Andreas

Havari Andreas
Havari Andreas
	Havari Aziz Andreas - Artus Wolffort
Havari
Doğum	Erken 1. yüzyıl; Celile, Roma İmparatorluğu
Ölüm	1. yüzyılın ortasıyla sonu arası; Patras, Achaea, Roma İmparatorluğu
Kutsayanlar	Tüm Hristiyanlarca
Aziz ilanı	Havariler Çağı
Türbe	Duomo Katedrali, Amalfi, İtalya; Agios Andreas Katedrali, Patras, Yunanistan; St Mary's Katedrali, Edinburgh, İskoçya.
Yortu	30 Kasım
Simge	Elinde incil ya da parşömen tutan uzun ak saçlı ve sakallı yaşlı bir adam
Koruyucu aziz	İskoçya, Barbados, Ukrayna, Rusya, Sicilya, Yunanistan, Gürcistan, Kıbrıs, Romanya, Patras, San Andrés (Tenerife), Manila, Amalfi, Luqa (Malta) ve Prusya; denizciler, balık satıcıları ve halatçılar, tekstil işçileri, şarkıcılar, madenciler, gebe kadınlar, kasaplar, tarım işçileri, boğaz ağrısına karşı koruma, havale geçirmeye karşı koruma, yüksek ateşe karşı koruma, boğmaca öksürüğüne karşı koruma

Havari Andreas (Yunanca: Ἀνδρέας); Andreas ya da Doğu Ortodoks geleneğinde İlk Çağrılan (Πρωτόκλητος, Prōtoklētos) olarak da bilinir, İsa'nın on iki havarisinden biridir. Doğu Ortodokslarda Konstantinopolis ekümenik patriğinin Andreas'ın havari halefi olduğu kabul edilir.

Erken yaşamı

Yeni Ahit, Andreas'ın Simon Peter'in kardeşi olduğunu ve aynı şekilde bir Yuhanna veya Yonah'ın oğlu olduğunu belirtir. MS 5 ilâ 10 yılları arasında Celile Denizi'nin Beytsayda köyünde doğdu. Andreas'ın ilk çarpıcı özelliği onun adıdır, beklendiği gibi İbranice değil, ailesinde göz ardı edilemeyecek belirli bir kültürel açıklığın göstergesi olan Yunancaydı. Yunan dili ve kültürünün olduğu Celile'de Yunanca isimler yaygındı.

İsa'nın havarisi olması

Matta İncili'nde (Matta 4: 18–22) ve Markos İncili'nde (Markos 1: 16-20) Simon Peter ve Andreas'ın, birlikte İsa'nın öğrencileri olmaya çağrıldıkları anlatılır. Bu anlatılar İsa'nın Celile Denizi kıyısında yürüdüğünü, Simon ve Andreas'ı gözlemlediğini ve onları öğrencilik yapmaya çağırdığını belirtiyor. Luka İncili'ndeki paralel olayda (Luka 5: 1-11), İsa başlangıçta yalnızca Simon'un olarak tanımlanan bir tekneyi kıyıdaki topluluğa vaaz etmek için bir platform ve daha sonra şimdiye kadar semeresiz olduğu kanıtlanmış bir gecede büyük bir balık elde etmenin bir aracı olarak kullandı. Anlatı, Simon'un teknedeki tek balıkçı olmadığını (diğer teknedeki ortaklarına işaret ettiklerini gösteriyor. (Luka 5: 7)) Ama Andreas'ın bir sonraki bölüme (Luka 6:14) kadar olmadığını söylüyor. Ancak genel olarak Andreas'ın söz konusu gece Simon'la balık tuttuğu anlaşılmaktadır. Kutsal Kitap'taki Ek Açıklamalarında Matthew Poole, 'Luka'nın Andreas'ın orada olmadığını reddettiğini' vurgular.

Aksine, Yuhanna İncili (Yuhanna 1: 35–42), Andreas bir zamanlar İsa'yı Mesih olarak tanıdı ve onu erkek kardeşiyle tanıştırmak için çabaladı. Bundan sonra, iki kardeş İsa'nın öğrencileri oldu. Son kıyamet çağrısından önce daha yakın bir arkadaşlık kurdular ve daha sonra İsa'yı takip etmek için her şeyi bıraktılar.

