Ananke
| Antik Yunanistan'da din |
|---|
| dizisinin bir parçası |
 |
Ananke, Yunan mitolojisinde Adrasteia'nın annesidir; ihtiyaç, zorunluluk ve kader tanrıçası.
Orphik kültünün başlangıcına dek nadiren tapılan bir Tanrıçaydı. İnsan şeklinde olduğu düşünülmüştür. Romalılar ona Necessitas demişler.[1]
Ananke'nin başlangıcı ve sonu yoktur. O Kaos'un içinde yaşar. Boynunda "ak çelik" denilen tanrı metalinden bir kolye vardır. Bu kolye gerekliliğin ve zorunluluğun anahtarıdır. Ananke'nin rengi erguvandır. Tüm tanrılar onun ismini duyunca titrer. Kader bile ondan korkar. Gözlerine bakınca evrendeki tüm gezegenler görünür. Toprak ana Gaia, onun kudretini taşıyamaz. Bu nedenle dünyaya gelmez.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]"Ananke", "kuvvet, kısıtlama veya zorunluluk" anlamına gelen ortak Antik Yunanca isim ἀνάγκη (İyonik: ἀναγκαίη anankaiē) türetilmiştir. Ortak ismin kendisi belirsiz bir etimolojiye sahiptir.[2] Homer onun varlığından bir zorunluluk olarak söz eder ve modern çeviride (ἀναγκαίη πολεμίζειν, "savaşmak gerekir") veya zorlamada (ἐξ ἀνάγκης, "zorla") soyutlanır.[3] Antik Yunan edebiyatında bu kelime aynı zamanda "kader" veya "yazgı" (ἀνάγκη δαιμόνων, "şeytanlar veya tanrılar tarafından kader") ve uzantısı olarak "üstün tarafından zorlama veya işkence" anlamında da kullanılır.[4] Simonides'in yaptığı gibi, o da şiirde sık sık görünür: "Tanrılar bile ananke'ye karşı savaşmaz".[5]
Modern öncesi, daha modern bir felsefi anlama (indirgeme yoluyla) taşınıp "zorunluluk", "mantıksal zorunluluk"[3] veya "doğa yasaları"[3] olarak tercüme ediliyor.
Mitoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Orfik mitolojide Ananke, yaratılışın şafağında bedensiz, yılan gibi bir formla ortaya çıkan, uzanmış kolları kozmosu saran kendi kendini şekillendirmiş bir varlıktır. Ananke ve Chronos eşlerdir, evrenin etrafında bir bağ olarak yılan formunda bir araya gelirler. Birlikte, düzenli evreni oluşturmak için bileşen parçalarının yeryüzü, cennet ve deniz olduğu yaratılışın ilkel yumurtasını ezmişlerdir.[6] Ananke, ödüllerin ve cezaların dağıtıcısı olan Adrasteia'nın annesidir (veya başka bir kimliğidir).[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dräger, Paul (Trier), Ananke (İngilizce), Brill, doi:10.1163/1574-9347_bnp_e119980, 12 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi2 Mayıs 2025
- ^ Beekes, R. S. P. (2009). Etymological Dictionary of Greek, s. 97. Brill.
- ^ a b c "Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας των H.G. Liddell & R. Scott". www.greek-language.gr. 23 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2025.
- ^ E.Ph.1000, Xenophon, Hiero 9.4
- ^ Simonides Fr. 4.20 Diehl: C. M. Bowra (1958), The Greek Experience. W. P. Publishing company, Cleveland and New York, s. 61
- ^ Bish, Michael (2008). The Uroboric Serpent: Water and Being and the Mythos Unthought in Metaphysics (İngilizce). Pacifica Graduate Institute. s. 50.
- ^ Jonte-Pace, Diane; Parsons, William B. (26 Eylül 2002). Religion and Psychology: Mapping the Terrain (İngilizce). Routledge. s. 220. ISBN 978-1-134-62535-2.