Askeri Hastane Çeşmesi
 Çeşmenin yeni yerindeki görünümü | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Asker Çeşmesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Mimari tarz | Osmanlı |
| Konum | Merkez, Edirne, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°40′36″K 26°33′19″D / 41.67667°K 26.55528°D |
| Yaptıran | Tosyavizade Dr. Rıfat Osman |
| Tamamlanma | 1915 |
| Yenileme | 1971, 2016, 2020 |
| Yenileyen | Edirne Belediyesi, Edirne Valiliği ve Belediyesi |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Mermer |
| Tür | Anıtsal |
| Kriter | Korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı (1.grup) |
| Belirleme | 13 Kasım 1976 |
| Referans no. | 9514 |
| Ülke |  Türkiye |
| Tescil eden kurum | Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu |
Askeri Hastane Çeşmesi veya Asker Çeşmesi, Edirne ili Merkez ilçesi sınırları içerisinde bulunan ve Tosyavizade Dr. Rıfat Osman Bey tarafından 1915 yılında yaptırılan bir Osmanlı dönemi çeşmesidir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Çeşme, üzerindeki kitabesine göre Edirne Askeri Merkez Hastanesi Başhekimi Dr. Rıfat Osman Tosyavizade tarafından Hicri 1330 (Miladi 1911) senesinde Edirne'de gerçekleşen kolera ve tifo salgını nedeniyle hayatını kaybeden birçok kişiyle beraber hastane çalışanları Tabib Kimyager Mustafa Nazım (1330/1911), Tabib Cerrah Mustafa Ahmed (1329/1910) ve Tabib Cevad Seyyid (1329/1910) anısına Edirne'nin kuzeyindeki Eski Askeri Merkez Hastanesi bahçesine inşa ettirilmiştir.[1]
Yıllar içinde harap duruma düştüğünden 1971 yılında Edirne Belediyesi tarafından inşa edildiği konumdan alınarak Eski Cami önündeki günümüzdeki yerine getirilmiştir.[2] Bu taşıma işlemi sırasında özgün yalağının kırıldığı ve yeni yerine taşındıktan sonra güney cephesine de musluk eklenerek iki cepheli halde onarıldığı anlaşılmaktadır.[1]
Çeşme 2016[3] ve 2020[4] tarihlerinde de Edirne Belediyesi ve Edirne Valiliği tarafından onarılmıştır.[5]
Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 13.11.1975 tarih ve 9514 sayılı kararıyla kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.[6]
Mimarisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Dikdörtgen planlı, özgün hali tek cepheli olsa da günümüzde iki cepheli olan mermer malzemeli çeşmenin kuzey cephesinde sivri kemerli bir niş bulunmaktadır. Nişin içerisinde iki tarafı Rumi bordürle sınırlandırılmış sağır dilimli kemeri olan bir ayna taşı vardır. Bu kemerin köşelerinde gülbezek işlenmiştir. Ayna taşı üzerinde kitabelik kısmı bulunmaktadır.[1]
Günümüzdeki konumuna taşındıktan sonra çeşmenin güney cephesine bağlanan musluk ile iki cephede de su akar hale getirilmiş, bu cephelere özgün olmayan iki adet su yalağı eklenmiştir.[6] Kuzey cephesinde kartuşlar içerisinde sülüs ve kufi hatla yazılmış inşa kitabeleri bulunmaktadır. Doğu cephesinde ise ayna taşı hizasına yapılmış ve çeşmenin 1971 yılında Belediye tarafından Eski Jandarma Okulu yanından bugünkü konumuna taşındığını belirten bir kitabe vardır. Günümüze üst örtüsü kurşunla örtülü olsa da özgün halinde ahşap konsollarla dışa taşan basık piramidal bir çatısı olduğu anlaşılmaktadır.[1]
Kitabesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Çeşmenin inşa kitabesi kuzey cephesinde, 1971 yılındaki nakil işlemini belirten kitabesi ise doğu cephesinde bulunmaktadır. İnşa kitabesinin olduğu cephede ise aynı zamanda Edirne'deki salgında hayatını kaybeden üç sağlık personelinin isimlerinin olduğu kartuşlar da vardır.[1]
İnşa kitabesinin transkripsiyonu:[1]
Cenab-ı hafız hakiki hak-i pak vatan Osmaniyi bil-cümle mesaibden muhafaza buyursun. 1329 senesi Temmuzunda başlayarak 1330
Senesi Mayısında nihayet bulan büyük salgında Koleradan binyetmiş, Lekeli tifodan dokuzyüz seksendört ve hümma-i raciadan beşyüzbir hasta
Hastaneye duhul etmiş ve bu haste-gandan binbeşyüzellisekizi şifaya kurtulmuşlar ise de koleradan binyüzseksenbir ve lekeli tifodan
Üçyüzkırkdört ve hümma-i raciadan yetmişiki fevt vuku bulmuştur. Bu mühlik salgın esnasında Etibbadan üç arkadaşımız lekeli tifoya
Müptela olarak şehid irtihal dar-ı beka etmişler ve bu çeşme şehid arkadaşlarımıza bir vesile-i rahmet olmak üzere inşa kılınmışdır.
Rıfat Osman
Muharrem fi sene 1334
Kuzey cephedeki kartuşların transkripsiyonu:[1]
Tabib Kimyager |
Tabib Cerrah |
Tabib .... |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g Karademir, Murat (2008). Edirne Çeşmeleri. Edirne Valiliği Yayınları. ss. 81-86.
- ^ "ASKERİ HASTANE ÇEŞMESİ - Edirne". Türkiye Kültür Portalı. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ Çakan, Birol (13 Haziran 2016). "Askeri Hastane Çeşmesi Onarılıyor". Edirne Gazetesi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ Oruçoğlu, Resul (22 Eylül 2020). "Edirne'de 1911 yılındaki salgında şehit olan askerler ve doktorlar anısına yaptırılan çeşme onarıldı". Hürriyet. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ ""Asker Çeşmesi" Yeniden Suya Kavuştu". T.C. Edirne Valiliği. Erişim tarihi: 13 Aralık 2025.
- ^ a b Edirne Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri Cilt I. Edirne Valiliği Yayınları. 2013. ss. 318-319.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Askeri Hastane Çeşmesi ile ilgili coğrafi veriler 
Wikimedia Commons'ta Askeri Hastane Çeşmesi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
| Otorite kontrolü |
|
|---|