İsa'dan sonra

Eusebius, Kilise Tarihi adlı kitabında (4. yüzyıl) Origenes'in (y. 185 - y. 253) Andreas'ın İskitya'da vaaz verdiğini söylediğini aktarır. 12. yüzyıla ait İlk Tarihçe'ye göre, Andrew, Kırım'daki Chersonesos'a gitmeden önce Karadeniz'in kuzey kıyısındaki İskit ve Yunan kolonilerini ziyaret etti. Nestor'a atfedilen efsaneye göre, András, Kiev'e ulaştı ve bu şehrin çok sayıda kilisesi olan büyük bir Hristiyan şehri olacağı kehanetinde bulundu.^[2] Daha sonra Novgorod'un şu anda bulunduğu Slovenya topraklarına gitti ve Roma'ya ulaşmadan önce yerli halkı gözlemledi.^[2] Böylece Ukrayna, Romanya ve Rusya'nın koruyucu azizi olmuş oldu.

Romalı Hipolit'e göre, Andreas Trakya'da vaaz vermiştir ve Bizantion'daki varlığı apokrif Andreas'ın İşleri'nde belirtilmektedir. Geleneksel anlatıma göre MS 38 yılında Bizans (sonradan Konstantinopolis) piskoposluğunu kurdu ve Aziz Stakhis'i piskopos olarak atadı. Bu piskoposluk, 451 yılında Anatolios döneminde Konstantinopolis Patrikliği'nin merkezi oldu. Andreas, Stakis ile birlikte Patrikhane'nin koruyucu azizi olarak tanınmaktadır.^[3] Seleucia'lı Basileios (5. yüzyıl) da Havari Andreas'ın Trakya, İskitya ve Ahaya'daki vaazlarını bildiği anlaşılıyor.^[4]

Şehadeti

Andreas'ın MS 60'ta Ahaya'daki Patras şehrinde çarmıha gerilerek şehit edildiği söyleniyor. Tourslu Gregory tarafından bilinen Andreas'ın İşleri gibi ilk metinler, Andreas'ı çivilenmemiş, İsa'nın çarmıha gerildiği söylenen türden bir Latin haçına bağlı olarak tanımlar; yine de Andreas'ın şu anda yaygın olarak "Aziz Andreas Haçı" olarak bilinen X şeklinde haç üzerinde çarmıha gerildiği düşünülüyor.

Kaynakça

^ Etravel Pilipinas. "Philippine Heroes: Gat Andres Bonifacio y de Castro". Etravel Pilipinas. 12 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2012.
^ ^a ^b Fennell 2014, s. 20.
^ "Οικουμενικό Πατριαρχείο". 9 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Ferguson 2013, s. 51.

[1] Etravel Pilipinas. "Philippine Heroes: Gat Andres Bonifacio y de Castro". Etravel Pilipinas. 12 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2012.

[FOOTNOTEFennell201420-2] Fennell 2014, s. 20.

