile festival kurumsal bir yapıya kavuştu. Vakıf 1995 yılında düzenlediği ilk uluslararası etkinlik ile bir ilke imza atarak 1. Uluslararası Altın Portakal Kısa Film/Video Yarışması'nı gerçekleştirdi.
Festival organizasyonu, 1995'ten 2018'e kadar, "Altın Portakal Kültür ve Sanat Vakfı" (Eylül 2002'den sonra Antalya Kültür Sanat Vakfı) adıyla hizmet veren AKSAV tarafından yürütüldü. 2019'daki 56. Antalya Altın Portakal Film Festivali Anset tarafından gerçekleştirildi.
Festival, ulusalda elde ettiği deneyim ve başarıyı 2005 yılında Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali adını alarak uluslararası platforma taşıdı. Festivalin adı, 2015'te "Uluslararası Antalya Film Festivali" olarak değiştirildi ve organizasyon tamamen "uluslararası" kimliğe büründü. Festivalde verilen ödülün adı ise "Altın Portakal" oldu. 2017 ve 2018'deki festivallerde, 1964'ten beri aralıksız olarak yapılan Ulusal Uzun Metrajlı Film Yarışması düzenlenmedi.
2019 yılında "öze dönüş" temasıyla gerçekleştirilen festivalin adı, "Antalya Altın Portakal Film Festivali" olarak değiştirildi ve Ulusal Yarışma da festivale geri döndü.[5]
7-14 Ekim 2023 tarihlerinde gerçekleştirilmesi planlanan 60. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Ulusal Belgesel Film Yarışması'ndaki bir filminin festivalden çıkarılması[6] sonrasında başlayan protestolar[7] sonrasında iptal edildi.[8] Bu kararla festival, 1979 ve 1980 yıllarından sonra tarihinde 3. kez iptal edildi.
Altın Portakal Heykelciği
[değiştir | kaynağı değiştir]
Altın Portakal Heykelciği ya da Venüs Heykeli 2005 yılına kadar Altın Portakal ödülü olarak verilmiştir. 2005-2008 yıllarında ödülün şekli değiştirilmiştir. 2009'daki festivalden bu yana yeniden Venüs heykeli ödül olarak verilmeye başlanmıştır. Altın renginde olan heykelcik sol elinde portakal tutan bir kadın biçiminde tasarlanmıştır.
Jüri
[değiştir | kaynağı değiştir]Altın Portakal jürileri festival yürütme kurulu tarafından belirlenir. Son dönemdeki festivallerde Ulusal Uzun Metraj Yarışması, Ulusal Belgesel Film Yarışması, Ulusal Kısa Metraj Film Yarışması, Uluslararası Uzun Metraj Yarışması, SİYAD ve Film-Yön olmak üzere 6 farklı jüri görev almaktadır.
Tören
[değiştir | kaynağı değiştir]Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Altın Portakal Film Festivalinde dört ana dalda ödüller verilmektedir. Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması ve Uluslararası Uzun Metraj Film Yarışması'nın yanı sıra, Ulusal Belgesel Film Yarışması ve Ulusal Kısa Film Yarışması da yer almaktadır. Festivalde ayrıca, başta Asya ve Avrupa sineması olmak üzere, dünya sinemasının önemli ve saygın isimlerinin filmleri de sinemaseverlerle buluşmaktadır.
Ulusal Uzun Metrajlı Film Yarışması
[değiştir | kaynağı değiştir]Para ödülü yalnızca büyük kategorilerde verilirken para ödülüne ek olarak bazı dallarda ödül olarak Venüs heykelciği verilir.
- En İyi Film[9]
- En İyi Yönetmen
- En İyi Senaryo
- En İyi Görüntü Yönetmeni
- En İyi Müzik
- En İyi Kadın Oyuncu
- En İyi Erkek Oyuncu
- En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu
- En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu
- En İyi Kurgu
- En İyi Sanat Yönetmeni
- Avni Tolunay Jüri Özel Ödülü: Ses Tasarımı, Özel Efekt, Kostüm, Makyaj tasarımı vb. teknik dallardan birinde verilir.
- Behlül Dal En İyi İlk Film Ödülü: Herhangi bir dalda genç bir yetenek (yönetmen, oyuncu, senaryo yazarı, görüntü yönetmeni, besteci) için verilir.
- Cahide Sonku Ödülü: Emeğinin yanı sıra bakışını da filmin ayrılmaz bir parçası kılmış kadın sinemacılar için verilir.
- Özel Ödüller
Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması kapsamında FİLM-YÖN ve SİYAD jürileri tarafından verilen ödüller;
Ulusal Belgesel Film Yarışması
[değiştir | kaynağı değiştir]Ulusal Kısa Metraj Film Yarışması
[değiştir | kaynağı değiştir]Uluslararası Uzun Metrajlı Film Yarışması
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- I. ^ En İyi Film Ödülü'nün sahibi olan yapımcının, ödülü aldığı yılı takiben 2 yıl içinde çekeceği yeni bir bölümünü Antalya'da çekmesi halinde teşvik amacıyla verilen ödüldür.
- II. ^ Antalya Gazetesi, 21 Nisan 1959.
- III. ^ İleri Gazetesi, 23 Nisan 1959; 5 Mayıs 1959.
- IV. ^ İleri Gazetesi, 2 Mayıs 1959.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Baylan, Emre (6 Eylül 2015). "'Altın Portakal' isimden çıkarıldı". Hürriyet. Antalya. 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2015.
- ^ "Altın Portakal'da uluslararası yarış başladı!". haberturk.com. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013.
- ^ "Festival tarihçesi". arsiv.ntv.com.tr. 30 Eylül 2002. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ a b "'Altın Portakal' ismi geri döndü". sozcu.com.tr. 24 Mayıs 2019. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ Habertürk. "'Kanun Hükmü' festivalden ikinci kez çıkarıldı - Gündem haberleri". Habertürk. 29 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2023.
- ^ Habertürk. "Altın Portakal jürisinden rest; "Ya alın ya da biz yokuz"". Habertürk. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2023.
- ^ Habertürk. "Antalya Altın Portakal Film Festivali iptal edildi". Habertürk. 30 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2023.
- ^ "Altın Portakal'dan rekor ödül". radikal.com. 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2013.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- antalyaff.com 27 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Halkın Portakalı
- Antalya Büyükşehir Belediyesi 3 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