[3] "Οικουμενικό Πατριαρχείο". 9 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[FOOTNOTEFerguson201351-4] Ferguson 2013, s. 51.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Rum Ortodoks patrikleri
Bizantion piskoposları (MS 330'a kadar)	Andreas Havari Stahis Onesimos I. Polikarpos Plutarhos Sedekion Diogenes Eleftherios Feliks II. Polikarpos Atinodoros Efzoios Lavrentios Alipios Pertinaks Olimpianos I. Markos Filadelfos I. Kiriakos Kastinos I. Evgenios Titos Dometios I. Rufinos Probos I. Mitrofanis Aleksandros
Konstantinopolis başpiskoposları (MS 330–451)	Aleksandros I. Paulus Eusebius I. Makedonios Antakyalı Evdoksios Evagrios Demofilos I. Gregorios I. Maksimos Konstantinopolisli Nektarios İoannis Hrisostomos Arsakios Attikos Sisinios Nestorius Maksimianos Proklos Flavianos Anatolios
Konstantinopolis patrikleri Bizans dönemi (MS 451–1453)	Anatolios I. Gennadios Akakios Fravitas Effimios II. Makedonios I. Timoteos II. Yannis Epifanios I. Anthimos Minas Eftikios III. Yannis IV. Yannis II. Kiriakos I. Thomas I. Sergios Pirros II. Pavlos Petros II. Tomas V. Yannis I. Konstantios I. Teodoros I. Georgios III. Pavlos I. Kallinikos Kiros VI. Yannis I. Germanos Anastasios II. Konstantinos I. Nikitas IV. Pavlos Tarasios I. Nikiforos I. Theodotos I. Antonios VII. Yannis I. Methodios I. İgnatius I. Fotios I. Stefanos II. Antonios Nikolaos Mistikos I. Efthimios II. Stefanos Trifon Teofilaktos Poliefktos I. Basileios Skamandrinos III. Antonios II. Nikolaos II. Sisinios II. Sergios Efstathios Aleksios Studitos I. Mihail Kirularios Konstantinos Leyhudis VIII. Yannis Zifilinos I. Kosmas Efstratios Garidas III. Nikolaos IX. Yannis Leon Stippis II. Mihail Kurkuas II. Kosmas IV. Nikolaos II. Theodotos I. Neofitos IV. Konstantinos Lukas Krisovergis III. Mihail Khariton II. Theodosius II. Basileios II. Nikitas Leontios Dositeos II. Georgios X. Yannis IV. Mihail II. Teodoros II. Maksimos I. Manuil II. Germanos II. Methodios II. Manuil Arsenios Aftoreianos Nikeforos III. Germanos I. Yosif XI. Yannis II. Gregorios I. Athanasios XII. Yannis I. Nifon XIII. Yannis I. Gerasimos İsaias XIV. İoannis I. İsidoros I. Kallistos Filotheos Kokkinos Makarios Neilos IV. Antonios II. Kallistos Zantopulos I. Mattaios II. Eftimios II. Yosif II. Mitrofanis III. Gregorios II. Atanasios
Konstantinopolis patrikleri Osmanlı dönemi (1453–1923)	II. Gennadios II. İsidoros I. Yoasaf I. Sofronios II. Markos I. Simeon I. Dionisios I. Rafael III. Maksimos II. Nifon IV. Maksimos I. Yoakim I. Pakomios I. Theoleptos I. Yeremias I. Yoannakios II. Dionisios II. Yoasaf III. Mitrofanis II. Yeremias II. Pakomios II. Teoleptos II. Mattaios I. Gavril I. Teofanis I. Meletios II. Neofitos II. Rafael I. Kirillos II. Timoteos IV. Gregorios II. Antimos II. Kirillos III. Atanasios III. Neofitos I. Parthenios II. Partenios II. Yoannakios III. Kirillos I. Paisios III. Parthenios II. Gavril IV. Parthenios III. Dionisios Klimis III. Metodios IV. Dionisios II. Gerasimos IV. Atanasios Yakovos II. Kallinikos IV. Neofitos III. Gavril V. Neofitos Kiprianos V. Athanasios IV. Kirillos III. Kosmas III. Yeremias (III. Kallinikos) II. Paisios I. Serafim VI. Neofitos V. Kirillos (IV. Kallinikos (III)) II. Serafim III. İoannakios Samuil II. Meletios II. Teodosius II. Sofranios IV. Gavril Prokopius VII. Neofitos III. Gerasimos V. Gregorios V. Kallinikos (IV) IV. Yeremias VI. Kirillos II. Evgenios III. Anthimos Krisantos Agathangelos I. Konstantios II. Konstantios VI. Gregorios IV. Antimos V. Antimos IV. Germanos III. Meletios VI. Anthimos VII. Kirillos II. Yoakim III. Sofranios III. İoakim IV. Yoakim V. Dionisios VIII. Neofitos VII. Anthimos V. Konstantinos V. Germanos IV. Meletios
İstanbul patrikleri Türkiye dönemi (1923'ten bu yana)	VII. Gregorios VI. Konstantinos III. Basileios II. Fotios Venyamin V. Maksimos I. Atenagoras I. Demetrios I. Bartolomeos